Elektrisk späänang

At elektrisk späänang as en grate uun a füsiik. Det dää uun, hüföl elektrisk werk (= energii) nuadag as, am en elektrisk lääs faan en elektron of ion uun en elektrisk fial tu skebin.

Tekst üüb Öömrang

Füsikaalisk grate

Nööm

Elektrisk späänang

Formeltiaken

$U$

Gratin- an Ianhaidensüsteem	Ianhaid	Dimension
SI-süsteem	V	M·L²·I⁻¹·T⁻³
CGS-süsteem	StatV	M^½·L^½·T⁻¹

Det Formeltiaken U komt faan latiinsk urgere (trak of pui). Uun't SI-süsteem woort at späänang uun't ianhaid Volt (V) efter Alessandro Volta beskrewen.

Huar det faan komt

Späänang entstäänt uun a natüür troch rofin, so üs bi en laid, huar onerskiaselk loft bienööder rofet. Uun a technik woort späänang miast troch induksion häärsteld. Bi en baterii entstäänt späänang troch en cheemisk reaksion.

Nat

För a hüshual woort uun föl lunen en späänang faan 220 V paroot steld, uun ööder lunen oober 110 V. Grater maskiinen brük dreistruum mä 380 V. Wan maskiinen uun a gang san, suragt det späänang för struum.

Bestemangen

Det späänang woort bereegent ütj det elektrisk werk (= energii) $W_{\mathrm {AB} }\,$ (uun Joule of Wattsekunden of Newtonmeeter) an det elektrisk lääs (Q) (uun Coulomb).

Ütj

W={\vec {F}}\cdot {\vec {s}}

an

{\vec {F}}={\vec {E}}\cdot Q\,

woort

U_{\mathrm {AB} }={\frac {W_{\mathrm {AB} }}{Q}}

$Q$ = elektrisk lääs; $F$ = krääft; $E$ = elektrisk fialmäächt; $s$ = wai; $W_{\mathrm {AB} }$ = werk faan't skebin

Späänang an struum

Hüföl struum $I$ bi en was späänang $U$ lääpt, hinget faan di wederstant $R$ (uun Ohm) faan di struumfeerer (of det maskiin) uf.

U=R\cdot I\,

Späänang an efekt

Di elektrisk efekt $P$ (uun Watt) bereegent ham ütj at elektrisk werk $W$ per tidj $t$ :

P={\frac {W}{t}}\,

Auer di struum $I$ ham efter elektrisk lääs $Q$ an tidj $t$ bereegent, komt at tu

P=U\cdot I\,

Luke uk diar

Stroom - Stroomkraft - Energii

Ferwisang efter bütjen

Ferklaarang faan't späänang mä't "weedermodel" (sjiisk)

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.