Abenduaren 22
Abenduaren 22a gregoriotar egutegiaren urteko hirurehun eta berrogeita hamaseigarren eguna da, 357.a bisurteetan. 9 egun falta dira urtea amaitzeko.
|
|
|
.jpg.webp)
.jpg.webp)
Gertaerak
Euskal Herria
- 1979 – Euskal Autonomi Erkidegoko Estatutua aprobatu zen.
Mundua
- 401 – Inozentzio I.a hautatu zuten aita santu, historian bere aitaren ondorengo izan den aita santu bakarra.
- 2001 – Hamid Karzai aukeratu zuten Afganistango presidente moduan.
Arte eta kultura
Euskal Herria
- 1991ko Gipuzkoako Bertsolari Txapelketan Anjel Mari Peñagarikanok jantzi zuen txapela.
Mundua
- 1864 – Ogia eta zezenak (gaztelaniaz: Pan y toros), Francisco Asenjo Barbieriren musika eta José Picónen libretoa duen zarzuela estreinatu zen Madrilgo Zarzuelako Antzokian.
- 1932 – The Mummy ("Momia") filma estreinatu zen, Karl Freundek zuzendu eta Boris Karloff, Zita Johann, David Manners eta Edward van Sloan aktoreek antzeztu zuten.
- 1956 – The Wrong Man (Okerreko Gizona) film estreinatu zen, Alfred Hitchcockek zuzendu eta Henry Fonda, Vera Miles, Anthony Quayle eta Harold Stone aktoreek antzeztu zuten.
- 1959 – Suddenly, Last Summer ("Bapatean, Azken Uda") filma estreinatu zen, Joseph L. Mankiewiczek zuzendu eta Elizabeth Taylor, Katharine Hepburn eta Montgomery Clift aktoreek antzeztu zutelarik.
- 1965 – Doctor Zhivago ("Zhivago doktorea") filma estreinatu zen, David Leanek zuzendu eta Omar Sharif, Julie Christie, Geraldine Chaplin, Rod Steiger, Alec Guinness eta Tom Courtenay aktoreek antzeztu zutelarik.
- 1970 – Lo chiamavano Trinità... ("Trinitate Deitzen Zuten") filma estreinatu zen, Terence Hill, Bud Spencer, Steffen Zacharias eta Farley Granger aktoreek antzeztu zuten.
- 1976 – The Enforcer ("Exekutatzailea") filma estreinatu zen, James Fargok zuzendu eta Clint Eastwood, Harry Guardino, Bradford Dillman, Tyne Daly, DeVeren Bookwalter eta Brian Blessed aktoreek antzeztu zuten.
- 1989 – Tango & Cash ("Tango eta Cash") filma estreinatu zen, Andrei Konchalovsky eta Albert Magnolik zuzendu eta Sylvester Stallone, Kurt Russell, Jack Palance, Teri Hatcher eta Brion James aktoreek antzeztu zuten.
- 1995 – Cutthroat Island ("Zintzur-Ebakien Uhartea") filma estreinatu zen, Renny Harlinek zuzendu eta Geena Davis, Matthew Modine eta Frank Langella aktoreek antzeztu zuten.
- 2000 – Finding Forrester ("Forresteren Bila") filma estreinatu zen, Gus Van Santek zuzendu eta Sean Connery, Rob Brown, F. Murray Abraham eta Anna Paquin aktoreek antzeztu zutelarik.
- 2000 – Cast Away ("Abandonatua") filma estreinatu zen, Robert Zemeckisek zuzendu eta Tom Hanks, Helen Hunt eta Nick Searcy aktoreek antzeztu zutelarik.
Zientzia eta teknologia
Kirolak
Jaiotzak
Euskal Herria
- 1872 – Rufino Laiseka, PSEko buruzagi eta Bilboko alkatea (h. 1944).
- 1873 – Nicolás Espartza, nafar margolaria (h. 1928).
- 1909 – Paben Loidi, euskal olerkaria (h. 1985).
- 1912 – Manuel Martínez Jarauta, nafar klaretar fraidea (h. 1936).
- 1928 – Jose Mari Aristegi, euskal arraunlaria (h. 2018).
- 1944 – Norberto Torres, bizkaitar traineru-patroia, Kaikurekin 4 Kontxako Bandera eta Espainiako 3 Txapelketa irabazitakoa.
- 1947 – Jexuxmari Zalakain, gipuzkoar irakaslea, kazetaritzan doktorea, euskaltzalea, idazlea eta kazetaria.
- 1948 – Juan Ramón Aldalur, Txapela, gipuzkoar futbolari ohia.
- 1952 – Xabier Peñalver, gipuzkoar arkeologoa.
- 1954 – Peio Agirreoa, bizkaitar futbolari ohia.
- 1956 – Rogelio Botanz, gipuzkoar-kanariar abeslari eta letragilea.
- 1959 – Alfredo Urdaci, nafar kazetaria, TVE eta 13 TV telebista-kateen albistegien zuzendaria izandakoa.
- 1963 – Juan Jose Elgezabal, bizkaitar futbolari ohia.
- 1970 – Joxean Fernández, Matxín, bizkaitar kirol zuzendaria.
- 1975 – Mikel Reparaz, nafar kazetaria.
- 1976 – Itsaso Bengoetxea, bizkaitar medikua.
- 1978 – Ibai Marin, gipuzkoar abeslaria eta gitarra jotzailea.
- 1979 – Arianne Kareaga, gipuzkoar irakasle eta ikertzailea.
- 1981 – Ander Lanbarri, bizkaitar futbolaria.
- 1989 – Mikel Huerga, nafar xakelaria.
- 1996 – Jon Rojo Sagarna, bizkaitar futbolaria.
Mundua
- 1095 – Roger II.a Siziliakoa, Siziliako kondea, Apulia eta Calabriako Dukea eta Siziliako erregea (h. 1154).
- 1178 – Antoku Enperadorea, Japoniako enperadorea (h. 1185).
- 1183 – Txagatai, erdialdeko Asiaren parte handi bat gobernatu zuen agintari mongola (h. 1242).
- 1639 – Jean Racine, frantziar poeta eta dramagilea (h. 1699).
- 1666 – Guru Gobind Singh, bederatzigarren guruaren ondorengoa (h. 1708).
- 1755 – Georges Couthon, frantziar politikari eta iraultzailea (h. 1794).
- 1768 – John Crome, Erromantizismoaren garaiko paisaien margolaria eta Norwicheko margolarien eskolaren sortzaileetako bat (h. 1821).
- 1821 – Giovanni Bottesini, italiar musikagilea eta lehen kontrabaxu-jotzaile birtuosoetako bat (h. 1889).
- 1823 – Jean-Henri Fabre, frantziar naturalista, entomologoa eta idazlea (h. 1915).
- 1838 – Vladimir Markovnikov, errusiar kimikaria (h. 1904).
- 1856 – Frank B. Kellogg, estatubatuar abokatu eta politikaria, 1929ko Bakearen Nobel Saria (h. 1937).
- 1858 – Giacomo Puccini, italiar musikagilea (h. 1924).
- 1859 – Manuel Gutiérrez Nájera, mexikoko olerkaria (h. 1895).
- 1867 – Joseph Maria Olbrich, austriar arkitektoa, Vienako Sezesioa mugimenduaren sortzaileetako bat (h. 1908).
- 1868 – Inés Echeverría, txiletar eleberrigile, saiogile eta kazetaria (h. 1949).
- 1869 – Dmitri Jegorov, errusiar-sobietar matematikaria (h. 1931).
- 1876 – Filippo Tommaso Marinetti, egiptoar-italiar idazlea (h. 1944).
- 1883 – Edgar Varèse, frantziar-estatubatuar musikagilea eta orkestra-zuzendaria (h. 1965).
- 1887 – Srinivasa Aiyangar Ramanujan, indiar matematikaria (h. 1920).
- 1900 – Ofelia Uribe de Acosta, kolonbiar sufragista (h. 1988).
- 1903 – Haldan Keffer Hartline, estatubatuar fisiologoa, 1967ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1983).
- 1907 – Peggy Ashcroft, britainiar antzezlea (h. 1991).
- 1908 –
- Max Bill, suitzar arkitekto, margolari, eskultore eta diseinatzailea (h. 1994).
- Giacomo Manzù, italiar eskultorea (h. 1991).
- Kočo Racin, mazedoniar poeta iraultzailea (h. 1943).
- 1910 – Dora Alonso, kubatar idazlea (h. 2001).
- 1911 –
- Álvaro Cunqueiro, galiziar idazle eta kazetaria (h. 1981).
- Grote Reber, estatubatuar astronomoa, irrati-astronomia alorreko ikerketen aitzindaria (h. 2002).
- 1912 – Lady Bird Johnson, Ameriketako Estatu Batuetako lehen dama (h. 2007).
- 1915 – José Antonio Nieves Conde, espainiar kazetari eta zinema zuzendaria (h. 2006).
- 1922 –
- Jean Malaurie, frantziar antropologoa eta geografoa (h. 2024).
- Mary Jane Rathbun, estatubatuar aktibista, kannabis sendagarriaren erabilera defendatzen zuena (h. 1999).
- 1926 – José Luis Moro, espainiar marrazkilaria (h. 2015).
- 1929 – Hugo Loetscher, suitzar idazlea (h. 2009).
- 1930 – Per Bredesen, norvegiar futbolaria (h. 2022).
- 1933 – Marko Vovtxok, ukrainar idazle eta itzultzailea (h. 1907).
- 1936 – Hector Elizondo, euskal jatorriko estatubatuar aktorea.
- 1937 – Eduard Uspensky, errusiar haur-literatura idazle, olerkari, antzerkigile, gidoigile eta telebista aurkezlea (h. 2018).
- 1938 – Lucien Bouchard, Quebeceko lehen ministro ohia.
- 1941 – M. Stanley Whittingham, britainiar-estatubatuar kimikaria, 2019ko Kimikako Nobel Saria.
- 1942 – Yasuyuki Kuwahara, japoniar futbolaria (h. 2017).
- 1947 – Porfirio Lobo, Hondurasko presidentea.
- 1949 –
- Maurice Gibb, britainiar musikari, abeslari, egile abeslari eta disko ekoizlea (h. 2003).
- Robin Gibb, britainiar abeslaria eta musikagilea, Bee Gees taldeko kidea (h. 2012).
- Alfredo Sada, nafar eskultorea (h. 1992).
- 1951 – Àngel Colom, kataluniar politikari eta irakaslea.
- 1953 – Eiji Ueda, japoniar futbolari ohia.
- 1954 – Anna Galiena, italiar aktorea.
- 1955 – Thomas Südhof, alemaniar-estatubatuar biokimikaria, 2013ko Medikuntzako Nobel Saria.
- 1958 –
- María José Alonso Fernández, espainiar farmakologoa, unibertsitateko irakaslea eta ikertzailea.
- Masaaki Kato, japoniar futbolari ohia.
- 1960 – Jean-Michel Basquiat, estatubatuar graffitigile, margolari eta marrazlea (h. 1988).
- 1962 – Ralph Fiennes, britainiar aktorea.
- 1965 – Sergi López, kataluniar aktorea.
- 1966 – María Pujalte, espainiar aktorea.
- 1969 – Sandra Forgues, frantziar piraguista ohia, gizonezkoentzako piraguismoko slalom C-2 kategoriako txapeldun olinpiko izandako emakume transgeneroa.
- 1970 –
- Mutiu Adepoju, nigeriar futbolari ohia.
- Gloria Gray, alemaniar aktore, abeslari, idazle eta modeloa.
- 1972 – Vanessa Paradis, frantziar abeslari, modelo eta aktorea.
- 1975 –
- Hiromi Ikeda, japoniar futbolari ohia.
- Dmitri Khokhlov, errusiar futbolaria.
- Mariko Tamaki, kanadar artista eta idazlea.
- 1979 – Naotake Hanyu, japoniar futbolari ohia.
- 1984 – Basshunter, suediar abeslari eta DJa.
- 1985 –
- Edurne García, espainiar abeslari, modelo eta telebista aurkezlea.
- Kae Tempest, britainiar abeslaria, idazlea, poeta, musikagilea eta raperoa.
- 1986 – Carla Simón, kataluniar zinema zuzendaria eta gidoilaria.
- 1987 – Marisa Valle Roso, asturiar tonada abeslaria.
- 1990 – Paul Tanui, kenyar atleta.
- 1993 – Meghan Trainor, estatubatuar abeslari eta musikagilea.
- 1999 –
- Javier Martínez Calvo, espainiar futbolaria.
- Cameron Redpath, eskoziar errugbi jokalaria.
- 2000 – Joshua Bassett, estatubatuar aktore eta abeslaria.
Heriotzak
Euskal Herria
- 1740 – Francisco José Enparan, gipuzkoar noble, politiko eta militarra, Santa Cruz Tenerifekoan (j. 1676).
- 1921 – Salvador Etxaide, Euskal Herriko idazle eta abokatua (j. 1851).
- 1941 – Santos Jorge, nafar musikagile eta kapera-maisua, Panama Hirian (j. 1870).
- 1942 – Fernando Asuero, donostiar medikua, asueroterapia polemikoaren sortzailea (j. 1887).
- 1945 – Jose Frantzisko Erauskin, Patxi Errota, Erauskin Errotari, gipuzkoar bertsolaria (j. 1874).
- 1957 – Ernesto Erkoreka, Bilboko alkatea (j. 1866).
- 1963 – José María Mateos, bizkaitar kazetari eta entrenatzailea (j. 1888).
- 1974 – Juan Zaragueta, euskal filosofo, idazle eta pedagogoa (j. 1883).
- 1982 – Felix Likiniano, Espainiako Gerra Zibilean borrokatu zuen gipuzkoar buruzagi anarkista (j. 1909).
- 2011 –
- José Luis Bergaretxe, bizkaitar futbolaria (j. 1921).
- Inma Gomila, bizkaitar enpresa kudeatzaile eta euskaltzalea (j. 1957).
- 2013 – Jesús Rodero, nafar sukaldari, gastronomo eta enpresaburua (j. 1930).
Mundua
- 69 – Vitelio, erromatar enperadorea (j. 15).
- 1419 – Joan XXIII.a, Antipapa (j. c. 1370).
- 1572 – François Clouet, frantziar margolari eta marrazkilaria (j. c. 965).
- 1603 – Mehmed III.a, Otomandar Inperioko sultana (j. 1566).
- 1641 – Maximilien de Béthune, Frantziako mariskala eta Henrichemont eta Boisbelleko printze soberanoa (j. 1559).
- 1666 – Guercino, italiar margolaria (j. 1591).
- 1693 – Elżbieta Hevelius, ustez astronomian aritu zen lehen emakumea eta ilargiko karten ama (j. 1647).
- 1748 – Joan Nepomukekoa Karlos Liechtensteingoa, Liechtensteingo printzea (j. 1724).
- 1815 – José María Morelos, mexikar apaiz eta militar abertzalea (j. 1765).
- 1817 – Sofia Karolina Brunswick-Wolfenbüttelekoa (j. 1737).
- 1828 – William Hyde Wollaston, britainiar kimikaria (j. 1766).
- 1867 –
- Jean-Victor Poncelet, frantziar jenerala eta matematikaria (j. 1788).
- Théodore Rousseau, frantziar margolaria (j. 1812).
- 1870 – Gustavo Adolfo Bécquer, espainiar idazle eta poeta (j. 1836).
- 1874 – José Agustín Arrieta, mexikar margolaria (j. 1803).
- 1880 – George Eliot, britainiar idazlea (j. 1819).
- 1886 – Adèle Esquiros, frantziar idazle eta kazetari feminista (j. 1819).
- 1921 –
- James Mooney, estatubatuar antropologo eta etnografoa (j. 1861).
- Josef Popper-Lynkeus, austriar soziofilosofo, ingeniari eta idazlea (j. 1838).
- 1936 – Nikolai Ostrovski, ukrainar jatorriko sobietar idazlea (j. 1904).
- 1939 – María Cambrils, valentziar idazle eta feminista (j. 1878).
- 1940 – Nathanael West, estatubatuar idazle eta gidoigilea (j. 1903).
- 1943 – Helen Beatrix Potter, britainiar idazlea (j. 1866).
- 1945 – Otto Neurath, austriar filosofoa (j. 1882).
- 1958 – Jekaterina Kuskova, errusiar ekonomista eta kazetariamarxismo legalaren teoriko nagusienetakoa (j. 1869).
- 1969 – Josef von Sternberg, austriar-estatubatuar zinema zuzendaria (j. 1894).
- 1971 – Amalia de Isaura, espainiar antzerki eta zinemako kupletista eta aktorea (j. 1887).
- 1975 - Yeveonde Middleton, ingeles argazkilaria, aitzindaria argazki-erretratuetan kolorea erabiltzen (j. 1893).
- 1979 – Darryl F. Zanuck, estatubatuar zinema-produktorea (j. 1902).
- 1986 – Nii Amaa Ollennu, Ghanako presidentea (j. 1906).
- 1987 – Mimí Langer, austro- argentinar medikua, psikologoa, psikoanalista eta irakaslea (j. 1910).
- 1989 –
- Samuel Beckett, irlandar idazle, kritikari eta olerkaria, 1969ko Literaturako Nobel Saria (j. 1906).
- Max Favalelli, frantziar kazetari, hitz gurutzatuen sortzaile eta telebista aurkezlea (j. 1905).
- 1990 – Robin Friday, ingeles futbolaria, Ingalaterran 1970eko hamarkadan zehar oso ospetsua (j. 1952).
- 1991 – Ernst Krenek, austriar-estatubatuar musikagilea (j. 1900).
- 1993 – Alexander Mackendrick, eskoziar-estatubatuar film zuzendaria (j. 1912).
- 1995 – James Meade, britainiar ekonomista, 1977ko Ekonomiako Nobel Saria (j. 1907).
- 2002 – Joe Strummer, ingeles musikari, abeslari eta aktorea, The Clash talde punkaren sortzaile, musikagile, gitarrista eta abeslaria (j. 1952).
- 2007 – Julien Gracq, frantziar olerkari, eleberrigile, saiakera-idazle eta antzerkigilea (j. 1910).
- 2008 – Lansana Conté, Gineako presidentea (j. 1934).
- 2014 – Joe Cocker, britainiar rock abeslaria (j. 1944).
- 2018 –
- Paddy Ashdown, britainiar politikari eta diplomazialaria (j. 1941).
- Jean Bourgain, belgikar matematikaria (j. 1954).
- Roberto Suazo Córdoba, Hondurasko presidentea (j. 1927).
- 2019 –
- Tony Britton, ingeles aktorea (j. 1924).
- Ram Dass, estatubatuar unibertsitate-irakasle, idazle eta guru garaikidea, psikotropoekin esperimentatzeagatik ezaguna (j. 1931).
- 2020 –
- Claude Brasseur, frantziar aktorea (j. 1936).
- Muhammad Mustafa Mero, Siriako lehen ministroa (j. 1941).
- 2020an hilik aurkitua – Karima Baloch, giza eskubideen aldeko aktibista pakistandarrra eta balutx disidentea (j. 1983).
- 2022 –
- Ronnie Lamont, irlandar errugbilaria (j. 1941).
- Julieta Pinto, Costa Ricako idazlea (j. 1921).
- 2023 – Thomas Stafford Williams, zeelandaberritar kardinala (j. 1930).
Jaiak eta urteurrenak
- Sehaska egutegiko izendegia: Maiteder eta Lokiz.
Kanpo estekak
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q2636
Multimedia: 22 December / Q2636
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.