| Schwa | ||
|---|---|---|
| IPA-Nummere | ||
| IPA-Zeiche | ə | |
| IPA-Bildli |  | |
| Teuthonista | ? | |
| X-SAMPA | @ | |
| Kirshenbaum | @ | |
Schwa (us em Hebräische: 'das Nichtige') isch e zentralisierte Vokal (IPA: [ə]), wo in de germanische Schprôche (hischtorisch gsee) e reduzierte Vokaal isch. Uf dütsch (und in de maischte andere germanische schprôche) wird dä Vokaal als <e> gschribe.
Im Alemannische chunt dr Schwa wie i de meischte Sproche numme inere unbetonte Silbe vor. Er isch usserdäm im Alemannische näbem /i/ dr einzigi Vokal wo i sonere Silbe vorchunt. Numme wenigi Sproche hen au en betonte Schwa, z. B. Albanisch, Rumänisch, Bulgarisch, Afrikaans, mangi Dialäkt vum Katalanische un mangi Kaukasische un Uralische Sproche.
Bispil: e Taschelampe, mache, Schlüssel, Schüssle, verplämperle
I der Alemannische Literatur wird dä Buechstabe fasch immer mit <e> gschribe. D Schrybig mit <ä> chunt i der Literatur praktisch nie vor. Si het sech aber trotzdäm wyt verbreitet. Das het vermuetlech verschidnigi Gründ:
- Es kennt fasch niemer di alemannischi Literatur.
- Ir alemannischen Ussprach vom Hochdütsche (z. B. im Schwyzer Hochdütsch) wird ds schwachen <e> hüüffig nid als Schwa usgsproche, sondern als normals /e/.
- Ds <ä> tuet ou sehr churzi Tekschten eidütig als Dialäkt-Tekschte kennzeichne.
- I de Werbig werdet Dialektforme uufällig hüüffig so gschribe.
Luutig
(noch em SDS III 1).
Die gnaui Lutig vo dem Schwa im Alemannische schwankt vo Dialekt zu Dialekt, im Schwööbische und Bündenertütsche goot s mee zumene /a/ hi und i de Dialekt vode Zentralschwiz me is /ä/.
Au i andere Sproche isch d gnaui Ussproch vum Schwa arg unterschiedlich un cha starch vo dr Umgebig abhänge. Im Änglische zum Byspiil tendiert d Ussproch vum Schwa oft zwüsche meereri Vokäl.