Унлар
Унлар (ун, һыу-ун, һунарсы) — башҡорт ҡәбиләһе.
| Файл:Тамги унларцев.png Тамғалары | |
| Һаны һәм йәшәгән урыны | |
|---|---|
| Тел | |
| Дин | |
Телдәре башҡорт теле төньяҡ-көнбайыш диалектының ҡариҙел һөйләшенә ҡарай[2].
Ырыу составы
- байҡы
- ҡыр-ун
- һыу-ун
- ун
Тарих
Башҡортостандың Рус дәүләтенә ҡушылғандан һуң, ҡәбиләнең ерҙәре Ҡыр-Унлар, Унлар улусын барлыҡҡа килтерә, был улус Себер һәм Уҫы даруғалары составында теркәлгән. Һуңыраҡ Унлар ҡәбиләһенең ерҙәре Ырымбур губернаһының Бөрө өйәҙе составына керә, ә 1865 йылда был өйәҙ Өфө губернаһына инә. 1798—1854 йылдарҙа, Башҡортостанда идара итеүҙең кантон системаһы осоронда — 5-се (артабан 10-сы, 11-се) башҡорт кантондарына ҡарай[1]. Көнсығышта — дыуан һәм мырҙалар, төньяҡта — танып һәм балыҡсы, көнбайышта — таҙлар, көньяҡта — көҙәй, йәлдәк һәм ҡаңлы ҡәбиләләре уларға күрше була[3].
Хәҙерге ваҡытта унлар ҡәбиләһе вәкилдәре Башҡортостандың Асҡын, Балтас, Борай, Ҡариҙел һәм Мишкә райондарында йәшәй[1][4].
Урынлашыуы
| Тораҡ пункттар[5][4] | ||
|---|---|---|
| РФ субъекты | Район | Тораҡ пункттар |
| Башҡортостан | Асҡын районы | Упҡанкүл |
| Борай районы | Баҡалы (Имәнкүпер), Дауытлар, Иҫке Киҙгән, Иҫке Ҡарағош, Кәшкәләү, Яңы Киҙгән, Яңы Ҡарағош | |
| Ҡариҙел районы | Абдулла, Дүртөйлө, Иҫке Аҡбүләк, Йәнсәйет (Иҫке Йәнсәйет), Кантон, Кеҙесе, Ҡараяр, Малик, Маты, Тигермән, Туйыш, Хәлил, Шамрат, Юлдаш, Яҡуп, Яңы Аҡбүләк, Яңы Бәрҙәш, Яңы Йәнсәйет | |
Иҫкәрмәләр
- Йәнғужин Р. З. Ун // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
- История башкирских родов, 2014, с. 65
- История башкирских родов, 2015, с. 97—98
- История башкирских родов, 2014, с. 87—94
- Асфандияров А. З., 2009
Әҙәбиәт
- Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — ISBN 978-5-295-04683-4. (рус.)
- История башкирских родов. Унлар. Том 4 / С. И. Хамидуллин, Ю. М. Юсупов, Р. Р. Асылгужин, Р. Р. Шайхеев, И. Р. Саитбатталов, В. Г. Волков, А. А. Каримов, Р. М. Рыскулов, А. Я. Гумерова, Г. Ю. Галеева, Г. Д. Султанова. — Уфа: ГУП РБ Уфимский полиграфкомбинат, 2014. — 288 с. — ISBN 978-5-85051-619-2. (рус.)
- Йәнғужин Р. З. Башҡорт ҡәбиләләре тарихынан. — Өфө: Башҡортостан «Китап» нәшриәте, 1995. — 96 с. — ISBN 5-295-02551-3.
- Кузеев Р. Г. Происхождение башкирского народа: Этнический состав, история расселения. — М.: Наука, 1974. — 572 с. (рус.)
- Янгузин Р. З. Ун. // Башкортостан: краткая энциклопедия. — Уфа: Научное издательство «Башкирская энциклопедия», 1996. — 672 с. — С.586.
Һылтанмалар
- Йәнғужин Р. З. Ун // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.