Arsenio Erico
Arsenio Pastor Erico Martínez ha’éniko heñóikuri 30 jasyapy 1915-pe ha omano’akue 23 jasypokõi 1977, Buenos Aires-pe. Arsenio Erico niko ha’eva’ekue vakapipopora’ãhára ojehecharamoveva’ekue 1930 guive haimete 1950 peve. Hekove pukukue javeve Arsenio Erico ojeherókuri heta hendáicha; péicha, oje’e chupe: el Saltarín Rojo, el Rey del Gol, el Semidios, el Hombre de Goma, el Paraguayo de Oro, el Mago, el Duende Rojo ha hetave ambue hendáicha. Opavavénte ohecharamo ha omomba’eguasu pe ikatupyry vakapipopo ñeha’ãme.
Arsenio Erico oñepyrũkuri oha’ã vakapipopo Nacional-pe, ñane retãme; ha upe rire, ombojoapy hembiasa Independiente de Avellaneda, Argentina-pe. Federación Internacional de Fútbol Asociado (FIFA) he’i hese ha’eha vakapipopora’ãhára Paraguaygua itenondeveva’ekue opaite ára ha péicha avei oĩ umi vakapipopora’ãhára ikatupyryve ha herakuãporàve’akue ko Ñembyamérikape. Erico omoingejepékuri 293 jey vakapipopo yvyrakuápe; ha upévare avei oje’e hese ha’eha pe hetave omoingeva’ekue Argentina vakapipopo rembiasakuépe. Avave ndohupytýi chupe upe mba’épe. Oĩ he’íva aipo Ángel Labruna, ombojojahague Erico-pe vakapipopo ñemoingépe; ág̃a katu, Erico ohupyty upe mba’e guasuete sa’ive vakapipopo ñeha’ãme.
Arsenio Erico ramói ha jarýi ouraka’e Italia-gui; ha ipehẽnguekuéra apytépe oĩ heta vakapipopora’ãhára, ary 1909 guive.
1932-pe oñepyrũkuri upe Cháko Ñorãirõ ha Arsenio imitãrusúva gueterei ndaikatúikuri ohó oipysyrõ ñane retãme; jepémo upéicha, oñehenoi’akue ichupe oha’ã hag̃ua vakapipopo Kurusu Pytã rérape, oñembyatývo pirapire umi ñorãiirõhára ojejapi ha hasykatúvape g̃uarã; ha upérõ niko opavavénte ohecharamo Erico-pe, ohórõguare oha’ã Argentina-pe. Upeichahápe Independiente-ygua ojerurékuri ichupe opyta hag̃ua hendivekuéra ha ha’e omoneívo, omboguapýkuri héra kuatiáre. Ministerio de Defensa ñane retãmegua -ñaimégui ñorãirõme Bolivia ndive- omoneíkuri ijeho Argentina-pe, upépe omoñepyrũ hag̃ua pe tape omimbi ha ojajáiva, avavéva ndohupytýiva ág̃a peve ñane retãme.
Oha’ã’ypy Argentina-pe ára 6 jasypo 1934-pe, Independiente ombohovakérõguare Boca Juniors-pe. Upérõ Arsenio noñeñandukáikuri. Orekókuri 19 ary. Boca Juniors rire Independiente oha’ãkuri Chacarita Juniors ndive ha upérõ Erico omoinge peteĩ umi 293 omoingétava apytégui upe ára guive. Umi tapicha ikatupyryvéva vakapipopo rembiasakuépe he’ivoi Independiente 1938 ha 1939 guare oĩhague umi atyha oha’ãporãvéva vakapipopo apytépe, ko yvy ape ári. Independiente ndive ojehecharamo avei Real Madrid oha’ãhápe Alfredo Di Stéfano ha Brasil 1970 guare oha’ãhaguépe Pele ha ambue.
1942-pe Arsenio ipochy Independiente ruvichakuéra ndive ha upémarõ oujey ñane retãme. Ko’ápe oha’ãjeýkuri Nacional-pe ha oha’ãporãitereiraságui Nacional osẽmi tenda peteĩhame. Upe aja, oĩkuri Argentina-pe heta ojoguaséva Erico-pe; jepémo upéicha Independiente nohepyme’ẽjepéi chupe; upévare 1943-pe, Arsenio ojevyjey Independiente-pe. Ipahápe, Independiente ohepyme’ẽkuri ichupe -hete kane’õve jave- Huracán-pe. Upépe oikejepékuri 7 vakapipopo ñeha’ãme, omoinge’ỹre mba’eve; ha upéicha avei omog̃uahẽ ijapýpe hembiasa vakapipopo ñeha’ãme. Oujeývo ñane retãme, Arsenio oha’ã ha upekuévo avei oisãmbyhy Nacional- pe, 1949 pukukue javeve. Nacional osẽkuri umi itenondevéva apytépe, tenda mokõiháme, Guarani rapykuéri. Upérõ añoite Erico oisãmbyhyjepe peteĩ atyha, upéi araka’evéma.
Upéi, ohojey Argentina-pe, oikohaguépe omano meve ha sapy’apy’a oumimi ñane retãme oñandúvo ipehẽnguekuérape. Upéi, 1960-pe, omendákuri Aurelia Blanco-re, argentina-ygua. Jepémo omenda hikuái, ha’ekuéra naiñemoñaréi. Ary 1977-pe Arsenio retyma asu oñembyai ha oñekytĩkuri ichugui. Upéva rire omano koraso rasýgui, ára 23 jasypokõi 1977-pe. Argentina tuichakue javeve, hetaiterei tapicha ombyasy imano. Peteĩ aty ndetuichapajepéva omoirũ chupe Morón tyvyty peve, oñeñotỹhaguépe.
Heta ary rire ha heta kuatia oñemyenyhẽ rire, 2009-pe, oñemoneíkuri Arsenio Erico jereru ñane retãme. Hasy peve, 26 jasykõi 2010-pe, Arsenio retekue oñemohendákuri Paraguay Vakapipopo Rógape: “Defensores del Chaco”-pe. Péicha, Arsenio Erico oujeýkuri ñane retãme opytaitévo, py’aguapýpe.