Verchehr

Bis zum Bau vo dr Axeschtrass 1863 bis 1865 isch dr Wasserweg di einzigi möglichi Verbindig zum Kanton Uri gsii, zum Gotthardpass und demit au dr einzigi Weg vo de Hanseschtädt im Norden zu de Häfe und Handelsschtädt am Mittelmeer, öb Genua oder Venedig.

Nach em Bau vo dr Gotthardbahn und dr Gotthardautobahn isch d Gegend um de Vierwaldschtättersee immer meh en Verchehrschnoote, au wenn d Schiff vo dr Schiffahrtsgsellschaft vom Vierwaldschtättersee (SGV) meischt nur no für Vergnüegigsrundfahrte benutzt werded. Am Gotthard wird wiiter baut, dr neui Gotthard-Basistunnel isch ane 2016 ufggangen, und er isch mit 57 km Längi dr längschti Iisebahntunnel vo dr Welt.

Dr 1991 uf alte Verchehrswege aagleiti Wanderweg Weg der Schweiz füehrt rund um de südlichschti Teil vom See, de Urnersee.

Tourismus

Uf em Weg zum Orient händ abentüürluschtigi Engländer di malerischi Bergwelt vo dr Innerschwiiz entdeckt und händ deet Kur- und Badeorte ehtschtaa laa: Luzern, Küssnacht am Rigi, Weggis, Vitznau, Gersau, Buochs, Beckeried, Brunne, Seelisberg, Flüele. Im 18. Jahrhundert händ mit iiheimischer Hilf aagfange, aber au zur Verwunderig vo de Iiheimische, die ihne so exotisch erschiinendi Bergwelt z erobere, znächscht a dr Rigi (1797 m ü. M.), zerscht z Fuess, uf em Rugge vo de Muultier oder in Sänfte träit vo iiheimische Laschteträger. Schpäter hät mer hier di allererschti Zaaradbahn vo dr Welt erbaut, d Vitznau-Rigi-Bahn.

En settige Uufschtiig uf d Rigi hät au de Mark Twain als Journalischt beschriebe, was i de USA vom 19. Jahrhundert zum Uufblüehe vom Schwiizer Tourismus gfüehrt hät. Am Vierwaldschtättersee isch dr allererschti Schwiizer Alpe-Club (SAC) beheimatet, und zwar als e rein britischi Aaglegeheit.

Di grossartigi Landschaft, s milde Klima und di fascht scho mediterrani Vegetation mached de Vierwaldschtättersee zu einere vo de meischtbsuechte Reisedeschtinatione vo Europa. Hie here chömed zahlriichi japanischi Paar zum hüürate oder ihri Flitterwuche z verbringe, hie drehed indischi Regisseur ihri Bollywood-Film, sitdem ihri heimischi Bergwelt in Kaschmir dur Unruehe und Chrieg heimgsuecht wird.

Flüele und Axeschtraass

In Flüele händ früeher di Reisende us em Süüde vom Muultier ufs Schiff gwechslet, dr Urnersee chann bim Föhnschturm Welle wie am Meer werfe, d Schiffsfahrt mit eim vo de 20 Motorschiff isch degäge hüt es reins Vergnüege, 5 alti, ehrwürdigi Raddampfer chrüüzed au s grosse Berggwässer. 38 km isch es vo hier uf Luzern. Links füehrt di vierschpurigi Autobahn dur de Seelisbergtunnel und dänn in nördlicher Richtig bis uf Basel und wiiter uf Hamburg oder Amschterdam. Am rechte Ufer füehrt di romantischi Axeschtraass, mit viile Tunnel, Kurve und Galeriä, immer an Schteischlaagwarntafele verbii, vo Flüele über Sisike uf Brunne. An dere Schtrecki trifft mer hüüfig Bauschtelle aa, wils hier oft zu Schteischlaag und Erdrutsche chunnt. D Bahnlinie füehrt fascht nur underirdisch vo Flüele uf Brunne. Vo Brunne uf Züri bruucht dr Intercity dänn no ei Schtund. D Fortsetzig vo dr Axeschtraass vo Brunnen in Richtig Küssnacht isch nöd weniger romantisch, hier gits au schöni Plätz zum Verwiile oder zum Schwimme. Hier wachsed Rebe, Fiige, Palme, Kiwis, ja au diversi Zitrusbäumli gedeihed in mänge sunnige Gärte. Prachtvolli Hotelbaute, viili wiit über hundert Jahre alt, mängi sehr schtilvoll reschtauriert, erinnered a di grosse Ziite vom uufkommende Tourismus. Doch recht viili vo dene Ziitzüüge sind zwüscheziitlich verchoo, verschwunde, oder aber sind dur Aa- und Umbaute verunschtaltet worde.

Panorama Luzern

Luzern

D Rüüss verlaat i dr Schtadt Luzern de See. Jetzt scho en mächtige Schtrom under dr hölzerne Kapellbrugg, wo nöd nur für d Tourischte, nach em verheerende Brand vo 1993, wider uufbaut worde isch und wo jede Tag tuusigmal ufs Neue fotografiert wird.

S 1999 erbauti Kunst- und Kongresshaus Luzern (KKL) vom französische Schtararchitekt Jean Nouvel, mit eme wiit uschragende Dach isch nach viil Skepsis zum Schtolz vo de Luzerner worde. Es isch an erschtklassiger Laag, grad zwüsched em Hauptbahnhof und See glege.

Dr ehrwürdigi alti Bahnhof us dr Pionierziit vo dr Südbahn isch 1971 abebrännt und dur en schlichte Zweckbau ersetzt worde. Einzig der verglasti Portikus vom inzwüsche au scho international berüehmte schpanisch-schwiizerische Architekt-Ingenieur Santiago Calatrava isch e liecht verschpiilti und witzigi Uuflockerig. En Torbode vom Nordportal vom alte Gebäude und e Wandmalerei erinnered a di alti Herrlichkeit. Hier im Bahnhof treffed sich d InterCity-Verbindige zu de Agglomeratione vo dr Schwiiz und di rote Schmalspurzüüg vo dr Zentralbahn ufh Engelberg und über de Brünigpass üf Interlake. Letschteri isch Teil vo dr GoldenPassLine vn Zürich über Luzern, Brünigpass, Interlaken, Gschtaad zum Genfersee.

Pilatus bi Gwitterschtimmig

Bürgestock und Kehrsite

Pilatus und Bürgeschtock

Dr Huusberg vo de Luzerner isch dr Pilatus, mit ere Seilbahn und mit ere Zaaradbahn erreichbar, oft aber leider i de Wulche verschteckt. Wer weniger höch lieber hät und doch 440 m über em Vierwaldschtättersee gmüetlich tafle möcht, der chann mit em Schiff und ere Schtandseilbahn de Bürgenstock uufsueche, de Zauberberg für Millionär, es luxuriöses Hotel- und Kongresszentrum über ere schteile Seeklippe.

Verchehrshuus

Wil dr Verchehr am See schtets sehr wichtig gsii isch, isch au s Schwiizer Verchehrshuus in Luzern gläge. Hier chann mer di ganzi Verchehrsgschicht rekapituliere, Sänfte und Kutsche, Alpeposcht, Schiff, Bahne, Autos und Flugzüüg bewundere. Bis im Juli 2004 hät dr Fesselballon HiFlyer s Publikum id Höchi bracht. Nach eme Unfall bi stürmischem Wetter isch siin Betriib jedoch iigschtellt worde.

Pilgerweg

Am See händ scho früeher Pilgerweg verbii gfüehrt. Uf Rom gahts vo hie uus über de Gotthardpass. Au dr weschtwärts uf Santiago de Compostela füehrendi Jakobsweg füehrt vom schwiizerische Hauptsammelort Einsidle uf Brunne am Seeufer. Vo hie füehrt er wiiter weschtlich mit em Schiff uf Luzern oder über de Alpnachersee, in Richtig Süüde zum Brünigpass.

Au nach dr Schwiizer Reformation isch hie i de Berge d Urschwiiz treu katholisch blibe: In Underwalde hät dr Schwiizer Nationalheiligi und Eremit Brueder Chlaus siini Chlause gfunde und wiiter obe, am Endi vom Tal, em Himmel no es bitzli nächer, hät sich s Chloschter Engelberg (1050 m ü. M.) i siinere Pracht entfaltet.