Ka'akupe
Ka'akupé ha'e peteī táva tuicháva opytáva Paraguái retãme. Oĩ hina tetãvore Kordillera pe itavusu pe. Ko táva pe oiko 21 696 ava (2002 ary). Oĩ 57 km táva Paraguaý gui, ojehero chupe "Capital Espiritual del Paraguay".
| Ka'akupe Caacupé | ||
|---|---|---|
| Tetã |  Paraguái | |
| Tetãvore | Cordillera | |
| Távayguakuéra | 47 251 ava | |
| Ape távagui | 196 km² | |
| ISO | PY-3 | |
| Yvatekue | 179 m | |
| Koordinasion | ||
Oñeguahẽvo ára 8 jasypakõime Inmaculada Concepción de María ára, hetaiterei Paraguái ra'y oho oguatahápe omoguahẽ tupãsy Ka'akupéme imaitei, ha omboaguyje haguã.
Hera ypy
Hérare oje’e oñeguenohē hague guarani ñe'ē gui: "Ka’aguy kupe".
Tetãnguéra
Ka’akupe oĩ 57 Km. Táva Paraguaýgui, táva guasu tetã Paraguái pegua. Ko táva oĩ yvyty Ka’akupe ári, upe guive ikatu jahechapaite ypa Ypakarai. Ha’e peteĩ táva iporãitereíva oguerekóva heta yvyraty, avei yvyty opaichagua. Onemboja’o 15 barrios ha 17 compañías.
Yvypóra jepapa
Ka’akupe oguereko 47.251 yvypóra, upévagui oĩ 23.594 kuimba'e ha 23.658 kuña. Kóva oñeguenohẽ Dirección General de Estadísticas, Encuestas y Censos-gui.
Ararova
Ko'ápe hakuve jave ohupyty 39°C ha ho'ysãve jave 3°C. Mbytépe katu 22°C. Oky ary pukukue ohupyty 1.536mm.
Tembiasakue
Yvypóra ñepyrũ jaikuaa amoite ary 1600 rupi. Mombe'upy Hose rupive (ha'éva peteĩ ñande ypykue) táva Atyra pegua oho ka'aguý Ytũme oĩva oheka hagua tembi’u ha avei yvyra peteĩ tenda ivaiterívape, noguahẽihápe gueteri Nandejára ñe’ẽ, upépe umi mbajakuéra oho hapykuéri. Upémaro Hose okañy peteĩ yvyra guasu kupépe ha ojerure Tupãsyme ponoike avave ohecha chupe, ýrõ ojukáne hikuái chupe.
Umi mbajakuéra oho hapykuéri hákaku araka’eve ndojuhúi chupe. Hose upepe oikytĩ pe yvyra ha ogueraha hógape, omba’apo hese ha ojapo ta’anga iporãitereíva, ha’eva ko’ag̃a Tupãsy Ka’akupe, ndojuhúi haguére chupe umi hapichakuéra aña. Upe rire Hose oiko upépe, oikuaa rupi Tupãsy oma’ẽha hese ára ha ára. Ojapo peteĩ tupão michimíva hakatu hetaiterei hapichakuéra oho hendápe omomorãvo hendive imba’ejerovia. Péicha oñepyrũ táva Ytũ rehegua.
Ary 1765 pe tenda ojekuaava'ekue "Valle de Caacupé", ko ñe'ẽ Ka'akupe oike maymáva apytu'ũme (karaiñe'ẽme: "detrás del monte"). Upei pe tupão okakuaavéma ha opa 4 jasyrundy (abril) ary 1770-pe, gobernación del Capitán General de Granaderos Carlos Murphy (Charles Murphy), irlandés al servicio del Rey Carlos III de Epáña omotennde ramo guare, avei oñemosẽramo guare umi hesuitakuérape ñane retãgui.
4 jasyrundýpe ojeguereko Ka’akupe heñói hague.
Virureko jekuaa
Ko távape ojejapo ñandyry mbokajágui oikóva, mba’e he’ẽ ha avei chipa. Avei ojejapo opaichagua mba’apo pópegua (artesanía). Hákatu heta ve oĩ omba’apóva kokuépe ýro mymbakuéra rehegua.
Oĩ hetaiterei omba’apóva vakapíre. Avei omba’apóva ñai’ũre (cerámica) opaichagua ta’anga, hetave oĩ ojapóva Tupãsy ha ambue ra’anga.
Avei heta oĩ ojehekáva mba’ekuave’ẽme (ventas) oguahẽva Tupãsy ára (8 de diciembre)
Vías de comunicación y transporte
Oĩ ruta II ári, Mcal. José Félix Estigarribia, ohasáva pe distrito. Oreko avei ñu aviaciónpe g̃uarã. Ka'akupe oreko heta estaciones radioemisoras, canales de televisión ha servicio telefoníagua.
Ka'akupe hembiapo
Ka'akupepe opa ary ára 8 jasypakõime, heta avakuéra ijaty Tupão Guasúpe omomaitei haguã Tupãsy ára, upéva upe vy'a tenondegua tupão pegua Paraguáipe, ha upévarupi oje'e Ka'akupe ha'eha capital espiritual del Paraguay (Tupã rape itavusu Paraguáipe).
Ha'e avei peteĩ táva oreko heta tavarandu, ko'ápe heta ojetopa tavarandu kuéra omba'apova vakapi ha plateria tapiagua, ha upe tavavo Lomape oĩ peteĩ pirograbado en madera reko (ta'anga ojejapóva yvyráre ojehapyhápe), ymaguive ojejapo ko'ãga peve.
Tenda jehecha hag̃ua
Kóva ome’ẽ ko távape hetaiterei techapyrã. Pe mba’e tuichavéva ha’e tupão guasu Virgen de la Inmaculada Concepción de los Milagros róga oguahẽame tapichakuéra hetaiterei hendágui omomba’e guasu hagua Tupãsýme. Ko'ãva oguatahápe oguahẽ ome’ẽ hagua ijaguije hesai haguére ỹro okuera térã oikoporãre hetãme. Tupão ykére oĩ avei Tupãsu Ykua, oje’éva hese oporomongueraha.
Avei oguereko ysyry porã ikatuháme ojejahu piro’y asy arahaku jave. Ko’ãva ha’e ysyry Ytũ, omboja’óva táva Piribebuy-gui; Yakã Ro’ysã, Irala ha avei Ortega. Ikatu avei ojeho mba’ehejapyrã guasu (parque): Defensores del Chaco, Antonio Parquet ha Parque ecológico Lagorá.
Oĩ yvyty Kavaju táva Tovatĩme, tapichakuéra omba’apohápe ombotapia hagua ko mba’e iporãmbajepéva (área protegida). Ko yvyty oguereko po tenda oikova’ekue ha’eño itáguigua, oje’e upégui umi pa’i franciscano-kuéra oma’e hague pe tendáre. Oguereko heta mombe’upy ha tembiasakue.
Yvyty Cristo Rey avei oguereko heta mba’e, umíva apytépe oĩ peteĩ tape po’i ñande rupíva yvyty ariete oĩháme ñañembo’e hagua. Peteĩ ñembosarái hérava fiesta de Carnaval, oñeguahẽhame heta hendágui. Ko távape oĩ iporãitereíva techapyrã hérava turismo rural y de aventura.
Mba'éichapa ñeguahẽ
Tape hérava Ruta II rupive, ñasẽvo Paraguaýgui. Km. 48-pe jaikekuévo távape oĩ pe ojeheróra Kurusu Peregrino, pépe oñepyrũ avei tape ohóva táva Atyrá-pe.
Ava hekorã
Ko’ápe heñoiva’ekue Tte. José María Fariña, ha’eva’ekue peteĩ karai katupyry ñorairõ guasu jave (Guerra de la Triple Alianza).
Mandu'apy
- Geografía del Paraguay - Editorial Hispana Paraguay S.R.L.- 1a. Edición 1999. Asunción Paraguay.
- Geografía Ilustrada del Paraguay - ISBN: 99925-68-04-06. Distribuidora Aramí S.R.L.
Ehecha avei
- Virgen de Caacupé
Joaju okapeguavandi
- Coord. geográficas e imágenes satelitales NASA, Google
- Colección de Fotos de Caacupé de Javier Martínez
- ==== Tembiapojegua: ==== alfarería, cerámica, kambuchi kuera, pire kuera (montura kuera, sapatúpe kuera, termos) , tenda jepyso ohechaukáva ta'anga kuera, akãngao kuera, cestería tyvi kuera karan mba'e me