John Gielgud
akteur
John Gielgud yn Much Ado About Nothing (1959)
persoanlike bysûnderheden
echte namme	Arthur John Gielgud
nasjonaliteit	Britsk
berne	14 april 1904
berteplak	Londen (Ingelân)
stoarn	21 maaie 2000
stjerplak	Wotton Underwood (Ingelân)
etnisiteit	Ingelsk Litousk Poalsk
jierren aktyf	1924 – 2000
prizen	BAFTA 1953, 1974 & 1992 Tony 1961 Grammy 1980 Oscar 1981 Golden Globe 1981 & 1988 Emmy 1991
offisjele webside
gjint

John Gielgud

Sir John Gielgud (folút: Arthur John Gielgud; Londen, 14 april 1904 - Wotton Underwood (Ingelân), 21 maaie 2000) wie in Britsk toaniel-, film- en tillefyzjeakteur, dy't benammen ferneamd waard om fertolkings fan rollen út toanielstikken fan Shakespeare. Syn karriêre omfieme acht desennia, en hy wurdt rûnom beskôge as ien fan de grutste akteurs fan syn tiid. Gielgud is ien fan 'e seldsume akteurs dy't in Tony, in Emmy, in Grammy (foar in ynsprutsen lústerboek) en in Oscar wûn hawwe, mei dêropta noch 2 Golden Globes en 3 BAFTA's.

Libben en wurk

John Gielgud wie de efterneef fan de ferneamde toanielaktrise Ellen Terry. Oan syn heitekant stamme er ôf fan Litouske en Poalske adel: hy wie de oerpakesizzer fan greve Jan Gielgudziszki, dy't nei de mislearre Poalske opstân tsjin 'e Russen fan 1830-1831 de wyk nimme moast nei Grut-Brittanje. De namme Gielgud giet úteinlik werom op it Litouske doarp Gielgaudskis. De beppe oan memmekant fan John Gielgud syn heit Frank wie de ferneamde Poalske aktrise Aniela Aszpergerowa.

Nei't John Gielgud de Westminster School dien hie, gong er studearjen oan de Royal Academy of Dramatic Art (1922). ^[1] Syn karriêre rûn flot en hy spile al mei jonge jierren klassike rollen. Op syn 25e makke Gielgud syn debút yn the Old Vic en in jier letter spile er Hamlet.

Fanôf de jierren tritich spile Gielgud en geregeldwei yn films. Dochs wie er mei lichem en siele foar it teäter. Dêrom wie de konkurrinsje mei Laurence Olivier, dy't him mear op films rjochte, minimaal. Ek doe't de toanielwrâld yn de rin fan de jierren feroare, feroare Gielgud mei. Sadwaande wie er yn ferskate stikken fan Harold Pinter te sjen.

Gielgud wie homoseksueel. Yn 1953 waard er dêrtroch feroardield foar obseen gedrach. Kollegea's stipen him lykwols en it publyk fersmiet him net; hy krige sels in steande ovaasje by syn earstkommende ferskining op toaniel.

Yn 1953 waard Gielgud riddere, yn 1977 waard er opnaam yn the Order of the Companions of Honour en yn 1996 krige er de Order of Merit. John Gielgud joech net in protte om ûnderskiedings, mar wie wol ien fan de njoggen persoanen dy't likegoed in Grammy, in Emmy, in Oscar en in Tony Award wûn hawwe.

Yn 1961 krige er in Tony foar de bêste dramaregisseur foar Big Fish, Little Fish, yn 1979 in Grammy foar bêste ynsprutsen dokumintêre as drama foar Ages of Man, yn 1981 de Oscar foar Bêste Akteur yn in Byrol foar Arthur en yn 1991 de Emmy foar bêste haadrolspiler yn in minyrige of special foar Summer's Lease.

Yn 1973 spile er mei yn de musical Lost Horizon. Yn de jierren tachtich wie Gielgud te sjen yn de telefyzjerige Brideshead Revisited. By gelegenheid fan de njoggentichste jierdei fan de akteur yn 1994, waard de namme fan it Globe Theatre op West End feroare yn Gielgud Theatre.

John Gielgud stoar in natuerlike dea yn maaie 2000. Hy is 96 jier wurden. Martin Hensler, dy't goed 25 jier syn libbenspartner wie, stoar in pear moanne earder.

Gielgud spile oant krekt foar syn dea noch yn films en toanielstikken: syn lêste filmrol wie Catastrophe, in filmbewurking fan it stik mei deselde namme fan Samuel Beckett. De film waard in pear wike foar syn dea foltôge.

Filmografy (in kar)

Literatuer

In kar

• John Gielgud: Acting Shakespeare. Pan Books, Londën 1997, ISBN 0-330-35224-5 (mei John Miller).
• John Gielgud: An Actor and his Time. Penguin Books, Harmondsworth 1981, ISBN 0-1400-5636-X (autobiografy).
• John Gielgud: Stage directions. Greenwood Press, Westport, Conn. 1979, ISBN 0-313-21035-7.
• Robert Mangan (Hrsg.): Correspondence Sir John Gielgud. A life in Letters. Arcade Publ., New York 2004, ISBN 1-55970-729-1).
• Robert Tanitch: Gielgud. Harrap, Londen 1988, ISBN 0-245-54560-3 (biografy).

Keppelings om utens

• (in) Folsleine filmografy fan John Gielgud yn 'e Internet Movie Database (IMDb)