 |
Dä Artikel behandlet d Schuel as allgemeini Bildigsinstitution, für witeri Bedütige lueg Schule (Begriffsklärung) |
E Schuel (lat. schola vo griechisch σχολή [skʰoˈlɛː], ursprüngligi Bedütig: „freiji Ziit“, Nütdue“, spööter „Studium, Vorläsig“), au Bildigsaastalt oder Lehraastalt gnennt, isch en Institution, wo d Ufgob het, Wüsse und Könne dur Lehrer an Schüeler z vermiddle.
Mä underscheidet zwüsche allgemeinbildende Schuele, wo Grund-, Haupt-, Middel-, und Sonderschuele, wo as Hauptufgoob dr Underricht vo Chinder und Jugendlige hai, Hochschuele und Universidäte, wo d Forschig e wichdige Blatz iinimmt, drzueghöre, und bruefsbildende Schuele, wie Bruefs-, Bruefsfach-, Bruefsufbau und Fachschuele, wo diräkter uf e spötere Bruef usgrichdet si. Für Erwachseni, wo sich wei wiiter bilde, wo aber underdags schaffe, git s Oobeschuele.
Es git au dr Underschiid zwüsche öffentlige Schuele, wo vo politische Institutione wie em Staat, de Gmeinde usw. bedriibe wärde und private Schuele, wo die öffentligi Kontrolle drüber sehr vil chliiner isch.
In de meiste Länder git s e Schuelpflicht für Chinder, so dass si e minimali Bildig, wo in ere modärne, technologisch orientierte Gsellschaft as unerlässlig betrachdet wird, überchömme und sich im Bruefsläbe chönne zrächtfinde. In ermere, vor allem agrarische Gsellschafte, bechömme d Chinder hüfig kei formali Erziehig, au wenn si vo Gsetz us vorgschriibe wer.
Kritik an dr Schuel
Währed em 20. Johrhundert si die draditionelle Schuele zum Gegestand vo Kritik worde. Z Dütschland het sich das in alle Strömige vo dr Jugendbewegig und Reformpädagogik zeigt. In de 1970er Johr het die antiautoritäri Erziehig breiti Sympathii gnosse, und Alternativschuele si gründet worde.
Mä het vo de Schuele gsait, as si s ehnder wurde verhindere anstatt z fördere, ass Chinder wurde lehre. Das het mä hüfig druf zurugggfüehrt, ass d Underrichtssituation wurd Angst mache. Pädagoge wie dr Francisco Ferrer oder dr Alexander Sutherland Neill hai freijeri Schuele wie Summerhill gründet, währed anderi wie dr John Caldwell Holt im Unschooling, won e Form vo informellem Lehre im e nid schuelische Rahme isch, en Alternative gseh hai.
Dr amerikanischi Psycholog David Keirsey het in sine kritische Essays zeigt, ass vom Schuelsystem nume bestimmti Tämpramänttype gförderet, anderi drgege ghemmt wärde. Er isch au dütlig gege verhaltensänderendi Pharmazeutika, wo bsundrigs im amerikanische Ruum hüfig iigsetzt wärde.
Dr Priester Ivan Illich, wo in Latiinamerika dätig isch, het d Schuele bsundrigs in d Dritte Welt aaklagt, z versage (Schulen helfen nicht, 1972).
Dr französischi Soziolog Pierre Bourdieu het in siim Buech Die feinen Unterschiede (frz. 1979) zeigt, wi d Schuele biidräge d Klassestrukture z erhalte.
