Dai

En dai as en miat för't tidj an hää flook bedüüdangen.

Miat
Norm	SI-ianhaid
Nööm	Dai
Tiaken	$\mathrm {d}$ ^[1]
Füsikaalisk grate	Tidj
Dimenjuun	${\mathsf {T}}$
Dimenjuunsümbool	$t;\,T;\;\,\tau ,\,\mathrm {T}$
Uun SI-Ianhaiden	$\mathrm {1\,d=86\,400\;s}$
Luke uk diar: Juar, Muun, Stünj, Minüüt

Füsiik

Ään dai (d) hää 24 stünj, 1.440 minüüten of 86.400 sekunden.

Astronomii

En dai as det tidj, huar a eerd ham iansis am ham salew dreit. Di "san-dai" düüret 24 stünj, man uun disalew tidj dreit a eerd ham uk en letj stak widjer am a san. Sodenang as di "stäär-dai" en betj kurter, det san sowat 23 stünj, 56 minüüten an 4 sekunden.

At lengde faan en dai üüb dön öler planeeten faan't sansüsteem kön linger of kurter üüs üüb a eerd wees:

en dai üüb Merkurius wooret amanbi 59 daar üüb a eerd;
en dai üüb Weenus wooret amanbi 118 daar;
en dai üüb Mars wooret amanbi 37 minüüten linger üüs üüb a eerd;
en dai üüb Juupiter wooret bluat 10 stünj;
en dai üüb Saturnus wooret 10 stünj an 42 minüüten;
en dai üüb Uranus wooret 17 stünj an 14 minüüten; an
en dai üüb Neptunus wooret 16 stünj an 6 minüüten.

Siafaard

En dai begant, wan a san apgongt an häält ap, wan a san onergongt. Do komt a naacht. Sodenang as't üüb a nuurdelk eerdheleft uun a somer linger dai üs uun a wonter. De lingst dai as bi't Somersankiar an de kurtst bi't Wontersankiar.

Kalender

Diar san sööwen wegdaar:

#	Öömrang	Fering	Sölring	Wiidinghiirder	Mooring	Hoorninger	Hoolmer	Haliifreesk	Halunder	Seeltersk	Waastfresk	Ufkemst
1	Mundai	Mundai	Mondai	Mundäi	Moundi	Moundi	Moondi	Mööndii	Mundai	Moundai	Moandei	a dai faan a muun
2	Teisdai	Teisdai	Tiisdai	Teedäi	Täisdi	Täisdi	Teesdi	Taisdii	Taisdai	Täisdai	Tiisdei	faan de ualgermaans god Tyr
3	Wäärnsdai	Weedensdai	Winjsdai	Wjinsdäi	Weensdi	Winsdi	Weensdi	Maaderwich	Meddeweeken of Merreweeken	Middewíek	Woansdei	faan de ualgermaans god Odin (ualingels: Woden)
4	Süürsdai	Tüürsdai	Türsdai	Türdäi	Törsdi	Tünersdi	Tünersdi	Tonersdii	Tünnersdai	Tuunsdai	Tongersdei	faan de ualgermaans god Thor (toner)
5	Freidai	Freidai	Friidai	Fraidäi	Fraidi	Fraidi	Fraidi	Fraidii	Fraidai	Fräindai	Freed	faan de ualgermaans gödin Frigg
6	Saninj	Saninj	Seninj	Sänjin	Saneene	Saneene	Saneene	Soneene	Senin	Snäivende of Sneeuwende	Sneon	a inj föör a dai faan a san
7	Söndai	Söndai	Sendai	Sändäi	Sandi	Sandi	Saandi	Sondii	Sendai	Sundai	Snein	a dai faan a san

En kalender-muun hää tesken 28 an 31 daar.

Spreegwurden

Uun det spreegwurd Piadersdai - naachtert bi dai as tuiarst di kalenderdai mend, an leeder at dailaacht.
Maaren komt uk en dai[1]
A prääster pretjet man iansis üüb a dai[1]

Luke uk diar

Commonskategorii: Dai – Saamlang faan bilen of filmer

Futnuuten

Volkert Faltings an Reinhard Jannen: Fering-Öömrang Spreegwurdleksikon, Hüsem 2012

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[spreegwurd-1] Volkert Faltings an Reinhard Jannen: Fering-Öömrang Spreegwurdleksikon, Hüsem 2012