An Impireacht Otamánach
Mhair an Impireacht Otamánach (Tuircis Otamánach: دَوْلَتِ عَلِيّهٔ عُثمَانِیّه Devlet-i ʿAliyye-yi ʿOsmâniyye,[1] Tuircis an lae atá inniu ann: Osmanlı İmparatorluğu or Osmanlı Devleti) ó 1299 go 1923.
An Impireacht Otamánach | |||||
---|---|---|---|---|---|
دولت عالیه عثمانیه (ota) | |||||
|
|||||
Aintiún | Imperial anthems of the Ottoman Empire | ||||
Mana | «دولت ابد مدت» | ||||
Ainmnithe in ómós | Osman I | ||||
Suíomh | |||||
| |||||
Príomhchathair | Cathair Chonstaintín | ||||
Daonra | |||||
Teanga oifigiúil | An Tuircis Otamánach | ||||
Reiligiún | Ioslam | ||||
Tíreolaíocht | |||||
Cuid de | Na Cumhachtaí Láir | ||||
Achar dromchla | 5,200,000 km² | ||||
Ar theorainn le | |||||
Sonraí stairiúla | |||||
Leanann sé/sí | Califeacht na nAbasach, an Impireacht Bhiosántach, Beylik of Osman (en) , Beylik of Bafra (en) agus Maona of Chios and Phocaea (en) | ||||
Díscaoileadh | 17 Samhain 1922 | ||||
29 Iúil 1299 c. 1300 | |||||
Á leanúint ag | Government of the Grand National Assembly (en) agus occupation of Smyrna (en) | ||||
Eagraíocht pholaitiúil | |||||
Córas rialtais | monarcacht absalóideach, dual monarchy (en) , monarcacht absalóideach, dual monarchy (en) , stát aonpháirtí (polaitíocht), deachtóireacht mhíleata agus monarcacht | ||||
Comhlacht reachtach | General Assembly of the Ottoman Empire (en) | ||||
Eacnamaíocht | |||||
Airgeadra | Akçe |
Stair
Taoiseach Turcach darbh ainm Osman I a bhunaigh rítheaghlach na nOtamánach. Tháinig borradh agus fás ar an impireacht faoi cheannas na sabhdán (sultan) a tháinig i gcomharbas air. I mbarr a réime bhí críocha i dtrí mhór-roinn faoi smacht na dTurcach; cuid mhaith d'oirthuaisceart na hEorpa, iarthar na hÁise agus tuaisceart na hAfraice.[2] Bhí 29 cúige san impireacht, chomh maith le fostáit. Bhí tionchar ag an Impireacht ar chriocha áirithe thar lear i bhfad ón dTuirc, mar shampla Aceh[3] sa bhliain 1565 agus oileáin Atlantacha mar Lanzarote (1585).[4]
Bhí ról lárnach ag an impireacht i ngach sórt caidrimh idir an Domhan Thoir agus an Domhan Thiar ar feadh 600 bliain. Deirtear gurbh iad na hOtamánaigh comharbaí Ioslamacha na mBiosántach agus a bpríomhchathair i gCathair Choonstaintín agus seilbh ar críocha ar fud oirthir na Meánmhuire.
Tháinig meath ar an impireacht san ochtú agus sa naoú céad déag, agus tháinig Poblacht na Tuirce i gcomharbas uirthi sa bhliain 1923.
Sabhdáin
Osman I | 1258/1259 - 1326 | 1288 - 1326 |
Orhan | 1281 - 1359 | 1326 - 1359 |
Murat I | 1326 - 1389 | 1359 - 1389 |
Bajazid I | 1360 - 1403 | 1389 - 1402 |
Sulejman [5] | ? - 1410 | 1402 - 1410 |
Musa [5] | ?- 1413 | ? - 1413 |
Isa [5] | ? - 1408 | ? - ? |
Mehmed I | 1389 - 1421 | 1413 - 1421 |
Murat II | 1403 - 1451 | 1421 - 1444 i 1445 - 1451 |
Mehmed II | 1432 - 1481 | 1444 i 1451 - 1481 |
Bajazid II | 1447 - 1512 | 1481 - 1512 |
Selim I | 1470 - 1520 | 1512 - 1520 |
Suleiman Ollásach | 1495 - 1566 | 1520 - 1566 |
Selim II | 1524 - 1574 | 1566 - 1574 |
Murat III | 1546 - 1595 | 1574 - 1595 |
Mehmed III | 1566 - 1603 | 1595 - 1603 |
Ahmed I | 1590 - 1617 | 1603 - 1617 |
Mustafa I | 1592 - 1639 | 1617 - 1618 i 1622 - 1623 |
Osman II | 1604 - 1622 | 1618 - 1622 |
Murat IV | 1612 - 1640 | 1623 - 1640 |
Ibrahim I | 1615 - 1648 | 1640 - 1648 |
Mehmed IV | 1642 - 1693 | 1648 - 1687 |
Sulejman II | 1642 - 1691 | 1687 - 1691 |
Ahmed II | 1643 - 1695 | 1691 - 1695 |
Mustafa II | 1664 - 1703 | 1695 - 1703 |
Ahmed III | 1673 - 1736 | 1703 - 1730 |
Mahmud I | 1696 - 1754 | 1730 - 1754 |
Osman III | 1699 - 1757 | 1754 - 1757 |
Mustafa III | 1717 - 1774 | 1757 - 1774 |
Abdul Hamid I | 1725 - 1789 | 1774 - 1789 |
Selim III | 1761 - 1808 | 1789 - 1807 |
Mustafa IV | 1779 - 1808 | 1807 - 1808 |
Mahmud II | 1785 - 1839 | 1808 - 1839 |
Abdul Medžid I | 1823 - 1861 | 1839 - 1861 |
Abdul Aziz | 1830 - 1876 | 1861 - 1876 |
Murat V | 1840 - 1904 | 1876 |
Abdul Hamid II | 1842 - 1918 | 1876 - 1909 |
Mehmed V | 1844 - 1918 | 1909 - 1918 |
Mehmed VI | 1861 - 1926 | 1918 - 1922 |
Críocha
San Eoraip
- An Albáin (1478-1912);
- An Airméin (1299-1918);
- Bhoisnia (1463-1878/1908);
- An Bhulgáir (1421/1453-1878);
- An Chréit (1669-1913);
- An Chrimé (1475-1774);
- Oileáin Cyclades (1538-1828);
- An Chipir (1570-1878/1914);
- Oileáin Dodecanese (1522-1912);
- Epirus (1479-1912);
- An Ghréig (1460-1828 (Morea & Epir) -1912 (teorainneacha reatha);
- Heirseagaivéin (1481-1878/1908);
- An Ungáir (1541-1699);
- an Mhacadóin (1371/1395-1912);
- Montainéagró (1496/1499-1878);
- Oileáin Aeigéach Thuaidh (1462-1912);
- Otranto (1480-1481);
- Podolia (1672-1699);
- Rhodes (1522-1912);
- Wallachia - (1412-1456; 1456-1476, 1476-1594; 1601-1877);
- Moldavia - (1455-1473; 1503-1572; 1574-1600; 1601-1877);
- An Trasalváin - mar fhostát, (1541-1699);
- Oileáin Saronic (1460-1830);
- An tSeirbia (1459-1804/1878);
- Slavonia (1592-1699);
- Oileáin Sporades (1538-1828);
- An Úcráin (1676-1681);
An Áise
- Áidin (1538-1635);
- Abcáis (1480-1810);
- Dagestan (1578-1730);
- An tSeoirsia (1516-1603, 1620-1683, 1727-1735);
- An Iaráic (Bagdad, Basra, Mosul) (1534-1918);
- Jordan (1516-1918);
- An Liobáin (Beirut, Acre Acre, Saidon) (1516-1918);
- Luristan (1587-1639);
- Oman (1550-1551, 1581-1588, 1659-1741);
- An Phalaistín (1516-1918);
- Catar (1871-1916);
- An Araib Shádach (El Hasa) (1871-1913);
- An Araib Shádach (Hejaz) (1517-1916);
- An Araib Shádach (Nejd) (1817-1902);
- An Araib Shádach (Asir) (1871-1914);
- An tSiria (Damaisc, Aleppo) 1516-1918);
- An Éimin (1517-1636, 1872-1918).
An Afraic
- An Ailgéir (Cathair na hAilgéire) (1536-1830);
- An Ailgéir (Ailgéir Constantine) (1637-1830);
- An Ailgéir (Oran) (1708-1732, 1792-1831);
- An Éigipt (cúige) (1517-1798, 1801-1867); faoi smacht an Hıdiv (1867-1914)
- Eritrea (Massawa / Habesh) (1557-1884);
- An Libia (Cyrenaica) (1521-1911);
- An Libia (Tripolitania) (1551-1912);
- An Libia (Fezzan) (1842-1912);
- Somaliland (Zeila) (Hargeisa) (Burco) (Berbera) (1548-1884);
- An tSúdáin (1553-1914);
- An tSúdáin (Nubia) (1553-1885);
- An tSúdáin (Darfur) (1874-1883);
- An tSúdáin (Equatoria) (1871-1889);
- An tSúdáin (Kordofan) (1821-1883);
- An Túinéis (1534-1881);
Féach freisin
Tagairtí
- "Ottoman banknote with Arabic script". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2017-03-28. Dáta rochtana: 2010-08-26.
- "From the article on the Ottoman Empire in Oxford Islamic Studies Online". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2012-05-25. Dáta rochtana: 2010-08-26.
- "Ottoman embassy to Aceh" (as en) (2022-05-18). Wikipedia.
- "Ottoman wars in Africa" (as en) (2022-02-09). Wikipedia.
- Osmanlijski interegnum