![]() |
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |

Napoleón Bonaparte | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Emperador d'os franceses, rei d'Italia, Protector d'a Confederación d'o Rin | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
![]() | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
18 de mayo de 1804 – 3 d'abril/11 d'abril de 1814 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
Predecesor | Primer directorio | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Succesor | Loís XVIII | |||||||||||||||||||||||||||||||||
18 de mayo de 1804 – 3 d'abril/11 d'abril de 1814 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
Predecesor | Loís XVIII | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Succesor | Napoleón II | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
Coronación | 2 d'aviento de 1804, Notre Dame de París | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Naixencia | 15 d'agosto de 1769 Aiacciu, Corcega | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Muerte | 5 de mayo de 1821 Santa Helena, Reino Uniu | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Enterreco | Pantión d'os Invalidos | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Consort | Chusefina de Beauharnais María Loísa d'Austria | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Descendencia | Napoleón II Bonaparte | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Casa reyal | Casa de Bonaparte | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Pai | Carlo Buonaparte | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Mai | María Letizia Ramolino | |||||||||||||||||||||||||||||||||
![]() |
Napoleón Bonaparte u Napoleón I de Francia, naixiu d'Aiacciu (Corcega, colonia de Chenova) o 15 d'agosto de 1769 y muerto en a isla de Santa Helena o 5 de mayo de 1821, estió un militar y politico francés, que plegó o ran de cheneral como militar y dica Primer Consul y dimpués Emperador de Francia como politico. Embarcó a o suyo país en as clamadas Guerras napoleonicas, como continación d'as clamadas Guerras revolucionarias francesas, incluindo-ie a Guerra d'o Francés. Dimpués d'a suya redota por o Reino Uniu y os Aliaus, fue engarcholau, primero en a isla d'Elba y dimpués en a isla de Santa Helena, a on i morió.
Guerra d'o Francés
Como no podió vencer a os britanicos militarment, Napoleón imposó un bloqueyo sobre as mercaderías britanicas con o proposito d'arruinar o suyo comercio. Portugal estió una d'as nacions que no se plegó a o bloqueyo, razón per a cuala Napoleón buscó una alianza con Espanya pa invadir Portugal. A causa d'a debilidat militar espanyola en o momento y dimpués d'a perda d'a suya armada en a batalla de Trafalgar, se sinyó o tratau de Fontainebleau, en o cual se permitiba a Napoleón dentrar en Espanya con o suyo exercito pa redotar a Portugal y zarrar as rotas comercials britanicas. Dimpués de cruciar a buega espanyola y ocupar la capital portuguesa, las suyas tropas ocuporon cuantas ciudaz espanyolas, lo que cheneró una rebelión popular que encetó la Guerra d'o Francés entre las tropas francesas y las espanyolas, en as cualas tenió un papel fundamental la luita de guerrillas.
Napoleón decidió incluyir a Espanya en o suyo imperio y nombró rei d'ixe país a su chirmán José en o trono d'Espanya, deixando Nápols como una monarquía maniada per o suyo cunyau, Joachim Murat. Dimpués d'a primera redota important d'as suyas fuerzas en a batalla de Bailén, o mesmo Napoleón comandó as fuerzas que invadioron Espanya y redotoron a l'exercito d'este país; dimpués tamién redotó a l'exercito britanico que vinió en aduya d'Espanya.
Este conflicto suposó un gran desgaste humano (s'ha estimau en 300.000 baixas) y economico pa Francia. Se calcula que o 10% d'as baixas tanto d'o costau espanyol como d'o francés ocurrioron mientres os dos setios a la ciudat de Zaragoza, entre o 15 de chunio de 1808 y o 21 de febrero de 1809.