Greenlun/fe
Greenlun (üüb Greenluns: Kalaallit Nunaat [kalaːɬit nunaːt], üüb Deensk: Grønland [ˈgʀœnlanʔ]) as det gratst eilun faan a eerd. At eilun hiart efter a geografii tu Nuurd-Ameerika an as poliitisk en dial faan't köningrik Denemark. Det hee 55.860 lidj (2017)[1]. At hoodsteed faan't eilun as Nuuk.
 Tekst üüb Fering |
Geografii
 Greenlun/fe (Grönland) |
Koord faan Greenlun |
Geograafisk Laag
Greenlun leit twesken 83°40' an 59°44' faan a nuurd tu a süüd an 73°10' an 11°19' faan waast tu a uast. De huuchst ponkt faan't eilun as Gunnbjørn Fjeld (3694 m). Öler berger san Mont Forel (3391 m) an Ejnar Mikkelsen Fjeld (3325 m). At eilun as seekssis grater üüs Tjiisklun.
Uun a nuurd leit det Arktisk Sia, uun a uast lei det Greenlun Sia, det Denemarkstruat an det Atlantisk Ootseaan, uun a süüd leit det Labrador Sia an uun a waast lei det Davis-Struat, det Baffin-Bocht an det Nares Struat.
Tu a nuurd an waast leit Kanada, tu a uast Svalbard (wat dial faan Noorweegen as) an tu a süüduast Islun.
Lunskap
84% faan't eilun as mä is bedobet.
Eilunen
Det gratst eilun faan Greenlun (bit üüb't feestlun) as Disko Eilun.
Steeden
Dön tjiin gratst steeden uun Greenlun san:
| # | Steed | Lidj (2021)[2] |
|---|---|---|
| 1 | Nuuk | 18.800 |
| 2 | Sisimiut | 5622 |
| 3 | Ilulissat | 4710 |
| 4 | Qaqortoq | 3037 |
| 5 | Aasiaat | 3035 |
| 6 | Maniitsoq | 2486 |
| 7 | Tasiilaq | 1916 |
| 8 | Uummannaq | 1428 |
| 9 | Narsaq | 1392 |
| 10 | Paamiut | 1247 |
Indialing faan Ferwalting
Greenlun hee sant 1. Janewoore 2018 fiiw komuunen. At eilun hee uk tau regiuunen, wat nian gemeenden hee: Thule Air Base (üüb Greenluns: Pituffik [ˌpituˈvːik]) an de Norduast-Greenlun-Natschunaalpark (üüb Deensk: Grønlands Nationalpark). A komuunen san:
| # | Komuun | Woopen | Grate (km²) | Lidj (2020)[1] | Hoodsteed | Sant | Koord |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Avannaata |  | 522.700 | 10.726 | Ilulissat | 2018 |  |
| 2 | Kujalleq |  | 32.000 | 6439 | Qaqortoq | 2009 | |
| 3 | Qeqertalik |  | 62.400 | 6340 | Aasiaat | 2018 | |
| 4 | Qeqqata |  | 115.500 | 9378 | Sisimiut | 2009 | |
| 5 | Sermersooq |  | 635.600 | 23.123 | Nuuk | 2009 |
- At Qaasuitsup Komuun (hoodsteed: Ilulissat, lidj 17.147 (2017)[1]) wiar faan 2009 ap tu 2018 en komuun. De 1. Janewoore 2018 as det iin uun tau komuunen diald wurden: at Avannaata Komuun an at Qeqertalik Komuun.
Histoore
At histoore faan't eilun begand mä't iinwaanring faan dön iarst Inuit föör amanbi 5000 juar. Lääder kaam a nuurdmaaner, diar am 1550 ütj ap tu nü ünkleeret grünjer ferswoon. At eilun wurd 1721 „welerütjfoon“ an faan deensken besiidlet. Sant 1. Mai 1979 hee Greenlun autonomii banen det deensk köningrik.