Furbaide Ferbend

Conchúr mac Neasa, rí na nUladh ba ea a athair, agus iníon Eochach Feidhligh, Ard-Rí na hÉireann a mháthair: sa seanscéal Cath Boinde[1] agus dán an Dinnseanchas "Carn Furbaide"[2] Eithne ab ea í; sa seanscéal Anbhás Mhéabha, Cloithre ba ea í.[3] Is amhlaidh gur thug Eochu roinnt dá iníonacha do Chonchúr mar chleamhnas, mar chúiteamh as bás a athair, an t-iar-ard-rí Fachtna Fáthach, a mharaigh Eochu é sa Chath Leitreach Ruadh.[1] Sa dán lena nia Lughaidh na Riabh Dearg, maraíodh máthair Fhuarbhaí ag a deirfiúr, Méabh, iarbhean chéile Chonchúir agus banríon le-teacht na gConnacht, agus rugadh a mhac i ndiaidh a báis trí ghearradh Caesarach.

Sa seanscéal Cath Boinde, mínítear go bhfuil an t-ainm Furbaide fréamhaithe ón tSean-Ghaeilge (f)urbad,[4] le brí "gearradh" ag lua a bhreith, agus go raibh Diarmaid a cheadainm ar dtús.[1] Insítear sa Dinnseanchas gur mhín- agus gheal-chraicneach é Fuarbhaí, le dhá adharc aige ag fás ar a chionn, agus dá bharr a bhua-ainm, fear beann.[2][5] Deirtear sa ghluais Cóir Anmann go raibh trí adharc – dhá airgid, ceann amháin óir – ar a chlogad aige.[6]

Agus é seacht mbliana déag d'aois, chuaigh sé i mbun comhraic le harm Chonchúir army, sa Chath Gáireach agus Iolgáireach ag deireadh na Tána.[2][7][8]

Sa seanscéal Mesca Ulad, ina deirtear gur mhac altrama Chú Chulainn é, throid sé in éadan na hEarnaí, ach chomh hálainn a bhí sé mar fhéad siad é a ghoin.[9]

Tar éis bás Chonchúir, tháinig a mhac Cúscraid i gcomharbacht air mar rí na nUladh, agus bhronn sé ar a dheartháir Fuarbhaí tailte i dtuaisceart agus i ndeisceart na Tethbae.[10]

De réir Aided Meidbe, bhain sé díoltas as bás a mháthar agus é níos sine.

Bhí Méabh tar éis tosú ag snámh i linn ar oileán sa tSionainn, Inis Cloithrinn. Thomhais Furbaide le rópa an fad ón linn go dtí an anbhann, agus bhí sé ag cleachtadh le crann tabhaill go dtí go raibh sé in ann úill a bhuaileadh ar bharr cuaille ón bhfad sin. An uair eile a chonaic sé Méabh ag snámh, chaith sé an rud ba ghiorra in aice láimhe – giota cáise – uirthi, agus mharaigh sé í leis.[3]

I ndán sa dinnseanchas, deirtear gur mharaigh see máthair Lughaí Riabh Dearg. Chuaigh Lughaidh ar a tír ach mharaigh sé é mar dhíoltas.[2]

De réir seanscéil, cuireadh Fuarbhaí Fearbeamn faoi i tuama ar bharr Carn Clainne Aodha, i dtuaisceart Longfoirt, ainmnithe as an dá tuama ar a mhullach.[11]

• Méabh
• Carn Clainne Aodha

• Dobbs, Margaret E. (1938). "The Territory and People of Tethba". The Journal of the Royal Society of Antiquaries of Ireland Seventh Series, Vol. 8, No. 2: 241–259. Royal Society of Antiquaries of Ireland. JSTOR 25510138.