Ceallach mac Brain
Rí na Laighean de rítheaghlach Uí Dhúnlainge ba ea Ceallach mac Brain (Sean-Ghaeilge Cellach mac Brain) (bás 834). Bran Ardcheann mac Muireadaigh (bás 795), iar-rí, ba ea a athair, agus Muireadach (bás 818) a dheartháir.[1] Bhí sé i réim ón mbliain 829 go dtí 834.
| Beathaisnéis | |
|---|---|
| Breith | 8 haois |
| Bás | 834 |
| Ríthe na Laighean | |
 | |
| Gníomhaíocht | |
| Gairm | monarc |
| Teaghlach | |
| Teaghlach | Uí Mhuireadhaigh |
| Páiste | Lorcán mac Ceallaigh |
| Athair | Bran Ardcheann |
| Siblín | Muireadach mac Brain Ardchinn |
Bhí deartháir Cheallaigh, Muireadach, ina 'leath-rí' le Muireadach mac Ruairí (bás 829) Uí Fhaoláin ó 808 go 818. Sa bhliain 814, bhuaigh Muireadach agus Ceallach in éadan Uí Chinnsealaigh.[2] Tarra bhás Muireadach mac Brain, d'éirigh Muireadach mac Ruairí ina rí aonair go dtí a bhás, nuair a tháinig Ceallach i gcomharbacht air.
I mí Lúnasa 833, rinne Ceallach ruathair ar phobal Chill Dara, agus mharaigh sé go leor acu.[3] Is amhlaidh go raibh ina namhaid Chill Dara i dtacaíocht le Feilimí mac Criomhthainn (bás 847) na Mumhan de chúiseanna polaitiúla nó eaglasta.[4] Sa bhliain 831, chuaigh na Laigin in éineacht le Feilimí ar feachtas chun creach a dhéanamh i ríocht Bhreá. Rinne an tArdrí Conchúr mac Donnchadha (bás 833) de Chlann Cholmáin creach ar an Life mar dhíoltas.[5]
Rinneadh rí Laigean dá mhac, Lorcán (fl. 848), ach de shliocht a dhearthár iad ríthe níos deireanaí Uí Mhuireadaigh.
Foinsí
- Corpus of Electronic Texts
- Annála Uladh, G100001A
- Leabhar Laighneach, Rig Lagen, G800011A
- Byrne, Francis John (2001), Irish Kings and High-Kings, Baile Átha Cliath: Four Courts Press, ISBN 978-1-85182-196-9