Ишҡар

Ишҡар
	Ауыл
	Ишҡар
Ил	Рәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Илеш районы
Координаталар	55°28′37″ с. ш. 54°31′35″ в. д.
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 230 840 001
ОКТМО коды	80 630 440 101
ГКГН номеры	0521700
	Ишҡар

Ишҡар (рус. Ишкарово) — Башҡортостандың Илеш районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 576 кеше[1]. Почта индексы — 452281, ОКАТО коды — 80230840001.

Тарихы

Сарьяз йылғаһы үҙәнендә ятҡан Ишҡар ауылы Йылан ырыуы биләмәләре аша үткән почта юлында урынлашҡан була. Шуға ла уның халҡы Рәсәй империяһында барған һәр ваҡиғала әүҙем ҡатнашыусы булып китә. 1773 - 1774 йылғы Крәҫтиәндәр һуғышында ла ауылдың ир-егеттәре әүҙем ҡатнаша. Тархан һәм старшина булған Ишҡар Арыҫлановтың яуҙағы эшмәкәрлеге тураһында крәҫтиәндәр һуғышы буйынса тултырылған күп кенә сығанаҡтарҙа бәйән ителә. Ул Емельян Пугачевтың полковнигы була.

Аҫаба башҡорттар йәшәгән был ауылға 1755 йылдан башлап сит милләт кешеләре индерелә башлай. 1795 йылда ауылдағы 8 ихатала 65 башҡорт, 5 ихатала ерһеҙ башҡорттар (припущенниктар), 2 ихатала типтәрҙәр йәшәй. 1870 йылда 55 ихатала 366 башҡорттоң йәшәүе теркәлә. 1920 йылда ауылда йәшәүселәрҙең бөтәһе лә үҙҙәрен башҡорт тип таный (178 ихатала 849 башҡорт).

1843 йылда 194 башҡортҡа 480 бот ужым һәм 928 бот яҙғы иген сәселә.

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар	1006	466	540	46,3	53,7
1959 йыл 15 ғинуар	786	340	446	43,3	56,7
1970 йыл 15 ғинуар	876	379	488	43,7	56,3
1979 йыл 17 ғинуар	723	326	397	45,1	54,9
1989 йыл 12 ғинуар	637	286	351	44,9	55,1
2002 йыл 9 октябрь	658	301	357	45,7	54,3
2010 йыл 14 октябрь	576	273	303	47,4	52,6

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

Район үҙәгенә тиклем (Үрге Йәркәй): 15 км
Яҡындағы тимер юл станцияһы (Бүздәк): 122 км

Билдәле шәхестәре

Ишҡар Арыҫланов — Башҡортостанда 1773—1775 йылдарҙағы Крәҫтиәндәр һуғышында ҡатнашыусы, Е. И. Пугачёв полковнигы. Тархан.
Кәлимуллин Ләбип Сәхиулла улы (27.07.1939—2.07.2012), партия һәм дәүләт эшмәкәре. 1984 йылдан Башҡорт АССР-ының яғыулыҡ, 1988—1990 йылдарҙа финанс министры, БАССР Министрҙар Советының Президиум ағзаһы. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған иҡтисадсыһы (1975), райондың почётлы гражданы (2005)[2].
Фәнүнә Сиражетдинова (15.02.1949), йырсы. Башҡортостан Республикаһының халыҡ артисы (1994)

Һылтанмалар

Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с. (рус.) ISBN 978-5-87691-038-7.
Асфандияров А.З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. Уфа: Китап, 2009. — 744 с. ISBN 978–5–295–04683–4 (рус.)

Иҫкәрмәләр

Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
Калимуллин Лябип Сахиуллинович. Проект «Годы и люди» Уфимского авиационного государственного технического университета(недоступная ссылка) (рус.) (Тикшерелеү көнө: 25 июль 2019)

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)

[2] Калимуллин Лябип Сахиуллинович. Проект «Годы и люди» Уфимского авиационного государственного технического университета(недоступная ссылка) (рус.) (Тикшерелеү көнө: 25 июль 2019)