Baranya
Komitatssitz	Pécs
Flächi	4429,60 km² (10. Platz)
Ywohnerzahl	402'260 Ywohner (1. Januar 2004, 10. Platz)
Bevölkerigsdichti	89,5 Ywohner pro km²
Dialekt	Süddialäkt (Déli)
ISO-3166-2-Abchürzig	HU-BA

Baranya (IPA: ['bɒrɒɲɒ], ungarndütsche Name: Branau) isch s südligste vo de 19 Komitat vo Ungarn. Komitatssitz isch Pécs (Fümfchirche), anderi wichtigi Städt sin Pécsvárad und Mohacs.

Geografy

An Baranya gränze im Weste Somogy, im Norde Tolna und im Oste Bács-Kiskun. Zudem git s e Gränze zu Kroatie im Süde.
D Südgränze vo Baranya stellt d Drau dar, im Oste d Donau. Allerdings hät s e chleis Gebiet zwüsche Donau und Draumündig, wo jetz zu Kroatie ghört. Höchste Punkt vo Baranya isch de Zengő (684 Meter).

S südungarische Klima wird oft mit dem vo de Toskana vergliche. S isch warm und agnehm, drum chönne do au Pflanze wachse wie z. B. Fyge, Mandle und Edelkastanie. Usserdem wird dört Wy produziert.^[1]

Gschicht

Erscht mit de Achunft vo de Römer hät Baranya Bedütig kriegt, s hän aber scho lang vorher Besydlige stattgfunde. D Römer hän d Donau, wo durch Baranya durefließt, zur Gränze gmacht. Spöter hän zerscht Hunne und deno Slawe dört gläbt; d Ungare sin um 900 umme ako und hän s Land erobert. Sällemols hät mer au d Komitat ygfiehrt.

Im Johr 1526 hän d Ungare e Schlacht gege de osmanisch Sultan Suleiman II. verlore, drum hät dört e 150-jöhrigi Herrschaft vo de Türke agfange, wo au Zerstörige mit sich brocht hät. 1686 hän di ungarisch-östrychische Truppe d Türke vertrybe könne. Deno sin vor allem Dütschi, Kroate und Serbe z Baranya gsydelt. Säll mercht mer bis hütt am Dialäkt vo Baranya, wo lexikalisch sehr gmischt isch.

Sit 1867 isch Baranya e Deil vo Östrych-Ungarn gsi. Gmäß em Vertrag vo Trianon hät säll e Deil devo an Jugoslawie abtrette mieße.

Afang vo de 1990er-Johr hän z Baranya Jugoslawischi Flüchtling Schutz gfunde.^[2]

Bevölcherig

2006 hät s Komitat 397'600 Ywohner gha. Mit 14 Prozänt isch de Adeil vo de Usländer im Verglych züe Ungarn am höchste. 5,5% vo de Lüt bezeichne sich sälber als Zigüner (Durchschnitt vo Ungarn: 2,2%). 34% vo de Bevölcherig nännt Dütsch sini Müetersproch; serbischi und kroatischi Müetersprochler mache zämme e Adeil vo 32% us.^[3]

Verwaltigsglyderig

Verwaltigsglyderig vo Baranya mit de 9 Kleigebiet.

Baranya isch in nün Kleigebiet ("kistérségek") underdeilt. Si sin jewyls noch ihrer Hauptstadt benännt worre.

• Komló
• Mohács
• Pécs
• Pécsvárad
• Sásd
• Sellye
• Siklós
• Szentlőrinc
• Szigetvár

Sehenswürdigkeite und Kultur

Züe de Zit, wo mer d Türke vo Baranya hät vertrybe wölle, hät s z Ungarn vyli Ritterburge gha, wo zum Deil hütt no stönn, so z. B. d Siklósi-Burg. Usserdem findet z Mohacs jöhrlig de Fasching statt, wo Männer mit Pelzrock und Düfelsmasse an d Vertrybig vo de Türke erinnre. Z Pécs findet näbe Theater (z. B. Nationaltheater) au de Dom St. Peter mit me Domplatz, e altchristligs Mausoleum und im ganze Komitat Heilbäder.^[4],[5]

Ungarndütschi Ortsnämme

Ungarndütschi Ortsnämme im Komitat Baranya

Weblink

•  Commons: Komitat Baranya – Sammlig vo Multimediadateie
• Internetufftritt (ungarisch)
• Webportal Baranya (ungarisch)
• Portal mit vyle Links (ungarisch)
• Baranya, Natur und Kultur
• Ungarndütschi, mit ere Lischt vo dütsche Ortsnämme

Einzelnochwys

1. ↑ www.zielungarn.de. Archiviert vom Original am 25. September 2008; abgruefen am 16. September 2008. 
2. ↑ www.argedonau.at Archivlink (Memento vom 17. Novämber 2004 im Internet Archive)
3. ↑ Freii Übersetzig vo de Ungarische Wikipedia: hu:Baranya megye#Nepesség
4. ↑ www.zielungarn.de. Archiviert vom Original am 25. September 2008; abgruefen am 16. September 2008. 
5. ↑ www.oppisworld.de