En toksologio, la averaĝa mortiga dozo aŭ LD50 (angla mallongigo por "lethal dose", 50%), averaĝa koncentriĝo LC50 (mallongigo por "lethal concentration", 50%) aŭ mortiga koncentriĝo kaj tempo LCT50 pri iu toksino, radiado, aŭ patogeno estas la necesa kvanto por mortigi duonon de la membraro en ia testita enloĝantaro post iom da tempo. LD50 ofte uzatas kiel ĝenerala indikilo pri la akuta tokseco de iu substanco. Ju pli malalta estas tiu LD50 valoro, des pli danĝera estas la substanco, indikante ties altan toksecon.
Tiu testo estis kreita en 1927 de J. W. Trevan[1]. La esprimo duonmortiga dozo estas iam kaj iam uzata kun la sama senco, signifante specife la tradukojn uzatajn en neanglaj tekstoj, tamen ĝi ankaŭ referencias ian submortigan dozon, pro tiu ambigueco tiu esprimo estas kutime preterlasata. LD50 estas ordinare determinita pere de testoj en laboratoriaj animaloj, samkiel la ratoj. En 2011, la Usona Administracio por Manĝoj kaj Drogoj aprobis alternativan metodologion por determinado de LD50 rilate al la kosmetika drogo Botokso sen uzo de animaloj.
Konvencioj
La LD50 ofte esprimatas kiel maso de substanco administrita en ĉiu masunuo de la besto submetita al la testo, kutime kiel miligramoj de la substanco por ĉiu kilogramo da korpa maso. Per tiuj valoroj, la relativa tokseco de malsimilaj substancoj estas kompareblaj, kaj normigas la variadon laŭ la grando de la testata animala, kvankam tokseco ne ĉiam mezureblas simple per la rilato kun la korpa maso.
La elekto por 50% de la mortigeco kiel referencovaloro evitas la potencan riskon por eraroj en la ekstremaĵoj kaj reduktas la kvanton da necesaj testoj. Tamen, oni povas ankaŭ konkludi ke LD50 ne estas mortiga dozo por ĉiuj kazoj, kelkaj povas morti per tro malmulte, dum aliaj supervivas per dozoj pli altaj ol tiuj difinitaj de LD50 .
La mortiga dozo ofte varias depende de la metodologio pri administrado: ekzemple, multaj substancoj estas malpli toksaj kiam buŝe administritaj ol kiam intravejne administritaj. Pro tio, la datumoj de LD50 ofte kvalifikas per la maniero pri administrado. La kunrilataj kvantoj por LD50/30 aŭ LD50/60 uzatas por referenci dozon kiu estas mortigebla (kiam mankas traktado) al 50% de la enloĝantaro dum (respektive) 30 aŭ 60 tagoj. Ĉi-valoroj estas pli kutime uzataj por Protektado de la Fizika Sano kontraŭ radiado, ĉar supervivado dum pli ol 60 tagoj ĝenerale rezultas en resaniĝo.
Mortigaj dozoj de kelkaj substancoj
| Substanco | Bildo | Besto/venenado | LD50 : g/kg |
|---|---|---|---|
| Aflatoksino | -Aflatoxin_B1_Structural_Formulae_V.1.svg.png.webp) | muso, buŝe | 0,48 mg/kg |
| Akvo |  | muso, buŝe | >90 g/kg |
| Arsena trioksido |  | muso, buŝe | 14 mg/kg |
| Arsena trisulfido |  | muso, buŝe | 185–6,400 mg/kg |
| Arseno Metala |  | muso, buŝe | 763 mg/kg
mouse, intraperitonea 13 mg/kg |
| Vitamino C |  | muso, buŝe | 11,900 mg/kg |
| Aspirino |  | muso, buŝe | 200 mg/kg |
| Batrakotoksino |  | homa sub-haŭta injekto | 2-7 µg/kg (hipoteze) |
| Bisoprololo |  | mouse, buŝe | 100 mg/kg |
| Blanka fosforo |  | muso, buŝe | 3,03 mg/kg |
| Botulina toksino |  | homa, buŝo, injekto, inhalado | 1 ng/kg (hipoteze) |
| Brazila armita araneo |  | muso, subhaŭta | 134 µg/kg |
| Cianurata acido |  | muso, buŝe | 7,700 mg/kg |
| 2,3,7,8-tetraklorodibenzo-p-duoksino | (1%252C4)dioxine_200.svg.png.webp){kind=small} | muso, buŝe | 20 µg/kg |
| Etanolo |  | (muso, buŝe) | 7,060 mg/kg |
| Fera (II) sulfato |  | muso, buŝe | 237 mg/kg |
| Heliumo |  | muso, naze | datumo ne difinita senodora senkolora gaso kapdoloro, kapturno, naŭzo |
| Joniga radiado |  | homa, radiado | 6 Gy |
| Kadmia oksido |  | muso, buŝe | 72 mg/kg |
| Kadmia sulfido |  | muso, buŝe | 7,080 mg/kg |
| Kafeino |  | muso, buŝe | 192 mg/kg - 140 mg/kg |
| Kantaridino |  | homa, buŝe | 0,5 mg/kg |
| Kapsaicino |  | mouse, buŝe | 47.2 mg/kg |
| Klorido de Benzalkonio |  | muso, buŝe fiŝo, enmergiĝo akva senkvertebruloj | 304.5 mg/kg {0.28 mg/L} {0.059 mg/L} |
| Klorido de hidrargo (II) | -chloride-xtal-3D-SF.png.webp) | muso, haŭte | 41 mg/kg |
| Klorido de Kobalto (II) |  | muso, buŝe | 80 mg/kg |
| Kloro |  | fumoj alte toksaj) | venena substanco |
| Kumarino |  | muso, buŝe | 293 mg/kg |
| Kvinborano |  | homa, buŝe | <50 mg/kg |
| Lorchel fungo Giromitrino |  | (muso, buŝe) | 200 mg/kg |
| Dietilamido de Lizergata acido |  | muso, intravejne | 16,5 mg/kg |
| Maitotoksino |  | muso, intraperitonea | 0.13 µg/kg |
| Cianurato de Melamino |  | muso, buŝe | 4,100 mg/kg |
| Melamino |  | muso, buŝe | 6,000 mg/kg |
| Natria cianido |  | muso, buŝe | 6,4 mg/kg |
| Natria fluorido |  | muso, buŝe | 52 mg/kg |
| Kuireja salo |  | muso, buŝe | 3,000 mg/kg |
| Natria molibdenato |  | muso, buŝe | 4,000 mg/kg |
| Natria nitrito |  | muso, buŝe | 180 mg/kg |
| Nikotino |  | homa, buŝe | 0.5-1.0 mg/kg (hipoteze) |
| Oxyuranus microlepidotus |  | muso, subhaŭta | 25 µg/kg |
| Paracetamolo |  | muso, buŝe | 1,944 mg/kg |
| Plumba (II) acetato | .png.webp) | muso, buŝe | 400 mg/kg |
| Plumba (IV) acetato |  | muso, buŝe | 250 mg/kg |
| Polonio-210 |  | homa, inhalado | 10 ng/kg (hipoteze) |
| Ricino |  | muso, intraperitoneal muso, buŝe | 22 μg/kg 20–30 mg/kg |
| Saĥarozo |  | muso, buŝe | 29,700 mg/kg |
| Sarino |  | muso subhaŭta injekto | 17,23 µg/kg (hipoteze) |
| Natria izoproprila metilfosfonata acido (IMPA, metabolito de sarino) |  | muso, buŝe | 6,860 mg/kg |
| Striknino |  | homa, buŝe | 1–2 mg/kg (hipoteze) |
| Tetrahidrokanabinolo (THC) |  | muso, buŝe | 1,270 mg/kg |
| Mononatria glutamato |  | muso, buŝe | 16,600 mg/kg |
| Uranila acetato |  | mouse, buŝe | 136 mg/kg |
| Ureo |  | muso, buŝe | 8,471 mg/kg |
| Retinol |  | C20H30O | 2 g/kg |
| VX |  | homa, buŝe, inhalado, absorbado pere de haŭto/okuloj | 2,3 µg/kg (hipoteze) |
Skalo de veneno
La valoroj de LD50 havas tre larĝan gamon. La botulinum-toksino kiel la plej toksa substanco konata havas LD50-valoron de 1 ng / kg, dum la plej ne-toksa substanca akvo havas LD50-valoron pli ol 90 g / kg. Tio estas diferenco de ĉirkaŭ 1 po 100 miliardoj aŭ 11 ordoj de grando. Kiel ĉiuj mezuritaj valoroj, kiuj diferencas laŭ multaj ordoj de grando, logaritma vido estas konsilinda. Konataj ekzemploj estas la indiko de la tertrema forto uzanta la Skalo de Richter, la pH-valoron, kiel mezuron por la acida aŭ baza karaktero de akva solvaĵo aŭ de laŭteco en decibeloj. En ĉi tiu kazo, oni konsideras la negativan dekuman logaritmon de la valoroj de LD50, kiu estas normigita en kg per kg korpa pezo.
- log LD50 (kg / kg) = valoro
La sendimensia valoro trovita povas esti enigita toksina skalo. Akvo kiel la plej grava Substanco havas la pekan Valoro 1 en la toksina skalo akirita tiamaniere. [2]
Vidu ankaŭ
Referencoj
- ↑ Lethal Laws: Animal Testing, Human Health, and Environmental Policy, Alix Fano
- ↑ Strey K (2019). “Die Gifte-Skala”, Chemie in Unserer Zeit (de.) 53 (6), p. 386–399.