S Periodäsystem vo dä Elemänt (churz Periodäsystem oder PSE) büütät ä Übersicht über d Elemänt.
D Elemänt sind därbi nach dr Ornigszahl gordnät und entsprächänd ihrärä chemischä Eigäschaftä i verschidäni Periodä und i verschidäni Haupt- odär Näbätgruppä iiteilt.
Gschicht
Di erstä Periodäsystem händ 1869 fasch zytglich dä russischi Chemiker Dmitri Iwanowitsch Mendelejew und dä tütschi Arzt und Chemiker Lothar Meyer ufgstellt. Si händ d Elemänt nach stigändär Atommassä gordnät und däbi Elemänt mit ähnlichä Eigäschaftä underänand agordnät. Däbi isch ihnä au ufgfallä, das no drü Elemänt fäläd, s Germanium, s Gallium und s Scandium. Womär dänn diä Elemänt tatsächlich gfundä hätt, händ di würklechen Eigäschaftä rächt guät mit dä vorhärsgseitä überigstummä. Hüttzutag chan mär diä Aornig mit äm Bau vo dä Elektronähüllä erchlärä.
Uufbau
Inerhalb vonärä Periodä händ alli Elemänt glich vill Elektronähüllä. Inerhalb vonärä Gruppä händ d Elemänt glich vill Valänzelektronä. Dr Unterschid vo Haupt- und Näbätgruppäelemänt isch die, das bi dä Näbätgruppäelemänt nöd di üsserscht, sondern di zweitüsserscht Schalä wiiter mit Elektronä gfüllt wird, bi dä Lanthanoidä und dä Actinoidä wird sogar di drittüsserscht Schalä witer gfüllt.
Ab äm 84ischtä Elemänt (Polonium) sind alli Elemänt radioaktiv, äs git aber scho vorannä vereinzelt radioaktivi Elemänt.
s Liäd vo dä Elemänt
Dä Amerikaner Tom Lehrer hät äs Liäd über d Elemänt gschribä. Mär chans unter http://www.privatehand.com/flash/elements.html losä.
Gruppä | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | ||
I | II | III | IV | V | VI | VII | VIII | |||||||||||||
Periodä | Schalä | |||||||||||||||||||
1 | 1 H |
2 He |
K | |||||||||||||||||
2 | 3 Li |
4 Be |
5 B |
6 C |
7 N |
8 O |
9 F |
10 Ne |
L | |||||||||||
3 | 11 Na |
12 Mg |
13 Al |
14 Si |
15 P |
16 S |
17 Cl |
18 Ar |
M | |||||||||||
4 | 19 K |
20 Ca |
21 Sc |
22 Ti |
23 V |
24 Cr |
25 Mn |
26 Fe |
27 Co |
28 Ni |
29 Cu |
30 Zn |
31 Ga |
32 Ge |
33 As |
34 Se |
35 Br |
36 Kr |
N | |
5 | 37 Rb |
38 Sr |
39 Y |
40 Zr |
41 Nb |
42 Mo |
43 Tc |
44 Ru |
45 Rh |
46 Pd |
47 Ag |
48 Cd |
49 In |
50 Sn |
51 Sb |
52 Te |
53 I |
54 Xe |
O | |
6 | 55 Cs |
56 Ba |
57 La |
* | 72 Hf |
73 Ta |
74 W |
75 Re |
76 Os |
77 Ir |
78 Pt |
79 Au |
80 Hg |
81 Tl |
82 Pb |
83 Bi |
84 Po |
85 At |
86 Rn |
P |
7 | 87 Fr |
88 Ra |
89 Ac |
** | 104 Rf |
105 Db |
106 Sg |
107 Bh |
108 Hs |
109 Mt |
110 Ds |
111 Rg |
112 Cn |
113 Uut |
114 Uuq |
115 Uup |
116 Uuh |
117 Uus |
118 Uuo |
Q |
|- | |-
Lanthanoidä | * | 58 Ce |
59 Pr |
60 Nd |
61 Pm |
62 Sm |
63 Eu |
64 Gd |
65 Tb |
66 Dy |
67 Ho |
68 Er |
69 Tm |
70 Yb |
71 Lu |
|
Actinoidä | ** | 90 Th |
91 Pa |
92 U |
93 Np |
94 Pu |
95 Am |
96 Cm |
97 Bk |
98 Cf |
99 Es |
100 Fm |
101 Md |
102 No |
103 Lr |
|- | |-
Alkalimetall | Erdalkalimetall | Lanthanoidä | Actinoidä | Übergangsmetall | ||
Metall | Halbmetall | Halogen | Edelgas | Nödmetall |
Weblink
Äs schöns, bebildäräts Periodäsystem
Äs anders bebildäräts Periodäsystem
S offiziellä Periodäsystem vo dä IUPAC