Kalevala

Sa chuid seo de Kalevala, tugtar cur síos ar chruthú an domhain agus na hollchruinne. Tháinig an chéad duine ar an bhfód. Casadh an seandraoi Väinämöinen ar an bhfear óg Joukahainen, agus i ndiaidh don bheirt cath a chur ar a chéile gan úsáid a bhaint ach as buafhocail agus as orthaí, fágadh Joukahainen cloíte, ionas go gcaithfeadh sé a deirfiúr Aino a ghealladh don tseanfhear mar bhean chéile. B'fhearr le hAino í féin a bhá ná an seanfhear a phósadh. Ansin, theastaigh ó Joukahainen sásamh an bháis sin a bhaint as Väinämöinen agus díoltas a agairt ar an seanfhear. Scaoil sé urchar le Väinämöinen as a bhogha, ach d'éirigh le Väinämöinen éalú i mbád a thug a fhad le Pohjola ("Ríocht an Tuaiscirt") é. I bPohjola dó, casadh Louhi, "bean tí an Tuaiscirt" (banríon na ríochta sin) air, agus thit sé i ngrá le hiníon Louhi. Mar íocaíocht as an iníon, gheall Väinämöinen do Louhi sampo a thógáil do Louhi. Is é is sampo ann ná muileann draíochta a mheileann ór agus saibhreas don duine ar leis é. Mheall Väinämöinen an gabha Ilmarinen - "Gobán Saor" na miotaseolaíochta Fionlannaí - go Pohjola leis an sampo a shaoirsiniú dó.

D'fhuadaigh Lemminkäinen an mhaighdean Kyllikki ón Oileán (Saari), agus thug siad an gealltanas dá chéile nach mbeadh Kyllikki ag cuartaíocht ná Lemminkäinen ag cogaíocht. Ansin, áfach, bhris Kyllikki a leath féin den ghealltanas, agus mar sin, chuaigh Lemminkäinen amach ag cur cogaidh:

En usko unia naisten enkä vaimojen valoja!

Oi emoni, kantajani! Tuo tänne sotisopani,

kanna vainovaatteheni! Mieleni minun tekevi

juomani soan olutta, soan mettä maistamahan.

"Ní chreidim in aislingí na mban ná i ngealltanais na mban céile!

Ó, a mháthair, a d'iompair chun saoil mé! Tabhair dom mo chulaith chatha,

iompair chugam m'éadach cogaidh! Is é is mian liom anois

leann an chogaidh a ól, blas a fháil de mhil an chogaidh."

Chuaigh Lemminkäinen go Pohjola le cogadh a chur agus le hiníon Louhi a fhuadach, ach mharaigh "buachaill bó an hata fhliuch" (märkähattu karjapaimen) é le hurchar ón gcúl, agus fágadh a chorp ar snámh in abhainn Ríocht an Bháis (Tuonela). Thug máthair Lemminkäinen cuairt ar Tuonela agus d'éirigh léi é a aimsiú in abhainn Tuonela agus a athbheochan.

Chuaigh Väinämöinen go Tuonela le dul i dteagmháil le hAntero Vipunen, draoi marbh a raibh orthaí neamhghnácha ar eolas aige. Fuair sé ó Antero na buafhocail a bhí de dhíth le bád draíochta a thógáil. Sheol Väinämöinen ar an mbád draíochta go Pohjola, agus ansin, bhí seisean agus Ilmarinen in iompairc le chéile faoi iníon Louhi.

Le cuidiú ó iníon Louhi, d'éirigh le hIlmarinen na tascanna a chomhlíonadh a chuir Louhi roimhe: an pháirc lán nathracha a threabhadh, ruaigeadh a chur ar na faolchúnna agus ar an mbéar i bPohjola agus iasc as abhainn Tuonela a mharú. I ndiaidh dó an obair seo a dhéanamh, phós Ilmarinen an cailín, agus ceiliúradh a mbainis. Cuid den scéal is ea an cur síos fada a thugtar ar ghrúdú an leanna.

Sammon puolustus - "An Sampo á Chosaint". Ba é an péintéir Akseli Gallen-Kallela a rinne an saothar seo sa bhliain 1895. Tá Väinämöinen ag beartú an chlaímh, agus Louhi ag ionsaí an bháid ón aer i gcruth an iolair. Tá a cuid saighdiúirí ar a muin, agus lucht leanúna Väinämöinen ag iarraidh í a choinneáil siar ón mbád leis na maidí rámha.

Bhí Lemminkäinen míshásta, ó nach bhfuair sé cuireadh chuig bainis Ilmarinen. Thug sé aghaidh ar Pohjola agus rug sé bua ar fhear céile Louhi i gcomhrac aonair. Tháinig sluaite armtha Pohjola ag agairt díoltais air, agus d'éalaigh sé go Saari (an tOileán, áit ar casadh Kyllikki air). Nuair a tháinig sé ar ais, fuair sé amach gur chuir an namhaid a theach trí thine idir an dá linn. In éineacht lena chara Tiera, chuaigh sé go Pohjola le díoltas a imirt ar Louhi, ach ansin, chuir Louhi na farraigí ag sioc lena hortha, agus b'éigean do Lemminkäinen filleadh abhaile.

Bhí faltanas idir an bheirt dheartháracha Untamo agus Kalervo. Mharaigh Untamo a dheartháir agus a mhuintir siúd, amach ón mbean chéile agus í díreach ag iompar clainne. Saolaíodh mac do bhean chéile Kalervo, ar ar tugadh an t-ainm Kullervo. Rinne Untamo iarracht i ndiaidh a chéile le Kullervo a mharú, ach bhí fuar aige. Sa deireadh, dhíol sé Kullervo le hIlmarinen mar sclábhaí. Bhí bean chéile Ilmarinen ag céasadh Kullervo, mar shampla chuir sí cloch sa bhuilín aráin a thug sí do Kullervo mar bhia an bhealaigh, agus é ag dul ag buachailleacht. Sa deireadh, mharaigh Kullervo an bhean. Ansin, chaithfeadh Kullervo éalú. Agus é ar a sheachnadh ó Ilmarinen, casadh a mhuintir air - nó ní raibh siad marbh ar aon nós, ní raibh ann ach gur shíl sé an t-am ar fad go raibh siad básaithe. Mheall sé cailín chun comhriachtana leis, ach ansin, d'iompaigh sé amach gurb ise a dheirfiúr féin. Chuir an cailín lámh ina bás féin, agus d'fhill Kullervo go teach Untamo le fear an tí agus a mhuintir a mharú scun scan. Sa deireadh, chuir sé an cheist ar a chlaíomh, an maródh sé é:

Kullervo, Kalervon poika, tempasi terävän miekan,

katselevi, kääntelevi, kyselevi, tietelevi,

kysyi mieltä miekaltansa, tokko tuon tekisi mieli

syöä syyllistä lihoa, viallista verta juoa.

"Kullervo, mac Kalervo, tharraing sé amach an claíomh géar,

agus é á bhreathnú, á chasadh, ag fiosrú agus ag fiafraí,

ag fiafraí dá chlaíomh, ar mhaith leisean

greim a bhaint as feoil an chiontóra, fuil an choirpigh a ól."

agus seo an freagra a fuair sé:

Miekka mietti miehen mielen, arvasi uron pakinan,

vastasi sanalla tuolla: - Miks en söisi mielelläni,

söisi syyllistä lihoa, viallista verta joisi?

Syön lihoa syyttömänki, juon verta viattomanki.

"Thuig an claíomh aigne an fhir, léigh sé a intinn,

d'fhreagair sé mar seo: - Cén fáth nár mhian liom

greim a bhaint as feoil an chiontóra agus a chuid fola a ól?

D'íosfainn feoil an éigiontaigh féin, d'ólfainn fuil an duine mhacánta."

Agus mar sin, rinne Kullervo féinmharú leis an gclaíomh a bhí sásta fuil an chiontóra a ól. Is iad na focail dheireanacha sa dán seo ná an rabhadh a thugann Väinämöinen dóibh siúd a d'imreodh drochíde ar pháiste:

Lapsi kaltoin kasvattama, poika tuhmin tuuittama

ei tule älyämähän, miehen mieltä ottamahan,

vaikka vanhaksi eläisi, varreltansa vahvistuisi.

"An páiste a fágadh faoi dhrochbhuime, an mac ar himríodh drochíde air,

ní thiocfaidh an chiall aige, ná meabhair an fhir fhásta,

cuma cé chomh sean nó láidir a éireoidh sé."

Anois, bhí Ilmarinen fágtha ina bhaintreach fir. Shaoirsinigh sé bean chéile dó féin as ór agus as airgead geal, ach fuair sé fuar í, agus thréig sé í. Ina dhiaidh sin, chuaigh sé go Pohjola le hiníon eile le Louhi a fhuadach ansin, ach ní raibh rath ar an gcleamhnas sin. Ar an turas seo, chonaic Ilmarinen, áfach, go raibh muintir Phohjola ar mhuin na muice anois, agus an Sampo ag meilt só agus saibhris dóibh. Thug sé cur síos ar shaol mhuintir Phohjola do Väinämöinen, agus chomhairligh siad an Sampo a sciobadh ar ais uathu siúd le lámh láidir.

Chuaigh Väinämöinen, Ilmarinen agus Lemminkäinen ar an mbád mór go Pohjola leis an Sampo a fhuadach. Ansin, bhuail an bád fochais nárbh fhochais í ar aon nós ach liús mór millteanach. Mharaigh an triúr an t-iasc seo, agus bhain Väinämöinen cnámh na smige as leis an chéad kantele a dhéanamh di. (Is é is kantele ann ná gléas ceoil náisiúnta na Fionlainne, agus é cosúil leis an lir.) I bPohjola dóibh, thosaigh Väinämöinen ag seinm, agus chuir a chuid ceoil muintir Pohjola ina dtoirchim suain. D'fhuadaigh siad an Sampo. Ansin, áfach, mhúscail screadach na coirre móna Louhi, agus tháinig sí sna sálaí ag an triúr leis an Sampo a thógáil ar ais uathu. Ar dtús, d'ardaigh sí ceo draíochta timpeall an bháid, ionas gur chailleann an triúr a dtreo, agus ansin, tháinig sí i gclí an iolair le cath a chur faoin Sampo. Sa teagmháil seo, thit an Sampo isteach san fharraige, agus níor fágadh ach bloghanna agus iarsmaí ag dul le sruth. Na hiarsmaí seo féin, áfach, ba leasú do thailte Kalevala cois farraige iad. Más bocht féin atá an talamh, is amhlaidh is saibhre don fharraige, ós ansin a thit an Sampo.

D'agair Louhi díoltas ar mhuintir Kalevala: ghoid sí an tine uathu agus chuir sí an ghrian agus an ghealach i bhfolach orthu. D'éirigh le hIlmarinen an tine a thabhairt ar ais, agus chuir Väinämöinen d'fhiacha ar Louhi na pláinéid bheannaithe a chur ar ais in airde na spéire.

Is léir gur fáthscéal (allagóire) í an laoi seo faoi theacht na Críostaíochta go dtí an Chairéil. D'ith cailín óg darb ainm Marjatta bódhearc (cineál caor) agus thosaigh sí ag iompar clainne. Saolaíodh an mac di sa stábla (cosúil le hÍosa Críost) agus thréig a tuismitheoirí í. Thug Väinämöinen ordú an leanbh a mharú, ach ansin, tháinig caint ag an leanbh, agus é ag cur peacaí a óige i gcuimhne do Väinämöinen. Bhaist seanfhear darb ainm Virokannas an leanbh agus é ag gairm "rí na Cairéile" de. D'imigh Väinämöinen leis, agus fearg air, ó bhí an chuma ar an scéal nach raibh áit ar bith fágtha dó ina sheanbhólaí dúchais a thuilleadh.