Wucht-Rail

Di Wucht-Rail es jen fan di nöörigst Railen bi di Füsiik en di Mechānik. Jü es al aur 2.000 Jaaren fuarof fan Archimedes ütfünen uuren.

Söl'ring

Forklaarang tö di Wucht-Rail

Em ken me en Kraft fan 5 kg en Last fan 100 kg āpleft, wan di Wucht bluat lung inoch es.

Des Rail meent, dat sa fuul muar Kraft nöörig es diar kuurter di Leengdi fan di Wucht of Wuchtboom as.
Di üđer Wai om: wat di Wucht leenger es diar mener Kraft es nöörig.

Fuar iinfachi Aarberers es di Rail Aarber es Kraft x Wai

Wan üp jen Sir jen 80 cm Wai maaket, da hual Din Finger ek diarmung hur di üđer Wai bluat 4 cm es. Dit kür mal siir dö.

Wan Kraft (Bi't auersaaten as wat skiaf gingen. (MathML mä SVG- of PNG-fallback (beeder för neier browsern an halperwerktjüügen): Ferkiard oonswaar („Math extension cannot connect to Restbase.“) faan server „http://localhost:6011/frr.wikipedia.org/v1/“:): {\displaystyle F} _K) en Last (${\displaystyle F}$_L) eeder't Luar ön en Wucht tii, sa üs ön di Teekning rochts weeget, da teelt:

${\displaystyle F}$_K • ${\displaystyle l}$_K = ${\displaystyle F}$_L • ${\displaystyle l}$_L

Diarbi es ${\displaystyle l}$_K di Leengdi fan di Kraftjerem en ${\displaystyle l}$_L fan di Lastjerem.

Wan di Kraften ek eeđer't Luar tii, da teelt bluat di luarrocht Diil (di Normaalkraft). Dit jit da noch ön Vektorskriifwiis:

${\displaystyle W={\vec {F}}_{1}\cdot {\vec {s}}_{1}={\vec {F}}_{2}\cdot {\vec {s}}_{2}}$

Diarbi es ${\displaystyle W}$ di Aarber of Energii.

Fan Archimedes uur dit Stek fortelt: Hi skel sair haa: "Ik kür di hiili Öört āpleft wan ik man en Wuchtboom her wat lung inoch es es en Triipunkt diartö."

Diareeđer aarbert uk di Kneebiinmechānik fan masi Tangen, Klepers en Sjern wat fuul Kraft omseet skel. Des Mechānik maaket di Wucht üp Omwaien leenger, aurdat üđers di Jeremer fan di Mensk ek leengi wöör.