Napoléon Bonaparte

Bha Napoléon Bonaparte (IPA: napɔleɔ̃ bɔnapaʁt, Ajaccio, 15 an Lùnasdal 1769–Eilean Naomh Eilidh, 5 an Cèitean 1821)[1] na Impire na Frainge agus na Sheanailear. Rugadh e ann an Corsaca, far an robh a theaghlach a' fuireach. Bha athair, Carlo Maria Buonaparte na neach-lagha,[2] agus bha a mhàthair, Maria Letizia Ramolino, ga bhrosnachadh nuair a bha e na bhalach beag gu rudan cudromach a dhèanamh anns an àm ri teachd.

Napoléon Bonaparte
head of state of France (en) Ciad Chonsal 10 dhen t-Samhain 1799 - 18 dhen Chèitean 1804 100. ceann-suidhe 1800 - 1800 ← Raphael Bienvenu Sabatier (en) - Claude Louis Berthollet → Impire nam Frangach 18 dhen Chèitean 1804 - 6 dhen Ghiblean 1814 monarc na h-Eadailte 17 dhen Mhàrt 1805 - 11 dhen Ghiblean 1814 18. French co-prince of Andorra (en) 1806 - 26 dhen Fhaoilleach 1812 ← Louis XVI of France (en) - no value → Impire nam Frangach 20 dhen Mhàrt 1815 - 22 dhen Ògmhios 1815 18. French co-prince of Andorra (en) 20 dhen Mhàrt 1815 - 22 dhen Ògmhios 1815 ← Louis XVIII of France (en) - Napoleon II (en) →
Beatha
Ainm slàn	Napulione Buonaparte, Napoleone di Buonaparte
Breith	Ajaccio, 15 dhen Lùnastal 1769
Dùthaich	Corsica
Àite-fuirich	Saint Helena (en) Ajaccio Paris Elba
Ciad chànan	Corsican (en)
Bàs	Longwood House (en) , 5 dhen Chèitean 1821
Àite-adhlacaidh	Cathédrale Saint-Louis-des-Invalides (en) Valley of the Tomb (en)
Nàdar a’ bhàis	adhbharan nàdarra (aillse na stamaig)
Teaghlach
Athair	Carlo Bonaparte
Màthair	Maria-Letizia Bonaparte
Cèile	Joséphine de Beauharnais (en)  (8 dhen Mhàrt 1796, 9 dhen Mhàrt 1796 -  16 dhen Dùbhlachd 1809) Marie Louise I, Duchess of Parma (en)  (1 dhen Ghiblean 1810 -  5 dhen Chèitean 1821)
Càraid	Marie Walewska (en) Pauline Fourès (en) Emilie Kraus von Wolfsberg (en) Elisabeth de Vaudey (en) Eléonore Denuelle de La Plaigne (en) Giuseppina Grassini (en) Albine de Montholon (en)
Clann	liosta Napoleon II (en) Charles Léon (en) Alexandre Colonna-Walewski (en) Eugen Megerle von Mühlfeld (en)
Bràithrean ⁊ peathraichean	liosta Elisa Bonaparte (en) Louis Bonaparte (en) Caroline Bonaparte (en) Pauline Bonaparte (en) Joseph Bonaparte (en) Lucien Bonaparte (en) Jérôme Bonaparte (en) unnamed daughter Bonaparte (en)
Sinnsirean	liosta Camillo Borghese, 6th Prince of Sulmona (en) (bràthair-cèile) Stéphanie de Beauharnais (en) (adopted daughter (en) ) Eugène de Beauharnais (en) (adopted son (en) ) Napoleon III (en) (mac-peathar no mac-bràthar)
Fine	Taigh Bonaparte
Foghlam
Foghlam	École Militaire (en) (1784 -
Cànain	Fraingis Corsican (en)
Dreuchd
Dreuchd	neach-poileataigs, stàitire, oifigear, cruinniche ealain, Ceusair, flaitheach, militant (en) , ceannard airm, monarc agus army officer (en)
Com-pàirtiche Ar-a-mach na Frainge
Àirde	168 centimetre
Duaisean a fhuaras	liosta Knight of the Order of the Elephant Òrd na h-Iolaire Bàine Knight of the Order of the Golden Fleece Order of Saint Anna, 1st class Order of St. Andrew Grand Master of the Legion of Honour grand cross of the Order of Saint Joseph Order of the Iron Crown Order of Saint Stephen of Hungary Order of Saint Hubert  (5 dhen Ghiblean 1805) Order of the Black Eagle  (1805) Knight Grand Cordon of the Order of Christ  (1810) Grand Cross of the Legion of Honour Order of the Reunion French Order of Academic Palms Royal Order of the Two-Sicilies Order of Leopold Order of Saint Joseph Order of the Red Eagle Order of the Rue Crown Merit Order of the Bavarian Crown Order of Ludwig I Order of the Crown (Württemberg) Order of Fidelity Royal Order of the Seraphim Order of Charles III Order of Santiago Order of the Lion and the Sun First class Knight of the Order of St. Alexander Nevsky Order of the Crown of Westphalia Royal Order of Spain Order of the Three-Golden Fleeces Order of the Union Royal Order of Saint George for the Defense of the Immaculate Conception
Ballrachd	Acadamh Fhrangach nan Saidheansan
Seirbheis san arm
Ìre	seanalair bragàid seanalair roinneil
Strì	Cogaidhean Napoleon Cogaidhean Rèabhlaid na Frainge
Creideamh
Creideamh	Caitligeachd diadhachas
IMDb	nm1927416

Chaidh e gu Acadamaidh an Armailt ann am Paras nuair a bha e dìreach 14 bliadhna[3] a dh'aois agus bhuannaich e urram is meas gu luath. Ann an 1799 bha e na sheanailear ann am Arm na Frainge ri linn Ar-a-mach na Frainge, agus ged a chaill iad an Èipheit,[4] dh'fhàs Napoléon ainmeil am measg muinntir na Frainge, an dà chuid na beartaich is na bochd.

Bha e na Chonsal nuair a chuir e an tiotal air fhèin, “Ìompaire nam Frangach” còmhla ri a chiad bhean Josephine, air a' chiad latha den Dùbhlachd 1804. Aig an àm sin bha cumhachd mhòr aige agus chuir e iomadh dùthaich fo smachd anns an Roinn Eòrpa, neartaich e an siostam sòisealta is chruthaich e codex a chleachd mòran riaghaltasan mar eisimpleir às dèidh sin, fiù 's san latha an-diugh. Phòs e dà thuras: a' chiad turas bho 1796 gu ruige 1809 aig Joséphine de Beauharnais[5], a bha seachd bliadhna na b' aosda na esan agus gu math trioblaideach agus an uair sin aig Marie Louise, Bana-dhìuc Pharma, bho 1810 gu ruige 1814.[6]

Ach bha armailtean cumhachdach na aghaidh. Impireachd na Breatainne, a' Phruis agus an Ruis, agus chuidich iad dùthchannan eile airson na Frangaich a chuir air falbh. Chaill iad an Spàinnt ann an 1812[7] agus cha do chuir iad an Ruis fo smachd ann an 1813.[8] Thòisich crìonadh na Impireachd aig an àm a bha siud.

Mar sin, chaidh a fhògradh a dh'Eilean Elba ann an 1814 is thill Rìgh Louis XVI còrr is 15 bliadhna às dèidh an ar-a-mach mhòir. Ach ann an 1815 thill Napoléon dhan Fhraing gu mòr-thoilicheas an t-sluaigh, gus am blàr mu dheireadh ullachadh ann an Bhatarlù.[9] Anns a' Chèitean 1815 shabaid Napoléon an aghaidh a thrì armailtean, ach cha robh e soirbheachail is chaidh a fhògradh a-rithist, an turas seo gu Eilean Naomh Eilidh far an do bhàsaich e sia bliadhna às dèidh sin ann an 1821. Bha e dìreach 51.[10]