früeni Ziit

I dere Gäägend, wo hüt Lungkhofe liid, hend schon früe Lüüt gwont: Im Bärhau (Gd. Unterlunkhofen) chamer na hüt di alte Hädegrääber os der früene n Isetsiit ga aaluege go. I säber Ziit, wo de Häiland of d Wält isch choo, sind denn d Römer is Rüsstal choo. Im Schalchmatthau, zwösche de Mörgele ond Aarni (aber glich na im Ggmäimpann fo Lungkhofe) isch bis is 3. Jorhundert en Guetswilla ggschtande. Dernoo sind denn d Allemanne osem Noorde cho, ond de Römer isch benis nömme n eso wool ggsi, si sind i Süüde n abghaset.

Allemanneziit

D Allemanne hend sich do aber glii iggläbt ond im ganze Rüsstaal mäng e Wiiler ggröndet. Fo Lungkhofe ggört mer s eerscht Mol im 694gi, wone Pfaarer si Hoof im Chloschter St. Leodegar z Lozärn ggschänkt hed. Im 1291gi händ d Hapsborger de Chälnhof, dasch Aarni, Onderlungkhofe, Oberlungkhofe Islisbärg ond s Joone ggsi, poschtet. Zersch hends e na im Freienamt Affoltere zuetäilt ggha, aber gli drufab hends os em Chälnhof es äignigs Amt ggmacht, s Chälleramt. Os dere Ziit chiemi äu no di alt Borgruiine i der Mühlegg obe, da heigi schints e Ritter fo Lunkhofe ggwont, wo denn aber scho früe of Zöri abgwanderet seig.

Brängaarter Ziit

Scho om 1240 hend d Hapsborger rüssabwerts d Schtatt Brämgarte ggröndet. Will die mit der Ziit riicher ond riicher woorde n isch, häd si sich es chlises Ondertanegebiet zämeposchtet. Bis Aafangs 15ts Jorhundert isch s ganz Chälleramt a Brämgarte cho, so äu Lungkhofe. Wo d Zörcher im 1415ni im Chälleramt iimarschiert sind hend disi zwar s Bluetgrecht öbernaa, di andere Rächt send aber bi Brämgarte bblube. (S hed aber äischti na Chrits ggee om d Kompetänze fo de bäide Schtädt.)

Wo de Zwingli mid de katolische Chile bbroche hed, häd s Chälleramt mid em Brängarter Schtatpfaarer Buliger 1529 zom noie Glaube ggwächslet. Wo s de Zwingli aber ir zwoote Schlacht be Chappl bbodiget od z Tood ggschlaage hend, isch mer mid em Wind zo den Altgloibige zrugg.

Aargauer Ziit

Fo det aa häd sich nümme fill fill too im Chälleramt. Im 1797gi hed Brängarte de Döörfer d Freihäit nid ggschängkt, sondern ebe ferchauft. D Brämgaarter händ nämli wol ggmerkt, ass z Frankriich ään öppis am tue ischt, ond lueg e, äis Joor schpööter sind d Franzoose iiggmarschiert. Disi hend s Chälleramt denn zeersch im Kanton Baade, ond denne im Kanton Aargau zuetäilt, zäme mid de Freien Ämter änet der Rüss. Säbi weerid lieber zo Lozärn, s Chälleramt zu Zug, am Änd sind bäidi zom Aargau cho.

Mid de liberale Kantonsregierig isch mer denn äu nie z fride ggsi. Bi ferschidnige Ufschtänd, im Freiämterschturm, oder bem Bünzer Komitee sind Lungkhofer debii ggsi.

Würtschaftlich hed Lungkhofe i dere Zit schtagniert. De Räbbou isch i de 1950er Joor wäge de Räbluus ferschwonde, d Befölcherig hed abgna. I letschter Ziit sind aber mee ond mee Lüt os Zöri herezüglet, so ass sich z Lungkhofe i de letschte 20 Joore d Iwonerzaal ferdopplet häd.