Cath Stalingrad
Ba é Cath Stalingrad an cath ba mhó sa Dara Cogadh Domhanda (23 Lúnasa 1942 – 2 Feabhra 1943) idir Gearmáin na Naitsithe agus an tAontas Sóivéadach i gcomhair smacht chathair Stalingrad (Volgograd anois) sa Rúis theas.
| Cath Stalingrad | |||
| Cuid de Fronta Thoir den Dara Cogadh Domhanda | |||
Géar-chogaíocht sráide | |||
|---|---|---|---|
| Dáta: | 23 Lúnasa 1942 – 2 Feabhra 1943 | ||
| Áit: | Stalingrad, APSS, (Volgograd, an Rúis inniu) | ||
| Toradh: | Bua Sóivéadach | ||
| Céilí comhraic | |||
| |||
| Ceannasaithe | |||
| |||
| |||
| Taismigh | |||
| |||
| † Fuair bás sa choimhlint | |||
Cuimhnítear an cath mar cheann de na cathanna ba fhuiltí i stair na cogaíochta, mar gheall ar an dlúthchomhrac a bhí i gceist agus na h-ionsuithe díreacha a rinneadar ar chosmhuintir na cathrach ón aer. Chaill an dá dhream cuid mhór saighdiúirí.[1]
An cath
In earrach na bliana 1942, chinn Hitler ar a aird a dhíriú ar Stalingrad a ghabháil, in ionad Mhoscó.[2]
Ar an Volga a bhí Stálingrad; chuir an Volga stop le dul chun cinn na nGearmánach isteach in olacheantair shaibhre an réigiúin Chugais.
Cé gur mian le hAdolf Hitler an cogadh ar a dhá fhronta a sheachaint le fada an lae, d'ionsaigh 6ú aonad an airm Stalingrad, rannán Pansar san áireamh, i mí Lúnasa na bliana 1942. Rinne Séú Arm na Gearmáine smidiríní den chathair. Anuas ar sin, bhí stráicí móra den chathair beagnach bánaithe ag an Luftwaffe.
Níorbh fhada go ndeachaigh cúrsaí chun olcais don dá thaobh agus iad ag streachailt ó dhoras go doras, agus trúpaí breise ag stealladh isteach sa chathair. Nuair a bhí lár mí na Samhna ann, bhí fórsaí cosanta na Rúise brúite siar ina limistéirí beaga taobh leis an Volga, ach ar chostas ollmhór ag na Gearmáinigh.
Frithionsaí
Sheas na Sóivéadaigh an fód, áfach, agus rinne siad frithionsaí, ag troid ó shráid go sráid agus ó fhoirgneamh go foirgneamh.
I mí na Samhna 1942, thimpeallaigh an Marascal Zhukov, le cabhair an Ghinearáil Rokossovsky agus an Ghinearáil Yeremenko, Séú Arm na Gearmáine, i ngluaiseacht iontach phionsúir. Ar an 19 Samhain, chuir an tArm Dearg Oibríocht Úránais i mbun gnímh. Ionradh dhá ladhar a bhí ann a bhí dírithe ar na bhfórsaí Rómánacha agus Ungáracha a bhí ag cosaint 6ú aonad na nGearmánach.
Mar toradh, fágadh an Séú Arm faoi léigear i gcathair scriosta, i rith an gheimhridh ghairbh.
Theastaigh ón nGinearál Gearmánach, Friedrich von Paulus, iarracht a dhéanamh láithreach briseadh amach. Ach ní ghlacfadh Hitler leis go mbuafaí air, agus thoirmisc sé beart dá leithéid.
An teachtaireacht Hitler chuig Paulusː
An Ceannasaí Uachtarach chuig an Séú Arm, 24 Eanáir 1943: Níl cead géilleadh. Cosnóidh an SéúArm an áit a bhfuil siad go dtí an fiar deireanach, agus go dtí an t-urchar deireanach, agus de thoradh à ndochloíteacht laochta[3], ní dhéanfar dearmad go deo ar a ndearna siad chun fronta cosanta a bhunú, agus chun an domhan lartharach a shábháil.
Gheall Goering do Paulus go gcuirfeadh sé 700 tonna de sholáthairtí ar fáil dá chuid fórsaí ón aer gach lá. Ach níor éirigh leis an soláthar sin ón aer, Arís eile d'iarr Paulus cead géilleadh. Dhiúltaigh Hitler, agus rinne iarracht Paulus a cheansú trí ardú céime a thabhairt dó. Mar sin, rinne Hitler Marascal Machaire de Paulus.
Ach faoi mhí Fheabhra 1943, bhain caillteanais ollmhóra do na Gearmánaigh. Níor bhac Paulus le hordú Hitler, agus ghéill sé. (Mar bharr ar uirísliú na nGearmánach, ba é Paulus an chéad Mharascal Machaire riamh a gabhadh i gcath. Níor scaoil na Rúisigh saor é go dtí 1953).
Iarmhairtí
Ceaptar gur chuir Cath Stalingrad casadh mór ar an Dara Cogadh Domhanda.[4] Bhuaigh an tAPSS agus an chuma air i mí na Samhna 1942 nach n-éireodh leis na Rúisigh Cuireadh iachall ar arm na Gearmáine cúlú ar an bhFronta Oirthearach.
Tagairtí
- "Battle of Stalingrad" (as en) (2020-08-23). Wikipedia.
- Seán Delap. "Siopa.ie - Deachtóireacht & Daonlathas 1920-1945". www.siopa.ie. Dáta rochtana: 2020-08-23.
- buanseasmhacht
- AN ROINN OIDEACHAIS AGUS EOLAÍOCHTA (2002). "SCRÚDÚ NA hARDTEISTIMÉIREACHTA, 2002 (STAIR - GNÁTHLEIBHÉAL)". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2001-05-21. Dáta rochtana: 2020.