Tadhg Mór Ó Ceallaigh
Séú rí is tríocha Uí Mhaine agus céad Cheann na Fine ba ea Tadhg Mór Ó Ceallaigh (bás iiii).
| Beathaisnéis | |
|---|---|
| Bás | 1014 (Féilire Ghréagóra) |
| Teaghlach | |
| Páiste | Conchúr mac Taidhg Ó Ceallaigh, Murchadh Ó Ceallaigh, Diarmaid mac Taidhg Ó Ceallaigh, Tadhg 'an Bastard' Ó Ceallaigh  |
| Athair | Murchadh mac Aodha |
Cúlra
Tháinig Tadhg i gcomharbacht ar Muirgheas mac Domhnaill, a d'éag i mbun catha sa bhliain 986.
Ba é Tadhg an chéad rí Uí Mhaine a ghlac an sloinne Ó Ceallaigh, ainmnithe as a sheanathair féin, Ceallach mac Finnachta, agus é féin de shliocht sa séú glúin Eoghain Fhinn, agus iad uile de shliocht na céad rí, Maine Mór.
Beatha
Is amhlaidh go raibh Tadhg ar an bhfód i gcathanna Loch Rí (987) agus an slógadh cuid Teamhraigh sa bhliain 999. Comhghuaillí Bhriain Bóramha ba ea Tadhg in éadan rí na Mí, Maol Seachnaill mac Domhnaill (975-1022) agus beirt ríthe Chonnacht, Cathal mac Conchúir mhic Thaidhg (973-1010) agus Tadhg an Eich Ghil (1010-1030).
Rinne sé cleamhnas le Briain nuair a d'éirigh deirfiúr leis ina bean chéile Bhriain. Neartaigh a stádas nuair a d'éirigh Brian ina Ardrí sa bhliain 1002. Chuaigh sé ina theannta go dtí Áth Cliath sa bhliain 1014, áit a throid agus a d'éag sé i gCath Chluain Tarbh.
Sean-nós
D'inis John O'Donovan sean-nós maidir le harmas Uí Cheallaigh a bhí ann go forleathan sa 19ú haois. Feictear enfield ar an armas, agus creideadh gur tháinig sé as an bhfarraige ag Cath Chluain Tarbh chun corp Thaidhg a chosaint óna Lochlannaigh.
Dar le O'Donovan, glaodh Tadhg Catha Bhriain ar sna hannála.
Sliochtaigh
Nó de shliocht Taidhg nó de sloinne Uí Cheallaigh a bhí gach rí Uí Mhaine seachas duine amháin (Diarmaid Ó Madáin), go dtí gur éirigh Feardhorcha Ó Cellaigh as an teideal go déanach sa 16ú haois. Sa lá atá inniu ann, is é Count de Grallagh et Tyrcooley a shliochtaigh shinsearachta.[1] Is coitianta é an sloinne fós sa cheantar (Contae na Gaillimhe), de shliocht uile Cheallaigh mhic Fhionnachta.
Foinsí
- Corpus of Electronic Texts
- Francis John Byrne, Irish Kings and High-Kings, Baile Átha Cliath (1971;2003) Four Courts Press, ISBN 978-1-85182-196-9
- Gerard Madden, History of the O'Maddens of Hy-Many, 2004. ISBN 0-9529511-7-7.
- Joseph Mannion, The Life, Legends and Legacy of Saint Kerrill: A Fifth-Century East Galway Evangelist, 2004. ISBN 0-9547698-1-3
- Denis Walsh, Uí Mhaine
- Dan P. McCarthy, Synchronisms Curtha i gcartlann 2012-06-08 ar an Wayback Machine, eagrán athbhreithnithe, Coláiste na Tríonóide.
Tagairtí
- Clans of Ireland, Passing of The O'Kelly de Gallagh et Tycooly Curtha i gcartlann 2021-08-03 ar an Wayback Machine
| Réamhtheachtaí Muirgheas mac Domhnaill |
Rí Uí Mhaine 985–1014 |
Comharba Concobar mac Taidg Ua Cellaigh |