D Steinevorstadt: Kino, Lääde und Bäize. Linggs vom Kino Rex stoot dr Wääberbrunne und nääbedraa d Zumft zu Wääber.
Dialäkt: Baseldütsch

D Stäinevorstadt isch e Strooss im Baasler Vorstedtkwardier. Si goot vom Stäinebärg bim Barfiesserblatz bis zur Heuwoog. D Stäine, wie mä gäärn säit, isch d Baasler Kinostrooss, Iikauf- und Vergniegigsmäile.[1][2] As Verkeersaadere spiilt d Stäinevorstadt kä Rolle, au friener isch die diräkti Verbindig vo dr Altstadt ins Läimedaal duur d Elisabethestrooss/Stäinedoorstrooss gange.

Gschicht

Uschnitt us dr Stadtaasicht vom Matthäus Merian im 17. Joorhundert
die ganz Aasicht vo dr Stadt Baasel vom Matthäus Merian vo 1642
Linggs unde am Stadtgraabe isch s Äschedoor, in dr Middi oobe s Stäinedoor (13). In dr Middi vom Bild fliesst dr Birsig vo rächts oobe gege unde.
9: D Elisabethekiirche.
10: S Stäinekloster.
11: D Barfiesserkiirche.

d Vorstadt

D Stäinevorstadt isch dusse vor dr Stadtmuure im Birsigdaal entstande. Es het woorschinlig schon e Vorstadtbefestigung gee, bevor mä im 14. Joorhundert die üsseri Stadtmuure baut het und d Stäine wie alli andere Vorstedt vo denn aa sicher hinder dr groosse Stadtmuure gsi isch. In d Altstadt het mä dur s alte Äschedoor oder z Fuess dur s Eeselsdüürli näben em Eeseldurm bim Barfi könne. Zur Stadt uuse het mä denn dur s Stäinedoor miesse und vo dört isch mä em Birsig nooch in s Läimedaal koo.

Dr Birsig isch lang offe dur d Vorstadt gflosse mit Wiideböim und Gröll an sine Uufer und es het e baar Brugge und Stääg über en gee.[3] Immer wider het er Hoochwasser gfiert und vil Schaade aagrichdet oder denn isch er fast usdrochnet und dr ganz Drägg isch blibe liige und het afo stingge.

dr Naame

Dr Naame vo dr Stäine kunnt vom Gröll, wo dr Birsig dört abglaageret het. Scho 1231 isch d Geegend as ad lapides («an de Stäi») bezäichnet worde. Zur Stäinevorstadt häi au alli andere Stroosse und Gasse ums Stäinekloster und em Birsig nooch ghöört, wie dr Stäinebärg, wo dr innere Stadtmuure nooch vom Eeselsdüürli uufe zum innere Äschedoor gfiert het und wo öbbe sid em 15. Joorhundert eso ghäisse het.[4]

d Bevölkerig

In dr Stäine häi im 15. Joorhundert e Hufe Wääber, Bläicher und Färber gläbt und gschafft, wo im Vergliich zu andere Handwärker eender ermlig gsi si. S Potenzial für e revoluzionääri Beweegig isch dört am grösste gsi und d Stäinlemer häi denn am Aafang vom 16. Joorhundert zu de iifrigste Understützer vo dr Reformazioon ghöört.[5]

die politischi Organisazioon

D Wääber si sit 1268 in dr Zumft zu Wääber organisiert gsi. Zerst isch d Zumft an dr Wääbergass (hüt die Underi Heuwoog) dehäi gsi, 1360 isch si in d Stäinevorstadt züüglet. Usser iire Pflichte as Zumft het si lang au d Rolle gspiilt, wo in de andere Vorstedt d Vorstadtgsellschafte gspiilt häi. So het si sich drum kümmeret, ass sich d Lüt benoo häi, het d Stroosse- und d Brunnenornig duuregsetzt, het Abhilf gsuecht, wenn dr Birsig wider emol Hoochwasser ghaa het, het mit dr Äschevorstadt zämme Hirte aagstellt, zum s Vee vo de Iiwooner zur Wäid bringe, het ufbasst, ass niemer im Birsig isch go fische, het d Vorstadt bewacht, isch für d Füürschau verantwortlig gsi und het bi gläinere Händel as Friidesgricht fungiert. Für daas häi si 1584 en Urkunde bekoo. 1757 häi d Wääber aber gnueg ghaa und häi vom Root verlangt, ass er d Zumft vo Ufgoobe, won e Vorstadtgsellschaft sött woornää, wurd befreije, und im Summer vo däm Joor isch d Vorstadtgsellschaft zu de Drei Äidgenosse gründet worde.[6]

Seenswürdikäite

Fuessnoote

  1. ↑ Eine Nacht auf dem Laufsteg von Basel uf tageswoche.ch, abgrieft am 10. Novämber 2014
  2. ↑ The Economist, Volume 259, Charles Reynell, 1976, S.94
  3. ↑ Johann Jacob Spreng: Der mehrern Stadt Basel Ursprung und Altertum, in einer öffentlichen Lesung abgehandelt; Der mindern Stadt Basel Ursprung und Altertum bis auf ihre Vereinigung mit der mehrern Stadt, in öffentlichen Lesungen abgehandelt, 1779, S. 9
  4. ↑ Steinenberg uf basler-bauten.ch, abgrieft am 10. Novämber 2014
  5. ↑ Hans Rudolph Guggisberg: Basel in the Sixteenth Century: Aspects of the City Republic Before, During, and After the Reformation, Wipf and Stock Publishers, 2010, S. 28.
  6. ↑ Vorstadtgesellschaft zu den drei Eidgenossen (Memento vom 25. Jänner 2015 im Internet Archive) uf zuenfte-basel.ch, abgrieft am 10. Novämber 2014

Koordinate: 47° 33′ 9″ N, 7° 35′ 18″ O; CH1903: 611269 / 266875

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.