Iain MacDhòmhnaill
Bha Iain MacDhòmhnaill (Beurla:Sir John A. Macdonald; 11 am Faoilleach, 1815–6 an t-Ògmhios, 1891) na ciad prìomhair Chanada, airson a' phartaidh Tòraidh (Liberal-Conservative Party of Canada). Chum e reachd eadar 1867 is 1873, agus a-rithist eadar 1878 is 1891 nuair a bhàsaich e anns an oifis. Rugadh e ann an Alba is thàinig a theaghlach à Glaschu do Chanada nuair a bha e còig bliadhna a dh'aois.[1] Air sgàth 's gun do rugadh athair air a' Ghàidhealtachd, bha Gàidhlig fhileanta aige.[2]
| Iain MacDhòmhnaill | |||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||||||||
24 dhen Chèitean 1856 - 2 dhen Lùnastal 1858 ← Allan MacNab (en)  - George Brown (en) →
6 dhen Lùnastal 1858 - 24 dhen Chèitean 1862 ← George Brown (en) - John Sandfield Macdonald (en) →
30 dhen Chèitean 1864 - 30 dhen Ògmhios 1867 ← John Sandfield Macdonald (en) - no value →
1867 - 1878 ← no value - Alexander Gunn (en) → Sgìre: Kingston (en)
1 dhen Iuchar 1867 - 5 dhen t-Samhain 1873 ← no value - Alexander Mackenzie (en) →
1878 - 1882 ← Francis James Roscoe (en) - Noah Shakespeare (en) → Sgìre: Victoria (en)
17 dhen Dàmhair 1878 - 6 dhen Ògmhios 1891 ← Alexander Mackenzie (en) - John Abbott (en) →
1882 - 1888 ← John Rochester (en) - George Lemuel Dickinson (en) → Sgìre: Carleton (en)
1887 - 1891 ← Alexander Gunn (en) - James Henry Metcalfe (en) → Sgìre: Kingston (en) | |||||||||||||||||||||||
| Beatha | |||||||||||||||||||||||
| Ainm slàn | John Alexander Macdonald | ||||||||||||||||||||||
| Breith | Glaschu, 11 dhen Fhaoilleach 1815 | ||||||||||||||||||||||
| Dùthaich |
 Alba | ||||||||||||||||||||||
| Bàs | Ottawa, 6 dhen Ògmhios 1891 | ||||||||||||||||||||||
| Àite-adhlacaidh | Cladh Cataraqui | ||||||||||||||||||||||
| Nàdar a’ bhàis | adhbharan nàdarra (stròc) | ||||||||||||||||||||||
| Teaghlach | |||||||||||||||||||||||
| Athair | Hugh Macdonald | ||||||||||||||||||||||
| Màthair | Helen Shaw | ||||||||||||||||||||||
| Cèile |
Isabella Macdonald (en) (1843 - 1857) Agnes Macdonald, 1st Baroness Macdonald of Earnscliffe (en) (1867 - 1891) | ||||||||||||||||||||||
| Clann |
liosta
| ||||||||||||||||||||||
| Foghlam | |||||||||||||||||||||||
| Foghlam |
Kingston Collegiate and Vocational Institute (en) | ||||||||||||||||||||||
| Cànain | Beurla | ||||||||||||||||||||||
| Dreuchd | |||||||||||||||||||||||
| Dreuchd | neach-poileataigs agus neach-lagha | ||||||||||||||||||||||
| Àitichean-obrach | Ottawa | ||||||||||||||||||||||
| Duaisean a fhuaras |
liosta
| ||||||||||||||||||||||
| Ballrachd | An t-Òrd Òraisteach | ||||||||||||||||||||||
| Ìre |
private (en) | ||||||||||||||||||||||
| Creideamh | |||||||||||||||||||||||
| Creideamh | Seanaireachd | ||||||||||||||||||||||
| Pàrtaidh poileataigeach |
Liberal-Conservative Party (en) Conservative Party of Canada (en) Tòraidhean Chanada Uachdaraiche A' Cho-bhanntachd Mhòr | ||||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||||
Ann an 1867 - am bliadhna nuair a chaidh Canada a chruthachadh mar tighearnas den mhonarcachd Bhreatannaich - chaidh Iain MacDhòmhnaill a dhèanamh na ridire le Bànrigh Bhictoria.
Connspaid
Chruthaich an riaghaltas MacDhòmhnaill siostam a chur 150 mìle clann nan tùsanach anns an sgoiltean-còmhnaidh far an deach an cànain is dualchasan a thoirmeasg is mar sin chur Riaghaltas na h-Alba Iain MacDhòmhnaill às na làraichean-lìn aice ann an 2018.[3]
Iomraidhean
- “Sir John A. Macdonald: The Private Man”. Dictionary of Canadian Biography. Oilthigh Thoronto/Oilthigh Laval. Air a thogail 11mh dhen Fhaoilleach 2019.
- Stokes, Andrew (10mh dhen Mhàrt 2015): “Getting back to Gaelic”. Queen's Gazette. Queen's University. Air a thogail 11mh dhen Fhaoilleach 2019.
- “Sir John A Macdonald: Scotland disowns Canada's first PM”, BBC News. 22mh dhen Lùnasdal 2018. Air a thogail 11mh dhen Fhaoilleach 2019.