Begjin fan 'e rjochtfeardige stêd

Yn Steat jout Plato ek oanwizings oangeande de fraach hoe't de trije klassen foarme wurde moatte. Sa stelt er foar om te begjinnen mei in besteande stêdsteat, dêr't elkenien mei geweld út ferdreaun wurde moat dy't âlder is as tsien jier. De efterbliuwende bern kin dan ferteld wurde dat alles wat tefoaren yn har libben bard is, in dream wie dy't hja ferjitte moatte. Dêrnei soene dy bern dan grutbrocht wurde kinne neffens Plato syn ideeën oer de ideäle steat, mar neitiid moat der wol altyd goed tafersjoch holden wurde op kulturele saken, want de geast fan 'e boargers moat op 'e krekte wize foarme wurde. Allinnich goede ideeën meie talitten wurde; ferkearde ideeën binne ferbean. En keunstners en ambachtslju binne ferplichte om 'e juste strekking te folgjen. As immen him net oan dizze steatssinsuer winsket te hâlden, dan moat er daliks út 'e maatskippij en út 'e stêd ferballe wurde.

Oer keunst

Plato fûn bgl. dat de yn syn tiid gongbere Grykske literatuer foar it meastepart fersmiten wurde moast. Sa moast er neat hawwe fan 'e grutte skriuwer Homêros, dy't him neffens Plato weage hie oan ûnderwerpen (lykas oarlochfiering, polityk, maatskippij en opfieding) dêr't er gjin ferstân fan hie. Yn Steat freget Plato him ôf hokker maatskiplike omstannichheden ferbettere binne tanksij Homêros syn Ilias en Odyssee. Wetjouwing? Oarlochfiering? Technyske útfinings? Minsklike opfieding? Neat dêrfan. Neffens Plato hie Homêros dêrom neat betsjut foar it iepenbiere libben. In selde behanneling krige fan him ek Hesiodos.

Oer de Grykske mytology wie Plato sa mooglik noch koartkriemiger. Yn 'e myten besmoargje de goaden en healgoaden har ommers mei alderhanne wangedrach: se komme yn opstân tsjin harren âlden, fermoardzje as it nypt har eigen famyljeleden om dêr yn materiële sin better fan te wurden, begeane yn oarlochstiid barbaarske wreedheden en jouwe harsels sûnder moderaasje oer oan emoasjes as fertriet, leafde, wanhoop en lulkens. Dat binne allegear dingen dy't neffens Plato hoegenamt net passe binnen it ramt fan 'e ideäle steat.

Keunst is neffens Plato sa mooglik in noch grutter gefaar foar de siel, om't in keunstner him ommers rjochtet op 'e emoasje ynstee fan it ferstân. Dêrom moatte yn 'e ideäle steat inkeld positive foarmen fan keunst talitten wurde, lykas byldhouwurken en skilderijen dy't de boargers oansette ta it goede. Aktearjen is lykwols ûntalitber, om't akteurs yn 'e hûd krûpe fan personaazjes mei de meast útinoar rinnende karakters, dy't har meislepe litte troch emoasjes fan alderlei soarte. It is de empaty dy't akteurs foar har rol opbringe moatte, dy't funest is foar harren siel; Plato hat noch wol in beskate sympaty foar it neibearen fan nommele figueren op it toaniel, mar men mei jin beslist net ferleegje troch in ferwerplik personaazje te spyljen. De wiisgear liket op dit mêd benaud te wêzen foar in soarte fan 'besmetting fan 'e siel'. Dêrom fynt er dat yn 'e ideäle maatskippij toaniel ferbean wêze moat.

Yn Plato syn lear fertsjintwurdiget keunst it trêde en leechste stadium fan kennis. Njonken de abstraksje fan 'e godlike wrâld en de konkretens fan 'e ierdske wrâld is de ôfbylding dy't de keunstner dêrfan makket in soarte fan trêderangs ding, in 'kopy fan in kopy' soe men sizze kinne. It is nei Plato syn miening in imitaasje dy't fier fan 'e wierheid ôfstiet en dêrom in skynwierheid foarspegelet oan 'e minsklike sintugen. Keunst omfettet sadwaande gjin wierheid, en dus gjin kennis, en dus gjin minsklike kwaliteiten, en dêrom alhiel neat fan wearde. Literatuer mei dêrom neffens him yn 'e ideäle steat inkeld talitten wurde yn 'e foarm fan hymnen oan 'e goaden en lofredes op goede en weardefolle persoanen. In minske heart him mar yn ien karakter yn te libjen (syn eigen) en mei dêrom net leare om him mei oare minsken te identifisearjen, en yn gjin gefal om dat te dwaan mei lju fan leech alloai. De keunst, ynsafier't dy troch Plato yn syn ideäle steat talitten wurdt, mei útslutend goede minsken sjen litte, dy't goede dingen dogge. Muzyk nimt dan wol wer in wichtich plak yn 'e ideäle steat yn, al binne inkeld snaarynstruminten tastien; blaasynstruminten meitsje de minsken weak. De muzyksoarte moat wol lykmjittich wêze, mei't fariaasje, ekstaze en weemoedige meldijen op 'e emoasjes wurkje.

De slim skeinde Papirus Oxyrhynchus, mei in fragmint fan Plato syn Steat.

Fierdere oplieding

It libben fan 'e boargers fan 'e ideäle steat moat neffens Plato yn folsleine mienskip plakfine. In revolúsjonêr idee, dêr't er syn tiid 2400 jier mei foarút wie, wie dat froulju filosofen wurde koene en dêrmei liedende funksjes krije koene. Om't yn Plato syn tiid in protte stêdsteaten ferskuord waarden troch fetes tusken machtige famyljes, seach er de famylje of it gesin as ynstitút as in min ding. Dêrom skreau er yn Steat dat yn 'e ideäle steat relaasjes tusken manlju en froulju beheind bliuwe moatte ta in 'houlik fan ien nacht' tusken twa partners dy't inoar troch it lot tawiisd wurde by in lotterij dy't op fêste tiden holden wurdt. De iennichste reden foar sa'n one night stand (sa't we soks tsjintwurdich neame soene) is de fuortplanting, mei't de ynwenners fan 'e stêd oars útstjerre soene. By de lotterij moatte de lieders fan 'e stêd neffens Plato lykwols de boel bedrage, om sa de bêste manlju oan 'e bêste froulju te keppeljen, sadat út it folgjende geslachtsferkear treflike bern fuortkomme sille. Underlinge seksuële relaasjes tusken boargers bûten it lotterijsysteem om binne dwersferkeard en moatte ferbean wurde, hoewol't agape (platoanyske leafde, it leafst tusken twa manlju) wol tastien is.

De bern dy't út de 'houliken foar ien nacht' fuortkomme, moatte daliks nei de berte by de mem weihelle wurde om foar te kommen dat de mem har eigen bern boppe de oare bern fan 'e stêd befoardielje sil. Alle bern moatte yn mienskip grutbrocht wurde troch alle ynwenners fan 'e stêd. Dêrby moat harren benammen wiskunde bybrocht wurde, om't wiskunde, en abstrakt tinken yn it algemien, in treflike grûnslach is foar filosofy. Dêrnjonken moatte se ek allegear gymnastyk en wrakseljen leare en in militêre oplieding krije. Uteinlik wurdt op grûn fan 'e behelle resultaten bepaald wa't hokker kwaliteiten hat en dêrom ta hokker klasse heart. Fanôf tritich jier wurde de leden fan 'e heechste klasse dan ynwijd yn 'e filosofy, en fanôf fyftich jier komme de bêsten fan dy groep yn oanmerking om yn it steatsbestjoer opnommen te wurden. Sokken wurde dan de saneamde 'filosofen-keningen', dy't neffens Plato de ultime bestjoerders binne.