As Gschlächtschromosoom oder Gonosoom (mänggisch au Heterochromosoom, Heterosoom oder Allosoom) bezäichnet mä Chromosoom, wo dr Karyotyp von ene s genetische Gschlächt vom ene Individuum bestimmt.
D Autosoome, das si Chromosoom, wo s Gschlächt nid beiiflusse, git s in diploide Zälle as Bäärli vo Chromosoome, wo fast idäntisch, d. h. homolog si. In äim vo de Gschlächter si aber d Gschlächtschromosoome käi homologs Bäärli, sondern si underschäide sich dütlig in ihrem Inhalt und hüfig au in ihrer Gröössi. S menschlige Y-Chromosoom zum Bischbil isch dütlig chliiner as s X-Chromosoom, bim Wiisse Liechtnäägeli isch aber s Y-Chromosoom dütlig gröösser.
Wenn s Gschlächt chromosomal bestimmt wird, wird s noch de Mendelsche Regle vererbt. Die Form vo dr Gschlächtsbestimmig isch im Lauf vo dr Evoluzioon bi verschidnige Artegrubbe unabhängig vonenander entstande und chunnt zum Bischbil bi Süüger, Vögel und e baar Insekte[1], aber au in Gfäässpflanze voor. Bi andere Arte wird s Gschlächt hingeege dur Umwältbedingige festgläit, z. B. dur d Tämpratur bi dr Embryonalentwicklig.
Mä underschäidet bi Gschlächtschromosoom verschidnigi System: s XX/XY-System (bi Süüger und eso bim Mensch, gwüsse Insekte-, Reptilie-, Amfibie-, Fisch- und Pflanzearte), s ZW/ZZ-System (bi Vöögel, de mäiste Schlange, e baar Fisch- und Insektearte) und s XX/X0-System (z. B. bi Nematode).
Fuessnoote
- ↑ Panagiota Manolakou, Giagkos Lavranos and Roxani Angelopoulou. Molecular patterns of sex determination in the animal kingdom: a comparative study of the biology of reproduction. 2006. Reproductive Biology and Endocrinology, 4:59. doi:10.1186/1477-7827-4-59