Olten
Wappe vo Olten
Wappe vo Olten
Basisdate
Staat:Schwiiz
Kanton:Soledurn (SO)
Bezirk:Outew
BFS-Nr.:2581i1f3f4
Poschtleitzahl:4600
UN/LOCODE:CH OLT
Koordinate:635447 / 244826
Höchi:396 m ü. M.
Flächi:11,50 km²
Iiwohner:i18'339 (31. Dezämber 2022)[1]
Stadtpräsident:Martin Wey (CVP)
Website:www.olten.ch
Oute
Oute

Oute

Charte
Charte vo Olten
Charte vo Olten
ww

Oute (amtlich Olten) esch e Schtadt ond e politeschi Gmeind im Kanton Soledurn, Schwiiz. Si esch ou dr Houptort vom gliichnamige Bezerk.

Geografi

D Schtadt lyt geografisch am Jurasüdfuess, a dr Aare, em Kanton Soledurn. Oute het zwöi Stadtteil wo dor ne auti Houzbrogg verbonde se, die Brogg met der Fassade vom mettelalterleche Zilemp ond em Ildefons-Torm präge s Schtadtböud vo Oute.

Gschicht

S Schtadtgebiet esch scho set Urzyte (5000 v. Chr.) besedlet, wöus e günstigi Lag het. Die erschte Sedler se wahrschinlech wäg de Füürschtei (Silex, Flint) blebe, wo me e de Wälder rond om d Schtadt höt no fendt.

D Pass-Verbendig öbere Houeschtei esch scho vo de Römer pruucht worde ond ou z Oute hei sy darom Spure henderlo («Ollodunum»). Dr Name Oute isch zum erschte Mou gnennt worde im Johr 1201 aus Oltun. Im Mettelalter, wo dr Gotthard-Pass meh pruucht worde esch, het s Schtedtli Oute vom Nord-Süd-Vercher chönne profitiere, wöus a dr Linie zom Houestei-Pass lyt. Zor Zyt vo de erschte Ysebahne esch dr Vercher no wechtiger worde för Oute, ond der Kilometerschtei 0 (Null) vo der damalige Central-Bahn, esch e Oltner Bahnhof ine gleit worde. Set denn esch Oute e Verchers-Chnote-Ponkt vo der Schwiiz, nomeh wäg de Outobahne, wo sech sett de sebzger Johr ganz e der Nöchi be Egerkinge chrüze. Das het set jehär vöu Gwärb ond Induschtrie aazoge. Veli Träffe ond Meetings fende wäg der Vercherslag z Oute schtatt. Vöu Outner pändle innerhalb vo dr Schwiiz ond wäge dämm het Oute es Zytli der Ruef gha, e "Schlofstadt" z sy.

Bevöukerig

Quälle: Bundesamt für Statistik 2005[2]

Bevöukerigsentwecklig
Johr185018601870188018881900191019201930
Iiwohner1'6342'3012'9253'9263'9266'9699'33711'50413'484
Johr194119501960197019801990200020102015
Iiwohner15'28716'48520'04421'20918'99117'80516'75716'98217'833

De Uusländeraateil isch 2010 bi 27,9 % gläge.[3]

Religion

27,3 % vo dr Iiwooner si im Johr 2000 evangelisch-reformiert gsii, 40,6 % römisch-katholisch.[3]

Politik

Bi dr Nationalrootswaale 2011 hät s das Ergebnis gää:[3] BDP 2,9 %, CVP 12,9 %, EDU 0,4 %, EVP 2,9 %, FDP 15,6 %, GLP 6,5 %, GP 11,5 %, SP 27,8 %, SVP 17,6 %, Suschtigi 2,0 %.

Gmeindspresidänt isch dr Thomas Marbet (Stand 2021).

Wirtschaft

D Arbetslosigkeit esch im Johr 2011 bi 3,0 % gläge.[3]

Dr Stadtazeiger Oute isch s amtleche Publikationsorgan vo dr Stadt Oute und di uflageschterkschti Zitig vo dr Region.

Sproch und Dialäkt

Bi dr Voukszellig 2000 hei vo dr 16757 Iiwohner 82,7 % Dütsch aus Hauptsproch aagää, 1 % Französisch, 5 % Italienisch und 11,3 % angeri Sproche.[3]

Dr hochalemannisch Dialäkt vo Oute ghört zue dr Dialäkt vo dr Region Oute, wo ähnlech si zue dr Aargauer Dialäkt.

Kultur

A get au Johr e grossi Fasnacht met vel Guggemusig ond emene Omzog am Fasnachts-Sonntig. Z Oute fende jedes Johr Kabarett- ond Tanz-Täg statt. Ändi Sommerferie esch die grossi Outner-Chilbi ond vor de Herbschtferie esch d MIO (Messe In Olten). Am erschte Mäntig em Monet fendet meischtens e Waremäret e dr Autschtadt statt.

Z Oute het s höt nümm so villi Beize und Spontene, derför git s höt e rychhaltigs Agebot a Reschtorants (Kebab-Hüüser, Pizzerie, ...). Osserdäm het s e grosses Agebott a Chleiderläde.

D Pfarrchile St. Martin isch es Kulturguet vo regionaler Bedütig.

Berüemti Outner

Am Ändi vom 19. Johrhondert hets mehreri berüemti Outner gä: dr Moler Martin Disteli, dr Bondesrot Munzinger, dr Ingenieur Niklaus Riggenbach ond anderi. Schpöter het d Maria Felchlin do gwörkt, se esch e Vorryterin för d Frouebewegig e der Schwyz gsy ond het dr Maria-Felchlin-Platz gstiftet. E dr Schwyzer Literatur het sech mou e Gruppe nach dr Schtadt bnennt. Dr Otto F. Walter († 1994) esch e namhafte Outner Schreftstöuer gsy. Der Kabarettescht Franz Hohler esch e witere berüemte Outner, är esch e Schwiizer Schriftsteller, Kabarettischt und Liedermacher. Dr Mischa Wyss esch e Mondart-Chansonnier ond Kabarettischt, wo z Oute sini Chindheit verbrocht het.

Biuder

 Commons: Olten – Sammlig vo Multimediadateie

Fuessnote

  1. ↑ Ständige Wohnbevölkerung nach Staatsangehörigkeitskategorie, Geschlecht und Gemeinde, definitive Jahresergebnisse, 2022. Bei späteren Gemeindefusionen Einwohnerzahlen aufgrund Stand 2022 zusammengefasst. Abruf am 5. September 2023
  2. ↑ Bundesamt für Statistik: Eidgenössische Volkszählung 2000: Bevölkerungsentwicklung der Gemeinden 1850–2000. Bern 2005 (Online uf bfs.admin.ch (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) , Date im Aahang (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) )
  3. 1 2 3 4 5 Bundesamt für Statistik: Regionalporträts 2012: Kennzahlen aller Gemeinden (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) , Mai 2012


This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.