Geograafisk lengde

At geograafisk lengde (${\displaystyle \lambda \,}$) of a meridiaan (latiinsk longitudo, ingelsk longitude, ufkört LON) as di winkel, di en ponkt üüb a eerd faan a nolmeridiaan ufwikt. A nolmeridiaan ferlääpt faan a nuurdpuul tu a süüdpuul troch det stääd Greenwich, Faan diar (0°) wurd a meridiaanen efter uasten bit 180° (uastelk lengde) an uk efter waasten bit 180° (waastelk lengde) tääld. 180° Uast an 180° Waast faal üüb disalew meridiaan, det as at dootemgrens.

Tekst üüb Öömrang

Geograafisk breetje (${\displaystyle \phi }$)
an lengde (${\displaystyle \lambda \,}$)

Breetjinkreiser

Steeden, diar üüb di salew meridiaan lei, haa tu salew tidj made. A meridiaan as at madeliinje.

Am en ponkt üüb a eerd iandüüdag tu bestemin, brükst dü bütj at lengde uk noch at breetje. At geograafisk breetje (${\displaystyle \varphi \,}$) of a breetjinkreis (latiinsk latitudo, ingelsk latitude; ufkört LAT) as di winkel, di en ponkt üüb a eerd faan a ekwaator ufstäänt. Efter nuurden began a breetjin mä 0° (ekwaator) an kön bit +90° (nuurdpuul) waaks, efter süüden gongt'at faan 0° bit -90° (süüdpuul).

Steeden, diar like widj faan a ekwaator ufstun, lei üüb det salew geograafisk breetje.