Ghaana

Ghaana [ˈgaːna], amtelk Republiik faan Ghaana (üüb Ingels: Ghana [ˈɡɑːnə] an Republic of Ghana) as en stoot uun a waast faan Aafrika. Uun a waast lei Elfenbianküst, uun a nuurd Burkiina Faaso, uun a uast Toogo an uun a süüd det Golf faan Guinea an Atlantisk Ootseaan. At lun hee 24.658.823 lidj (2010)[1]. At hoodsteed as Accra.

Tekst üüb Fering


Flag faan Ghaana
Ghaana uun Aafrika

Geografii
Koord faan Ghaana

Geograafisk Laag

Ghaana leit twesken 11° 10' an 04° 44' (faan a nuurd tu a süüd) an 3°15' an 1° 10' (faan a waast tu a uast). At lun as wat letjer üüs Tjiisklun.

At lun dialt grensen mä trii lunen. Det lingst grens (1098 km) faan’t lun wurt mä Toogo an det kurtst mä Burkiina Faaso diald. At lun dialt uk en 720 km lung grens mä't Elfenbianküst. A eeg as 539 km lung.

Berger

De huuchst berig (885 m) uun’t lun as Afadja Berig. Öler berger san de Edouka Berig (785 m), de Atiwiredu Berig (775 m) an de Kwamisa Berig (761 m).

Struumer

Dön Suart Volta, Witj Volta an Ruad Volta Struumer luup troch a nuurduast faan't lun, am de Volta Struum tu bildin. De Volta Struum leept tu a süüd iin uun de Atlantik.

Sian

De gratst sia uun Ghaana as de Volta Stausia, wat uun a süüduast faan't lun leit.

Indialing faan Ferwalting

Ghaana hee 10 regiuunen.

Regiuun Grate (km2) Lidj (2010) Hoodsteed Koord
Ashanti 24.389 4.780.380 Kumasi
Brong-Ahafo 39.557 2.310.983 Sunyani
Central 9826 2.201.863 Cape Coast
Eastern 19.323 2.633.154 Koforidua
Greater Accra 3245 4.010.054 Accra
Northern 70.384 2.479.461 Tamale
Upper East 8842 1.046.545 Bolgatanga
Upper West 18.476 702.110 Wa
Volta 20.570 2.118.252 Ho
Western 23.941 2.376.021 Sekondi-Takoradi

Befölkring

Spriiken

Det amtelk spriik faan Ghaana as Ingels an 58% faan’t befölkring spreecht Akan.

Histoore

A nööm faan't lun, Ghaana, kaam faan det Ghaana Rik, wat uun a waast faan Aafrika uun't madeläälerns wiar. Daaling at lun faan't rik as dial faan Maali an Mauretaanien. At rik wurd uun Euroopa an Araabien üüs det Ghaana Rik efter a tiitel faan sin keiser bekäänt. At rik skintj ham efter a eroobering faan de almoraawidisk generool Abu-Bakr Ibn-Umar uun't juar 1076 apliaset tu haa'n.

Archeoloogisk auerrester uun a soon bi a eeg faan Ghaana wise diarüüb hen, dat at lun sant at Bronsetidj (amanbi 2000 f. Kr.) besiidelt as. A lidj faan detheer tidj, diar uun a laguunen an struumer fasket, haa man bluat letjet spöören turagleet. Archeoloogisk onerschükingen lei uk nai, dat at maden faan't lun uun a nuurd faan at waltsoon al 3000 tu 4000 juar bewenet wiar.

Faan det 17. juarhunert tu det 19. juarhunert wiar de süüduast eeg faan't Ghaana faan nü dial faan det Deensk Gulküst, en skööl faan koloniin wat tu det Köningrik Denemark-Noorweegen hiard.

Faan 1878 ap tu 1958 wiar Ghaana en britisk kolonii. At lun wurd 1960 en republiik. Kwame Nkrumah wurd de iarst president.

Öler stootsboowenhööd wiar: Joseph Arthur Ankrah (1966-1969), Akwasi Afrifa (1969-1970), Nii Amaa Ollennu (1970), Edward Akufo-Addo (1970-1972), Ignatius Kutu Acheampong (1972-1975), Fred Akuffo (1978-1979), Jerry Rawlings (1979, 1981-2001), Hilla Limann (1979-1981), John Kufuor (2001-2009), John Atta Mills (2009-2012), John Mahama (2012-2017).

Politiik

Ghaana as en republiik. A president sant Janewoore 2017 as Nana Akufo-Addo.

Bütjenpolitiik

Ghaana as sant de 8. Marts 1957 lasmoot faan dön Feriand Natschuunen. Det as uk sant 1957 lasmoot faan det Commonwealth of Nations.

Wiartskap

At weering faan't lun as de Cedi, wat faan det Beenk faan Ghaana ütjbroocht wurt.

Kwelen
  1. www.citypopulation.de

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.