De Isaak Gröbli (* 26. April 1882 Oberuzwil; † 27. April 1917 Gossau) isch e Schwiizer Industrielle, wo d Schifflistiggmaschine erfunde het.
Lebe
De Issak Gröbli isch em 26. April 1882 z Oberuzwil as dritts Chind vom Joseph Gröbli und vo de Anna Katharina uf d Welt cho. Sin Vatter isch de Dorflehrer vo Oberuzwil gsii und het denebet ono e chliini Weberai bitribe. Mit elfi het er bi sim Vatter s Webe glernt.
Mit 18ni isch er zäme mit eme Fründ uf Lyon uusgwanderet. Well er aber nöd de gwünschti Erfolg ghaa het, isch er noch drai Joor wider zrugg i sini Haimet und het i merere Weberaie gschaffe, so z Rüeschlike, z Thalwil und ab 1841 z Oberuzwil. 1842 isch er is Militär iitrette und isch Korporal wore.
Noch em Tood vo sim Vatter ane 1843 het er dem sini Weberai öbernoo und uusbaut. Denebet het er ono e militärischi Karriere gmacht. Im Sonderbundchrieg isch er Feldwaibel gsii, 1848 isch er zom Lütenant biförderet wore und i de 1850er Joor isch er zom Hopme uufgstige.
Ghüroote het de Isaak Gröbli ane 1849 und zwoor d Anna Elisabeth Grob. Sini Weberai het er us wertschaftliche Gründ müese zuetue und het denn as Laiter i verschidnige Weberaie gschaffe, isch aber nie lang blibe. 1859 het er z Oberuzwil en aigni Ferggerai uuftue. Er het denn afange e Stiggmaschine z entwerfe, wo denn vo de Firma Benninger z Uzwil baut woren isch. Die Schifflistiggmaschine het den ab 1865 d Firma Johann Jacob Rieter z Winterthur afange herstele und de Gröbli isch uf Winterthur züglet. Er isch technische Laiter vo de Mechanische Stickerai Wülflinge wore, wo mit zee Schifflistiggmaschine afange het schaffe. Im Augste 1873 isch de Isaak Gröbli a de Weltuusstelig z Wien för sini Erfindig mit ere Medaille uuszaichnet wore.
1874 isch bim ene Arbetsunfall sini recht Hand verstümmlet wore und er het 1878 e noiji Stell i de Strickerai J. Rubli z Winterthur aagfange. 1882 isch er Laiter vo de noi gründete Schifflistiggerai Gieger & Dierauer z Uzwil wore. E Joor spööter isch sini Erfindig a de Landesuustellig z Zöri vorgstellt wore.
1886 het er z Gossau en aigni Stiggerai uuftue. Ane 1889 het er för sini Stiggeraie a de Weltuustelig z Paris e Bronzemedaille öberchoo. Er isch em 27. April 1917 gstorbe.
Au sii Soo, de Joseph Arnold Gröbli, het e noiji Maschine erfunde, nämli de Stiggautomat mit Lochcharte.
Literatur
- Hans Amann: Vor 75 Jahren starb Isaak Gröbli, erschine i de Oberberger Blätter 1992/1993, Seiten 48–57, Verlag Cavelti AG, Gossau
- Josef Gröbli: Haushaltungsbuch des Schulmeisters, 1815–1818, Oberuzwil
- Pfarrer E. Berger: Worte der Erinnerung an Isaak Gröbli, 1917, Gossau
- Hanns Günther: Pioniere der Technik, Rascher-Verlag, Züri 1920
- Hans Breitenmoser: Ein genialer Toggenburger Techniker, Toggenburger Annalen, 1959
- Der Fürstenländer, 27. April 1917 und 20. Oktober 1958
- Walter Bodmer: Isaak Gröbli, Erfinder der Schifflistickmaschine und Industrieller im Band 15 vo Schweizer Pioniere der Wirtschaft und Technik, 1964, Zürich.
