Mbói chini
Mbói chini térã mbói aguai (karaiñe'ẽme serpiente cascabel), Crotalus terificus terrificus ha Crotalus durissus, jaikuaakuaa jahecha'ỹre. Ñane'andúvo oñeñandukáma ñandéve, ha peteĩcha, mácho ha kuña ijaguai ha mamove ndaipóri ijoguaha.[1][2]
Mbói chini jajuhu amo Mehiko guive yvy gotyo, ha opaichagua oĩ. Ijaguai oiporu oñeñanduka hag̃ua, ani hag̃uátei ñañemboja hese ndajaipotáirõ ñandesu'u.
Mbói chini ovy'a yvy iñapekãháme, ka'aguy potĩre, umi ijerére ha ñúme. Nda'ipya'éi, jepe ipochy jave oñembyapu'a ha upépe ipya'e opóvo ñanderehe ñanera'ãvo ñandesu'u hag̃ua. Sapy'arei ñandesu'úrõ mombyry, ñaneñorei ñaimeháme, ikatukuaántema jaguapy ñañembo'e. Oime rire katu, okaru ramo mba'e ra'e, ikatu nañamanói. Mbói chini ikuãcha'ĩvo hembi'urãre niko opoi hendy upe ojagarrávare, ha upekuévo omonandi hendy ryru. Okaru rire ñandesu'úrõ ikatu michĩ opoi hendy upe ndesu'u haguépe ha mba'eveguasu ndojapói ñanderehe ñañepohanórõ.
Ñandesu'u rire, upe ñandesu'u hague oñepyrũ iruru ha morotĩ. Upéi katu pytã ha hũ ha oñepyrũ hasy. Mbói ñandesu'úrõ ndahasýi ñandéve ñepyrũrã. Ha'etévaicha ku oĩva ñanenupãva. Ág̃a upéi hendy oñepyrũvo omba'apo ñanderehe ñañepyrũ ñañandu ha hasy. Upéi ikatúma ñañandu ñanekangyha, ñague'ẽ ha ñanderye, ñane korasõ perere ha jadevaria, ñande jyva ha ñane retyma ho'ysãmba. Upe ñandesu'u hague iruru tuichave ohóvo ha iñasãi. Hasýma ñandéve ñanepytuhẽ hag̃ua ha upéi ñamano. Pohã oñemoĩrõ ñandéve voi porã ikatu nañamanói. Oĩ umi oñepohano'ỹre okueráva, umívare oje'e médiko ñana omonguera hague chupe. Ndapéichai hína. Upe mbói oisu'u vaekue chupe okaru ramóne ra'e, ha hendy ryru nandígui, ndoikehetáinte hese hendy ojuka hag̃uáicha chupe.[3]
Oĩ heta oguerekóva ijehe mbói chini aguai ikurundúramo. Oje'e iporãha jareko ñandejehe ani hag̃uátei ojehu ñandéve mba'eve.
Mandua'py
- http://www.faunaparaguay.com/crotalusdurissus.html
- https://guaranime.blogspot.com/2012/01/mboi-aguai-aparece-como-entrada.html
- Gatti, Carlos. 1985. Enciclopedia Guarani - Castellano de Ciencias Naturales y Conocimientos Paraguayos. Arte Nuevo Editores. Asunción