Cáin Adomnáin

Is conradh dlí é Cáin Adhamhnáin (Sean-Ghaeilge Cáin Adomnáin), aitheanta fosta mar Lex Innocentium (dlí na ndaoine neamhchiontacha) um mná agus neamhthrodaí a chosaint in aimsir chogaidh. Glaoitear "Comhaontuithe na Ginéive" na nGael ársa air as ucht na cosanta seo, ag leathnú go sibhialtaigh Cáin Phádraig, a thug cosaint do mhanaigh. Ainmníodh é as an té a spreag é, Naomh Adhamhnán, naoú Abb Í Cholm Cille i ndiaidh Naomh Cholm Cille féin. Cuireadh i bhfeidhm é ag tionól Gael, Dál Riada and Cruithneach ag Sionad Bhiorra sa bhliain 697. Spreag Adhamhnán an sionad tar éis aislinge inar thug a mháthair íde béil dó faoina theip mná agus linbh na hÉireann a chosaint.

Stair

Idir na blianta 697 agus 887, cuireadh naoi gcáin éagsúla i bhfeidhm taifeadta sna hannála Éireann. Caomhnaítear an téacs de thrí dóibh, Cáin Adhamhnáin ina measc.[1]

Dar le D.N. Dumville, meastar gur mhol Adhamhnáin an cháin seo sa bhliain 697 um bhás Cholm Cille a cheiliúradh.[2] Mar chomharba Cholm Cille, bhí dóthain gradaim ag Adhamhnán chun an tionól a shocrú ag Biorra le 91 taoiseach agus eaglaiseach as Éirinn, Dál Riada agus na Cruithnigh i láthair.[3] Le cois an mhainistir shuntasach ann, bhí Biorra ar thalamh sách neodrach gar den teorainn idir Uí Néill ó thuaidh agus ríthe na Mumhan ó dheas.

Meastar go raibh cúiseanna éagsúla eile ann chun Adhamhnán a spreagadh, san áireamh deabhóid Mhuire[2] agus dea-shampla Cholm Cille féin.[4] Aitheanta ar dtús mar Lex Innocentium, ainmníodh í as Adhamhnán agus í á athnuachan sa bhliain 727.[5]


Oidhreacht

Is amhlaidh go raibh tionscnamh Adhamhnáin ar cheann den chéad iarrachtaí i measc Chríostaithe chun brúidiúlacht cogaidh a laghdú, gaisce suntasach do dhuine ar imeall iargúlta na hEorpach. Thug sé sampla áitiúil, i gcomhthéacs nósanna dlí na nGael, do ghluaiseacht Chríostaí níos leithne chun foréigean a chosc.[6] Sampla de dhlí idirnáisiúnta atá ann, curtha i bhfeidhm in Éirinn agus in Albain.[2]

Maraon le hiarrachtaí eile amhail is Síocháin agus Sos Dé sa Fhrainc mhílaoiseach, b'fhéidir é nach raibh ach éifeachtacht teoranta ag an gCáin. Tugann Fergus Kelly faoi ndeara nach bhfuil cás ar bith caomhnaithe maidir leis.[7] Ní fios dá bharr ar cuireadh a chuid pionós crua i bhfeidhm, in aghaidh éirim an tSeanchais Mhóir mar a bhí.[8]

Féach freisin

Foinsí
  • Adomnán's Law of the Innocents - Cáin Adomnáin: A seventh-century law for the protection of non-combatants, aistr. Gilbert Márkus. Kilmartin, Argyll: Kilmartin House Museum, 2008. ISBN 978-0-9533674-3-6
  • Adomnán of Iona, Life of St Columba, eag. & aistr. Richard Sharpe. Londain: Penguin, 1995. ISBN 0-14-044462-9
  • Adomnán at Birr, AD 697: Essays in Commemoration of the Law of the Innocents. Eag. Thomas O'Loughlin. (Baile Átha Cliath: Four Courts Press. 2001)

Naisc sheachtracha

Tagairtí
  1. Máirín Ní Dhonnchadha, The guarantor list of Cáin Adomnáin, 697, ll. 178-215, Brepols Online.
  2. Dumville, D.N., "Review" of O'Loughlin's Adomnan at Birr, AD 697: Essays in Commemoration of the Law of the Innocents in Catholic Historical Review, ll. 283-284, Imleabhar 89, Uimhir 2a Aibreán 2003
  3. ""Cain Adomnan"". Birr Historical Society. Dáta rochtana: 2014-08-02.
  4. cf. Adomnán, Life, II, 24 agus II, 25.
  5. Charles-Edwards, T.M., Early Christian Ireland, lch. 560, Cambridge University Press, 2000 ISBN 9780521363952
  6. "Adomnán's Law of the Innocents" Curtha i gcartlann 2015-07-08 ar an Wayback Machine, Travels in Time
  7. Kelly, lch. 79.
  8. Kelly, ll.234–235: "the law texts of the Senchas Már collection consistently favour reparation by payment rather than the death penalty, for murder and other serious offences."


This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.