Aaschluss vo Duttlingè a d Ysèbaa

D Laag vo Duttlingè absits vo dè Württèbärgischè Hauptbaan un a dè Gränz zum Badnerland. D Erwitterung vo Plochinga gu Südweschtè bis Rottèburg am Neggar isch scho z sää

Mitti vum 19. Johrhundert isch Duttlingè in èrè Randlaag im südlichè Württèbärg uumittelbar a dè Gränz zuè Baddè glègè. Trotz sèllèrè Gränzlaag isch Duttlingè znägscht abber zimli vokeersgünschtig a dè asè dauftè Schwyzer Boschtschtrõß glègè, wo è wichtigi Nord-Süd-Strõßèvobindung gsi isch un vo Stuègètt a d Schwyzer Gränz bi Schaffuusè gfüürt hèt. Anno 1797 isch dè Johann Wolfgang vo Goethe übber sèbbi vill befaarèni Strõß unter andrèm au vo Weimar übber Duttlingè i d Schwyz greist. Mit èm Bau vo dè Württèbärgischè Hauptbaanè 1844 bis 1850 hèt d Schwyzer Boschtschtrõß abber iri Bedütung un Duttlingè sini vokeersgünschtigi Laag volorè. Sèll hèt sich èrscht gändèrèt, wo Württèbärg sini Hauptbaanè durch wittèri Streggè ergänzt hèt un asè au Duttlingè i d Reichwitti vum neuè Vokeersmittel chò isch. Ab 1859 hèn diè Königlich Württèbärgischè Staats-Ysèbaanè diè Obbèri Neggarbaan durch s Neggardal vo Plochingè dalobsi nõch Südweschtè baut. Duttlingè hèt wèg sèbbèrè Strèggi am 15. Juli 1869 zum èrschtè Mòl Aaschluss a s Ysèbaannetz chriègt un hèt asè sini zwei Johrzeent dèvor volorèni, vokeersgünschtigi Bosition widder zrugg chriègt.

Uuswirkungè vum Baanhofsbau uff d Stadtentwicklung

Dè èrschtè Duttlinger Baanhof isch öppè dört gschtandè, wo sich hüt dè Chraisvokehr am Aesculap-Blatz befindè duèt, also am Chrützungspungt vo dè hütigè Bundesschtrõßè B 14 un B 311. Sèllèwäg isch er au ußerhalb vo dè dõmòligè Besidlung un èm dörtzmòl eksischtyrèndè Strõßènetz glègè. Grund für sèbbi voglychswys ungünschtigi Laag isch d Fungtion vo dè Baanschtrèggi als Vobindungsbaan zuè dè Schwarzwaldbaan gsi. Ußerdèm hèns diè topographischè Gegebèheitè schwyrig gmacht, d Baanschtation dirèkt an Stadtrand hèrrè z stèllè. D Baanschtrèggi folgèd ab Rautweil dè Prim, im Fuulèbach un dè Elta gu Südè un gòt bi Duttlingè uus nõch Weschtè im Dal vo dè Donau dalobsi bis zum Schwarzwaldbaan-Baanhof Immèdingè. Bim Bau vum Baanhof isch s Stadtgebièt vo Duttlingè abber uusschlièßlich öschtlich vum Zämmèfluss vo Elta un Donau glègè, dõdemit isch d Baanschtrèggi am Stadtgebièt vorby gangè un dè Baanhof witt ab vu dè Stadt glègè. D Stadt hèt eifach d Boschtschtrõß vum Ròthuusblatz bis zum Baanhof hy volängerèt. D Zuèfaartsschtrõß isch dõdemit zuè nèrè zentralè Achsè zwüschè Zèntrum un Baanhof worrè un hèt denn dè Nammè Baanhofsschtrõß vobasst chriègt. Znägscht isch d Baanhofsschtrõß a Äcker un Wisè vorby gangè. Bim Bau vo dè Baanhofsschtrõß hèt mò unter andrèm au d Donau begradigè müèsè. Dè Aaschluss vo Duttlingè a d Ysèbaa isch mit èn Grund für s starke Wachsdum vo dè Stadt gsi, wo sich mee un mee in Richtung Weschtè zum Baanhof hy uusdeent. Duttlingè hèt 1867 zwei Johr vor èm Baanaaschluss noch 7.031 Ywooner ghaa, bis 1883 isch d Zaal uff 8.343 Bewooner un 1900 uff 13.530 Ywooner gschtigè. D Firma Jetter un Scheerer (hüt Firma Aesculap AG) hèt sich wèg èm Baanbau im neuè Baanhofsvyrtel aagsidlèt, wo sy zum eintè guèt für Pendler erreichbar gsi isch un zum andrè hèt mò diè broduzyrtè Warè lycht mit dè Baan abdransportyrè chönnè. Dè Baanaaschluss hèt zimlichè Aadeil a dè Entwicklung vo dè Induschtry z Duttlingè ghaa ; vor èm Baanaaschluss isch Duttlingè hauptsächlich vo dè Buèrèrei un èm Handwärch brägt gsi.

Entwicklung vum Duttlinger Ysèbaanaaschluss bis 1890

Dè erschtè Baanhof vo Duttlingè um 1900

D Faart vum Duttlinger Baanhof gu Stuègètt hèt znägscht ca. acht Stundè duèrèt (hüt im IC öppè ei Stund un 25 Minutè), wa au mit èm Umwäg übber diè Obbèrí Neggarbaan übber Tibinga un Plochinga z duè ghaa hèt. Èrscht mit dè Aabindung vo Horb im Johr 1879 hèt s è relativ dirèkti Strèggi vo Duttlingè uff Stuègètt gää. Us Richtung Oschtè isch Duttlingè abber au witterhy nit mit dè Bahn z erreichè gsi, èrscht 1890 isch d Stadt mit èm Luggèschluss uff dè Donaudalbaan zum Ysèbaachnotè worrè. Èn dirèktè Aaschluss hèt s uff Ulm, Stuègètt un via Immèdingè a d Schwarzwaldbaan gää. È Vobindung i s Hegau/Boddèsee un a s Schwyzer Baansischteem hèt s abber nu übber dè Umwäg übber Immèdingè gää, wo au Zyt koschtèt hèt wèg èm Chopfmachè z Immèdingè.

Hintergrund: Dè Uusbau vo dè Gäubaan zwǜschè Stuègètt un Singè

Dè Duttlinger Baanhof vo 1908

Nõch ém Ärschtè Wèltchrièg hèt dè württèbärgische Staat èn Uusbau vo sinè Ysèbaanè aagschtrebt. Württèbärg isch us wǜrtschaftlichè Gründ draa intressyrt gsi, dè Vokeer vo Bèrlin i d Schwyz übber sy Territorium un nit uusschlièßlich übber d Nõchbòrländer Bayern un Baddè voloffè isch. Württèbärg isch sèllèwäg draa gangè, sin Deil von èrè Ysèbaamagischtralè vo Bèrlin übber Würzburch, Stuègètt un Duttlingè uff Züri uuszbauè. Wèg sèllèm Zyl isch es am 23. Februar 1927 zuè nèm Vodraag mit dè Dütschè Rychsbaan chò, wo èn Huufè Uusbaumaßnaamè feschtglait worrè sin, wo unter andrèm zum Bau von èm neuè Duttlinger Bahnhofs gfüürt hèn. Witteri Maßnaamè sin dè zweigleisige Uusbau vum Streggèabschnitt zwǜschè Horb un Duttlingè sowiè d Abchürzung übber diè sognennti Hattinger Vobindungskurvè gsi.

Bau vum neuè Baanhof 1928–1933

Ußèaasicht vum neuè Empfangsbau

Ehemòliges Bruggèschtellwärch bim früènèrè Lokschuppè

D Güèterabfèrtigungshallè

Woonhuus im Ortsdeil Koppèland, wo i dè 1930er Johr mit dè Räschtè vum abgrissènè Bahnhofsbau baut worrè isch

I dè 1920er Johr isch dè Baanhof us èm Johr 1869 schu a sini Kapazidätsgränz chò. Èn Uusbau vum aaltè Baanhof isch abber uffgrund vo sinèrè yzwängtè Laag zwǜschè dè Donau, èm Ehrèbärg un dè Weimarschtrõß nicht möglich gsi. Diè blaanti Volegung von èm zweitè Gleis gu Stuègètt zämmè mit dè Hattinger Vobindungskurvè hèt mò uff èm aaltè Glände für uumöglich aagluègèt. D Rychsbaandirèktion Stuègètt, wo mit èm Bauè vum Baanhof beuffdragt worrè isch, hèt èn neuè Baanhof uff dè andèrè Sitè vo dè Donau uugfäär 200 m vom Stadtchèrn èwäg baut. Im grüènè Donaudal hèt s dört gnuèg Entwicklungspotenzial für dè Baanhof gää. S Donaubett isch dõdefür uff èrè Längi vo zwei Kilometer i dè Ortsdeil Koppèland volait worrè. Dè Baugrund vum neuè Bahnhof hèt mit Uushubmatriaal üffgfüllt wörrè müèsè, wo mò us èm vyr Kilometer entfèrntè Wurmlinger Waldgebièt „Hölzle“ gholt hèt.

Für dè Bau vom neuè Baanhof isch dè Rychsbaandirèktor Alfred Nägele vo dè Rychsbaandirèktion Stuègètt zuèschtändig gsi. Mit èm Legè vum Gleisfäld hèt mò im Früèling 1932 aagfangè. Deile vu dè Baanhofsinfraschtruktur sin ènnèt vo dè Landesgränz z Baddè resp. uff èm Möhringer Bann baut worrè, dõdemit isch dè Baanhof halber uff schwôbischem un halb uff baddischem Gebièt glègè. Dè Baanhof hèt acht Gleis un è zuèsätzlichs Laddegleis, èn Lokschuppè, è Güèterabfèrtigungshallè sowiè è Drèèschiibè ghaa. Bim Bau vum Bahnhof hèt mò a voschiddènè Stellè Vorkeerungè für è möglichi spôtèri Bahnhofserwitterung droffè, wo abber niè bruucht worrè sin. S EG isch vum Hochbaubüro vo dè Rychsbaandirèktion Stuègètt entworfè worrè. S isch im Stil vo dè spôtè 1920er Johr ghaaltè worrè un stòt i dè Tradition vum Modernè Bauè i dè Weimarer Zyt. Bsunderheitè sin s Flachdach vom EG un diè hoch zogènè, gybellosì Frontwänd, wo für dè Duttlinger Bauschtyl rächt uugwöönlich isch. S EG isch dreischtöckig un isch zuè dè Bauzyt ein vo dè gröschtè Bahnbauwärch in ganz Württèbärg gsi. Obwoll dè Bau schu vor dè nationalsozialistischè Machtergriifung vo dé RBD Stuègétt blaant worrè isch, sièt dè Baanhof dé Monumentalbautè vo dè NS-Architèktur è bitzeli glych. Dè Duttlinger Baanhof isch bis hüt s gröschte EG i dè Region un gildèt für è Stadt vo dè Größi vo Duttlingè als übberdimensionyrt.

Durchschnittlich hèt s wôrènd dè Bauzit i dè Johr zwüschè 1928 un 1933 däglich 280 Büèzer uff dè Bauschtell ghaa. Sèll Baubrojèkt hèt vor allem i dè Wältwǜrtschaftskrisè als klassischi ABM dè lokale Arbètsmärkt dütlich entlaschtet. Insgsamt sin für dè neue Baanhof 20.000 m³ Bedong, 900 Tonnè Staal un 24,6 Kilometer Gleis vobaut worrè. Diè Gsamtkoschtè vum Bahnhofsneubau hèn sich uff nüü Millionè Reichsmark beloffè.

Am 29. Septembèr 1933 isch dè Baanhof offizièll in Bedryb gangè. D Fièr isch unter starkem Yfluss vo dè NS-Propaganda gschtandè. Eini vo dè Redè hèt dè württèbärgischi Staatsbräsidènt un dè NSDAP-Gauleiter Wilhelm Murr ghaaltè. Ußerdèm hèt dè Dirèktor vo dè Rychsbaandirèktion Stuègètt d Vozögerung vum Neubau mit èm hochè Koschtèuffwand begründèt.

D Infraschtruktur vum aaltè Baanhof, wo nǜmmi bruucht worrè isch, hèt mò i dè èrschtè Monèt vum neuè Baanhof abbaut. S aalte EG isch abgrissè un d Stai deilwys für dè Bau von èm Woonhuus ygsetzt worrè. Im Mai 1934 hèt dè neue Chrützungsbaanhof mit dè Neubauschtrèggi gu Hattingè sini volli Fungtion entfaltè chönnè.

Chriègsschäddè 1945, Reparationsleischtungè un Umschtellung uff Diselbedryb

Vo dè insgsamt füüf alliyrtè Luftaagriff uff Duttlingè im Februar un März 1945 hèn vyr übberwigènd dè Baanaalaagè goltè. Dè Weschtflügel vum EG, dè Güèterbaanhof, dè Lokschuppè sowiè d Gleisaalaagè sin dõdeby schwèr beschädigt worrè. Nõch dè Kapitulation im Mai 1945 isch dè zivile Baanvokeer z Duttlingè bis im Juni 1945 ganz ygschtellt gsi. Well diè dütsche Weermacht i dè letschtè Chriègsdääg zaalrychi Donaubruggè gschprèngt hèn, isch d Streggi uff Inzigkofè sogar no bis 1950 übber witti Deile gschpèrrt gsi. S hèt dörtzmòl keini Züüg gää, wo us dè Französischè Bsatzungszonè usègfaarè sin. Èrscht 1948 sin widder Züüg vo Duttlingè uff Stuègètt un Züri gfaarè. Diè Dirèktvobindungè von Duttlingè gu Bèrlin sin nõch èm Chrièg bis hüt nǜmmi uffgnõ worrè, d Inveschtitionè für dè Gäubaan-Abschnitt Plochingè–Immèdingè vo 1928 un 1941 sin nõch èm Chrièg für d Chatz gsi. Èrscht 1957 sin am Baanhof Duttlingè die letschtè Chriègsschäddè besitigèt worrè.

Anno 1946 hèt diè französischi Bsatzungsmacht für è Reparationsleischtung s zweite Gleis zwüschè Horb un Duttlingè widder usè grissè. Sitdèm isch Duttlingè us allnè Richtungè nu no übber eingleisigi Streggè aabundè. Zwüschè 1955 un 1969 hèt z Duttlingè uff allnè Strèggè d Umschtellung vo Dampf- uff Diselbedryb stattgfundè.

Elegtrifizyrung, Ruggbau un dè Vokauf vo dè Baanaalaagè sit dè 1960er Johr

S Duttlinger Reisezèntrum vo 1995

Im Johr 1977 hèt diè Dütschi Bundesbaan dè Gäubaan-Abschnitt Horb-Hattingè elegtrifizyrt, wa zuè Faarzitvochürzungè in Richtung Stuègètt un Züri gfüürt hèt. Uff dè Streggi nõch Immendingè un Inzigkofè isch es bis hüt bim Diselbedryb blibbè.

Sit dè 1960er Johr hèt s zaalrychè Ruggbaumaßnaamè im Duttlinger Baanhof gää, wo bim Bau Aafang dè 1930er Johr no uff è möglichi Erwitterung uusglait worrè isch. Vo dè urschprünglich acht Gleis im Personèvokeer sin hüt nò füüf vorhandè. Mit dè Yschtellung vo dè Güèterabfèrtigung sin d Güètergleis un vill Weichè zruggbaut worrè. Im Johr 1992 hèt d Bundesbaan s Güèterbaanhofsglände a d Stadt Duttlingè sowiè s Ringlokschuppè-Areal an èn Ysèbaanlièbhabber voüßerèt. Ebbèfalls 1992 hèt d Baan dè Weschtflügel vum Baanhofsbau an èn Vosicherungsmakler vokauft, wo sèllèn druffhy renovyrt hèt un deils wittervomiètet hèt. Dè Oschtflügel, wo bi dè Bundesbaan voblibbè isch, hèt mò 1994 grundrenovyrt. D Fassadè hèt dört abber nit neu gmacht, wiè sèll bim Westflügel gmacht worrè isch. Diè Dütschi Baan hèt 1995 zwar dè Gepäckschalter zuègmacht, hèt dõdèfür abber im glychè Johr è Reisezèntrum ygrichtet.

Längi vo dè Gleis

• Gleis 1: Höchi 55 cm; Längi 80 m. Als einzigs Gleis völlig barrièrefrei, well nur Nidderflur-Drybwägè vum Ringzug vokeerèd
• Gleis 2: Höchi 76 cm; Längi 320 m. Für dè Ringzug-Regio-Shuttle nu bedingt barrièrefrei
• Gleis 3: Höchi 76 cm; Längi 320 m. Für dè Ringzug-Regio-Shuttle nu bedingt barrièrefrei
• Gleis 4: Höchi 76 cm; Längi 320 m. Für dè Ringzug-Regio-Shuttle nu bedingt barrièrefrei
• Gleis 5: Höchi 76 cm; Längi 320 m. Für dè Ringzug-Regio-Shuttle nu bedingt barrièrefrei

A dè Gleis 2 bis 5 isch dè Yschtyg mit Rollschtüèl i d Drybwägè vum Ringzuges nu übber è Rampè möglich.

Aaschluss a dè Stadtbusvokeer

Bus am Baanhofsvorblatz

Well dè Duttlinger Baanhof dütlich ußerhalb vo dè Innèschtadt un größèrè Woongebièt lyt, isch für vill Faargäscht è Witterfaart per Omnibus nötig. Im Stadtvokeer hèrrscht sowoll wärchtigs wiè au am Wuchèänd èn Vyrtelschtundè-Grundtagt zum Zentralè Omnibusbaanhof i dè Innèschtadt, wo alli Stadt- un Übberlandbuslinniè barallel volaufèd. Sèllè Tagt vo vyr Büs pro Stund wörd wärchtigs durch zaalrychi zuèsätzlichi Faartè bsunders im Schüèlervokeer vodichtet.