Dialäkt: Mìlhüüserisch
d Stààta wo d Chàrta unterschrìewa oder ràtifiziart han.

D Europäischa Chàrta vu da Regionàl- oder Mìnderheitasprocha ìsch a europäischer Vertràg, wo àm 5. Novamber 1992 vum Europarot ààgnumma worra ìsch.

Es isch e Froog vo der Politik für die viile Forme vo dr Kultur bi de Völker und Gselschafte.

Ziel

S Ziel vu dr Chàrta ìsch, d Regionàl- oder Mìnderheitasprocha z'unterstìtza.

Zu dana Sprocha gheera:[1]

Do gheera nìt derzüe:

Ìnhàlt

D Chàrta enthàltet 5 Hàuptteiler.

Teil I: Àllgemeina Bestìmmunga

S erschta Teil enthàltet a sehr breita Definition vum Thema. Do wìrd erklärt wella Àrt Sprocha fer d Unterstìtzung vorgsah sìn.

Teil II: Ziela un Grundsätza

S zweita Teil formuliart Zielsetzunga. D Stààta wo mìtmàcha, känna, fer a pààr Sprocha, a liichtera Unterstìtzung irìchta, numma mìt da Màßnàhma wo ìn dam zweita Teil vorgsah sìn.

Teil III: Màßnàhma

S drìtta Teil enthàltet a Katalog vu Màßnàhma ìn verschìedena Gebìeta: Bìldung, Racht, Verwàltung, Media, Kültür, Wìrtschàft. Fer àn dàs 3. Teil mìtz'màcha, müeß a Stààt mìndschens 35 vu da 98 Màßnàhma, wo dr Katalog vorschlààt, ìn Üswìrkung màcha.

Teil IV: Ààwandung vu dr Chàrta

S viarta Teil definiart d Berìchtspflìcht, fer d Stààta wo mìtmàcha.

Teil V: Schlussbestìmmunga

S fìmfta Teil enthàltet Regel fer s Unterschriiwa un fer s Ikràfttratta.

Àktiona wo vu dr Chàrta verlàngt wara

D Stààta wo d Chàrta unterschriiwa un ràtifiziara han Pflìchta:

  • d Regionàla- oder Mìnderheitasprocha àls Üsdruck vum kültürella Riichtunm z'erkenna;
  • s geogràphischa Gebìet vu jedera Regionàla- oder Mìnderheitasproch z'reschpektiara;
  • dia Sprocha z'färdra;
  • ìm äffentliga un ìm privàt Lawa a mìndliga un schrìftliga Verwandung vu dana Sprocha z'erliichtera un z'färdra;
  • geeingneta Bìldungsmìttel zu Verfiagung stella;
  • granzìwerschrìttender Hàndel z'färdra;
  • ìrgend a Unterschìed, Diskriminiarung, Üsgranzung, Beschrankung oder Bevorzugung, wo ìn da Regionàla- oder Mìnderheitasprocha kännta schàda, z'verbiata;
  • gegasittiga Verstandniss zwìscha àlla Sprochgruppa vum Lànd z'färdra.

Züestànd ìn da verschìedena Lander

Europäische Chàrta vu da Regionàl- oder Mìnderheitasprocha: Stàtus vu dr Chàrta ìn da Stààta vum Europarot[2]
Stààt Unterschriiwung Ràtifikation Ikràftsetzung
Albanien Albanie
Andorra Andorra
Armenien Armenie11. Mai 200125. Jan. 200201. Mai 2002
Österreich Öschterriich05. Nov. 199228. Juni 200101. Okt. 2001
Aserbaidschan Aserbaidschan21. Dez. 2001
Belgien Belgie
Bosnien und Herzegowina Bosnie un Herzegowina07. Sep. 200521. Sep. 201001. Jan. 2011
 Bulgarie
Kroatien Kroazie05. Nov. 199705. Nov. 199701. Mär. 1998
Zypern Zypere12. Nov. 199226. Aug. 200201. Dez. 2002
Tschechien Tschechie09. Nov. 200015. Nov. 200601. Mär. 2007
Dänemark Dänemark05. Nov. 199208. Sep. 200001. Jan. 2001
 Eschtland
Finnland Finnland05. Nov. 199209. Nov. 199401. Mär. 1998
Frankreich Frankriich07. Mai 1999
 Georgie
Deutschland Dytschland05. Nov. 199216. Sep. 199801. Jan. 1999
Griechenland Griecheland
Ungarn Ungarn05. Nov. 199226. Apr. 199501. Mär. 1998
Island Island07. Mai 1999
Irland Irland
Italien Italie27. Juni 2000
Lettland Lettland
 Liechteschtei05. Nov. 199218. Nov. 199701. Mär. 1998
Litauen Litaue
Luxemburg Luxeburg05. Nov. 199222. Juni 200501. Okt. 2005
 Malta05. Nov. 1992
Moldawien Moldawie11. Juli 2002
 Monaco
Montenegro Montenegro22. Mär. 200515. Feb. 200606. Juni 2006
Niederlande Niiderlande05. Nov. 199202. Mai 199601. Mär. 1998
Norwegen Norwege05. Nov. 199210. Nov. 199301. Mär. 1998
Polen Pole12. Mai 200312. Feb. 200901. Juni 2009
Portugal Portugal
Rumänien Rumänie17. Juli 199529. Jan. 200801. Mai 2008
Russland Russland10. Mai 2001
 San Marino
Serbien Serbie22. Mär. 200515. Feb. 200601. Juni 2006
Slowakei Slowakei20. Feb. 200105. Sep. 200101. Jan. 2002
Slowenien Slowenie03. Juli 199704. Okt. 200001. Jan. 2001
Spanien Spanie05. Nov. 199209. Apr. 200101. Aug. 2001
Schweden Schwede09. Feb. 200009. Feb. 200001. Juni 2000
Schweiz Schwiz08. Okt. 199323. Dez. 199701. Apr. 1998
Nordmazedonien Nordmazedonie25. Juli 1996
Türkei Türkei
Ukraine Ukraine02. Mai 199619. Sep. 200501. Jan. 2006
Vereinigtes Königreich Vereinigts Königriich02. Mär. 200027. Mär. 200101. Juli 2001

Dr Fàll vu teil Lander

  • S Eeschtrich hàt folgenda Sprocha ànerkennt: Burgalàndkroatischa Sproch, Ungàrisch, Romani, Slowàkisch, Slowenisch, Tscheckisch un Ditsch.
  • S Ditschlànd hàt folgenda Sprocha ànerkennt: Nìederditsch, Dänisch, Oschtfriesisch (Sàterfriesich), Nordfriesisch, Romani, obersorbischa Sproch un nìedersorbischa Sproch.
  • S Frànkrìch hàt d Chàrta unterschrìewa, àm 28. Janner 2014 hàt d Assemblée Nationale ìhra Ràtifiziarung gwählt[3], àwer àm 27. Oktower 2015 hàt dr Sénat schliaßlig doch dergega gwählt[4]. (Noh dr frànzeescha Konstitution ìsch d frànzeescha Sproch d einzigschta wo àls Sproch vu dr Republik gìltet, àlso gìtt's a Konflikt zwìscha dr europäischa Chàrta un dr frànzeescha Konstitution.)
  • Itàlia hàt d Chàrta unterschrìewa, àwer nìt ràtifiziart.
  • D Schwitz hàt folgenda Sprocha ànerkennt: Italianisch, Rätoromanisch un Jenisch; und sid 2018 au s Frankoprovenzalisch.

Referanz

  1. ↑ Text vu dr Chàrta (de)
  2. ↑ European Charter for Regional or Minority Languages (en)
  3. ↑ D Assemblée Nationale wählt fer d Ràtifiziarung ìm Frànkrìch, 28.01.2014, uf www.ouest-france.fr (fr)
  4. ↑ Dr Sénat wählt gega d Ràtifiziarung ìm Frànkrìch, 27.10.2015, uf www.lalsace.fr (fr)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.