Tetãvore Ñe'ẽmbuku
Ñe'ẽmbuku ha’e tetãvore opytáva Paraguáipe. Táva omyakãva ko’ápe ha Pilar.
Estadísticas  | |
|---|---|
| Capital: | Pilar |
| Superficie: | 12,147 km² |
| Habitantes: | 76,738 (2008) |
| Densidad: | 6,3 hab./km² |
| ISO 3166-2: | PY-12 |
| Mapa | |
 | |
Tembiasakue
Ára colonial ramo guare oñeme’ẽ va’ekue korapy guasu umi España-gua kuérape ohupytýva ysyry Tebicuary peve, ko’ãva yvy oñeme’ẽ va’ekue vaka ñangareko haguã; Ko ysyrygui Sur gotyo oñemohenda va’ekue umi jesuitas.
Ko tendá rupi ojapyhara va’ekue umi ñande ypykuéra Payaguá, upéva rui hasýpe ojeiko va’eku ko’árupi, oñemoĩ porãve va’ekue hetavémaramo ohóvo tapichakuéra oñembohógava ko’ápe. Upe tenonderãguáva táva ha’e Villeta de San Felipe de Borbón upe ary 1779 ramo,uperire oñemohenda Ñeembucú, (ko’ágã ojeikuaáva táva Pilarpe).
Ambue tavakuéra oñemopyenda va’ekue porãve va’ekue ko tetãvore ha’e Reducción, Herradura, Remolino, Naranjay, Tacuaras ha Curupayty, ko’ãva apytépe oĩ táva ndaiporivéimava.
Ha katu ojeiko porãve kuri oñemohenda mbaretémarõ táva Yabebyry, kuarahy reikó gotyo ysyry Paranágui, upéicha avei oje Remolinos, Villa Franca-pe. Siglo XVIII paha rupi umi tavakuérape oñembohetave avakuéra oguahẽmeve “Los Laureles-pe” ha “Villa Franca” oñemokatu va’ekue López ára ramo. Uperire, siglo XIX-pe oñemoĩ táva Villa Oliva.
Ary 1906 ramo ojejapo ko pokõha tetãvore ha oñemoĩ táva akãramo Pilar ha tetãvore’i ramo ko’ãva:
- Humaita
- Laureles
- Paso de Patria
- San Juan Bautista de Ñe'ẽmbuku
- Tacuaras
- Isla Umbu
- Desmochados
- Guasu Kua
- Yabebyry
Ary 1973 ramo oñemohenda porã va’ekue ko’ã tetãvore’e korapy ko’ágãitepeve gua.
Tetãvore’ikuéra
Ko tetãvore ko’ágãrupi oñemboja’o 16 tetãvore’ípe, ha’éva:
- Alberdi
- Cerrito
- Desmochados
- Gral. José Eduvigis Díaz
- Guasu Kua
- Humaita
- Isla Umbu
- Laureles
- Mayor José J. Martínez
- Paso de Patria
- Pilar
- San Juan Bautista de Ñe'ẽmbuku
- Tacuaras
- Villa Franca
- Villalbín
- Villa Oliva
Ikorapykuéra
thumb|300px|left|Cabildo en Pilar
- Norte gotyo: Tetãvore Central
- Sur gotyo: Ysyry Paraná
- Este gotyo: Tetãvore Paraguarí ha Tetãvore Misiones
- Oeste gotyo: Ysyry Paraguáindi
Arapytukuéra
Arapytukuéra ko tetãvorépe ndahakuetéi ha katu he’õ hetaite oĩre ko’árupi ñu karuguakuéra, ysyry ha avei ysyryguasu ombohykuéva ko yvy.
Arahakukue
Arahakukue katu 22 °C rupi, verano-pe 37 °C guvi 40 °C rupive, ikarapeve katu Araro’ýpe ohupyty 5 °C guvie 2 °C peve .Oky 1334mm ary jave, jasykuéra okyhetaveha katu ha jasyteĩ, jasyapy, jasyrundy ha avei jasypa, oky’iveha katu jasypo ha jasypoapy.
Yvytykuéra rehegua
Ndaipóri yvytykuéra ijyvatetéva, peteĩmínte oĩ ijyvatemivéva opytáva sur gotyo ko tetãvorépe, ha kóva oikuaa Cerrito-pe.
Ysyrykuéra rehegua
Ñeembucú opyta ysyry Paraná ha Paraguái mbytépe.
Río Paraguay-pe o’a río Negro, upe ysyry Yacaré ha hetave. Umi ysyrykuéra Ñeembucú ha Hondo ome’ẽ hi’yrã umi Esteros Bellaco, Peguaho, Yacaremi, Po´i Tuju Pytã, Kamba, Mburicaokue, umía.
Norte gotyo ko tetãvorépe opyta Laguna Cabral, Lago Ypoá, ha Laguna Vera.
Mba’éichapa ijyvy
Ko tetãvorépe hetave jatopa yvy karape ha ñananguéra, upeicha rupi heta oĩ karugua umía, upéicha rupi ko’ã ysyrykuéra Paraguay, Tebicuary ha Río Negro kuéra osẽmba hapegui kuéra, ha upéva omombytapa ýpe umi tapekukéra ha kaitakuvéi oñeguahẽ umi táva rupi.
70% rupi ko tetãvore henyhẽ ñu karuguakuéra gui.
Tapekuéra rehegua
Yrupigua
Oĩ río Paraná ha río Paraguay, ko’ãva ojeipurueterei ohasa rupi ko tetãvore rupi.
Yvyrupigua
Ko ruta IV “General José Eduvigis Díaz”, ojuaju Ruta I “Mcal. Francisco Solano López” ndive, mokõve oñemohatãmbaitémava. Oĩ avei tape porã oñemyatyrõva itara’ỹipe a avei yvyreínteva.
Aéreo
Ko’ape ou avión Paraguay guive Pilar peve, tape porã oguejy haguã avión ndatuichaitéivape.
Radioemisoras
AM- oi “Carlos Antonio López”, “Radio Boquerón”; FM-pe katu: “Arapy”, “Jasy”, “Alberdi”, “Humaitá” ha ambuekuéra. Oĩ avei televisión repetidora.
Economía
Ko tetãvorépe ndahetaiveha kogakuéra. Oñeñoty takuare’ẽ, avati ha mandyju; oñeñotỹ avei jety, mandi’o, kumanda ha oĩve avei. Vakakuéra rehegua oñemba’apo porãve ha heta oĩ, upéicha avei ryguasukuéra rehegua.
Táva Pilar-pe oĩ ogaguasu oñeha’yi’oha mandyju, ojejapoha ininimbo ha ao. Oguereko avei ojejapoha aceite vegetal, oñemondykyha káña, aramirõ.
Mbo’ekuéra rehegua
Ko tetãvore oguereko 50 mbo’ehao iñepyrũmegua, 201 educación básica-pegyua, ha’éva avei ñandepe guãrã, 38 ome’ẽva educación media (científico ha técnico).
Pohanokuéra
Jatopa 57 pohanohaokuéra ha’éva hospitales, centro ha puestos de salud, ja’e’ỹre umi clínica privada; ko’ãva ha’ehína umi oñangareko ani haguã tapichakuérape ojapyhu mba’asykuéra, hesãi porã haguã katu.
Atractivos Culturales
Heta tenda oĩ jajuhutahápe tembiasakuéra: Paso de Patria, Estero Bellaco, Humaitá, Curupayty, Sauce y Boquerón, ko’ã tendárupi oiko va’ekue upe ñorairõ guasu Guerra de la Triple Alianza ramo guare.
San Fernando ha’e peteĩ táva Mcal. López omboguapy haguépe icampamento ha ko’agãitépeve ikatu jajuhu ko'árupí umi yvykuá Paraguaiguakuéra ojohague ñorairõrã. Museo Pilar-pe upe cabildo-pe ha’e va’ekue upe Mcal López omanda hagua róga ha hetave ogakuéra yma guare.
Enlaces externos
 |
Tetãvore Paraguái | |
|---|---|---|
|
Alto Paraguái | Alto Parana | Amambái | Paraguay | Boquerón | Ka'aguasu | Ka'asapa | Kanindeju | Central | Concepción | Cordillera | Guaira | Itapúa | Misiones | Ñe'ẽmbuku | Paraguari | Presidente Hayes | San Pedro | ||