Under dr Sammelbezäichnig wooltemperierti Stimmige het dr Andreas Werckmeister vo 1681 aa e Räije vo Stimmige uf Dasteinstrumänt iigfüert, wo die middeldöönige Stimmige eso erwiteret häi, ass mä d Doonarte vom ganze Kwintezirkel het chönne spiile. Dransbosizioone, wo bis denn ummööglig gsi si, und enharmonischi Verwäggslige si eso mööglig worde.

E Hufe anderi Theoretiker und Braktiker, wie dr Johann Georg Neidhardt, dr Johann Philipp Kirnberger und dr Francesco Antonio Vallotti häi immer nöiji Vorschleeg zur Temperierig gmacht. Das zäigt, ass es denn käi äidütigi Löösig gee het. Uf dr äinet Site het mä die räine Terze welle bhalte, uf dr andere Site het mä aber dr Quintezirkel ooni Wolfskwinte müesse zuemache. Jeedes Süsteem het sini Vordäil und sine Noochdäil im Doon ghaa und wie mä s handwärklig het chönne usfüere.

Äigeschafte

Es isch für wohltemperierti Stimmige charakteristische, ass alli wichdige Interwall nume sowit vo dr räine Stimmig abwiiche, wie s Ohr das guet cha toleriere. Im Werckmeister si berüemti Stimmig Werckmeister III isch wit verbräitet worde. E zuesätzligi Äigeschaft von ere isch, ass d Stimmig uf de wisse Daste möögligst räin isch. Eso entstoot e harmonischs D-Dur, wo middeldöönig döönt, mit eme allmäälige Übergang in e scherfers Fis-Dur, wo pythagoräisch döönt. Das häisst, mit dere Stimmig bechunnt mä e Doonartecharakteristik, wo entstoot, ass mä die zwölf Kwinte vom Kwintezirkel ziilt ungliichmäässig stimmt.

D Beziejig zwüsche wooltemperiert und gliichstuefig

Hützudaag wärde d Klavier mäistens gliichstuefig temperiert (historischi Begriff doodrfür: gliichmäässig, gliichschwääbend). Mit däm goot aber d Charakteristik vo de Doonarte verloore, wil alli chliine Sekunde so gliichmäässig wie mööglig as gliichi Halbdoon-Schritt gstimmt wärde. Wäge däm häi nid weenigi Theoretiker die gliichstuefigi Stimmig abgleent.

Weblingg

• Vergliich vo verschiidene wohltemperierte Stimmige
• Intervall-Umrächnig - Frekwänzverheltnis (ratio) - Frekwänz noch cent und cent noch Frekwänz
• Bach- and Well Temperaments for Western Classical Music, A proposal for an objective musical definition

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Wohltemperierte_Stimmung“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.