Fierdere útwreiding fan it Ryk

It Dútske Ryk 1941-1942

Mei it Ingelsk-Frânske ultimatum wie it dúdlik dat in Dútske opmars yn Poalen ta in grutte Europeeske kriich liede soe. Dútslân wie dêr net benaud foar, it wie earder in ûnderdiel fan it plan om de striid oan te gean. De Dútske yndustry en de Dútske mienskip wienen ûnder Hitler taret op in oarloch. De nije sneldiken wienen net allinnich foar de sivile befolking, mar ek foar ienheden fan it leger. De Dútske Wehrmacht wie by de tiid en op topsterkte. Hitler betocht in myte om it Dútske folk derfan te oertsjûgjen dat in nije wrâldkriich net te kearen wie. Dútslân soe fjochtsje foar syn bestean. Nei de Dútske ynfal yn Poalen fertelde Hitler yn in taspraak dat Poalske soldaten de Dútske grins oanfallen hienen, en dat dy oanfal in ûnderdiel wie fan in Anglo-Frânsk plan om Dútslân fan de kaart te reagjen.

Mei de Dútske oanfal op Poalen yn septimber 1939 begûn de Twadde Wrâldkriich. Mei twa wiken striid wie Poalen ferovere. It westlike part waard ynlive yn it Dútske Ryk. De rest fan it gebiet dat troch de Dútsers beset wie kaam ûnder it 'Generalgouvernement Polen'. In wykmannich letter besette de Sowjetuny it eastlike diel fan Poalen. Dútslân en de Sowjetuny hienen yn augustus in net-oanfalspakt tekene, it saneamde Molotov-Ribbentroppakt. Yn maaie-juny 1940 rûn it Dútske leger de Benelúks, Frankryk, Denemark en Noarwegen ûnder de foet. Yn juny 1941 naam Hitler it beslút ta Operaasje Barbarossa. Op 5 desimber stiet it Dútske leger foar de stêden Moskou en Leningrad.

It grutste ferlies fan Dútslân oan it eastfront wie yn de Slach om Stalingrad. Sawol Hitler as Stalin wie Stalingrad symbolysk, omdat de stêd de namme fan Josef Stalin droech. De Dútsers hienen sawat de hiele stêd beset, mar nei in lange striid setten de Sowjets in tsjinoanfal yn it noarden en westen fan de stêd yn. De folsleine Dútske legermacht mei in oarspronklike sterkte fan 300.000 soldaten waard besingele. Sawol de Dútsers as de Sowjets hienen grutte ferliezen. Nei de besingeling fan de Sowjets krigen de Dútsers help fan de Luftwaffe, om mei help fan fleantugen oan kûgels en iten te kommen. Swiere wapens koenen beide partijen net ynsette by de stedsgefjochten. By de grutte Russyske oanfal waard sa likernôch 1 miljoen soldaten ynset. De grutste fout fan Hitler wie it net-weromlûken fan Dútske troepen wylst der genôch tiid wie. De Alliearden koenen dy fout skoan brûke.

Delgong

De ein fan it hakekrús op it Reichsparteitagsgelände yn Neurenberch.

Yn 1943 waard it by de Dútske befolking stadichwei dúdlik dat se rekken hâlde moasten mei in ferlies. It ferlies fan de Slach om Stalingrad wie net it iennichste militêr-strategyske kearpunt yn de Twadde Wrâldkriich. It stie al langer fêst dat Dútslân de oarloch net winne koe, mar foar de befolking wie Stalingrag in psychologyske foarfal. Sawat elke famylje hie in sibbe ferlern yn Stalingrad. Yn febrewaris 1943 hold Joseph Goebbels syn "Wollt Ihr den totalen Krieg"-rede (wolle jim de folsleine kriich?). Goebbels die dat nei it ferlies fan Stalingrad en militêre tebeksetters yn Noard-Afrika. Hy besocht de Dútsers safier te krijen om te fjochtsjen foar harren 'bestean'. De tanimmende alliearde bombardeminten en de Russyske opmars yn it easten brûkten de nazys as propaganda. Yn july 1943 waard in grut part fan Hamburch troch in bombardemint fan de alliearden ferneatige. Yn july 1944 oerlibbe Hitler in oanslach fan Dútske offisieren dy't in ein meitsje woenen oan de ferlerne kriich.

Nei de ynfaazje yn Normandië en de alliearde opmars oan it westfront beslute Hitler ta it Ardennenoffensyf. It wie it lêste offensyf fan Nazy-Dútslân yn de Twadde Wrâldkriich. Nettsjinsteande it ferrassingselemint rûn it offensyf frij gau fêst. Operaasje Market Garden wie definityf it lêste Dútske sukses. Yn de earste moannen fan 1945 wie der sawol oan it eastfront as oan it westfront sprake fan grut terreinferlies. Yn jannewaris 1945 bruts it eastfront hast nei in massale Russyske oanfal. Yn de Slach om Berlyn waard de Volkssturm ynset, in folksmilysje mei manlju fan tusken de 16 en 60 jier. Op 30 april 1945 die Hitler himsels tekoart yn syn bunker yn Berlyn. Op 8 maaie tekene Karl Dönitz de folsleine Dútske kaputilaasje. Dêrmei kaam it nazy-rezjym ta in ein.