Chamônix
![]() |
Cél articllo z-est ècrit en arpetan chamoniârd / ORB sarrâ. | ![]() |

Chamôni | |||||
[θa.mu.ˈni], [θam.ˈni] | |||||
![]() Lo plâtro Sôçura a Chamôni. | |||||
![]() Blâson |
|||||
Gentilyiço | Chamoniârd, Chamoniârdaen ORB lârgeShamounyâr, Shamounyârdaou Shamnyâr, Shamnyârdaen CFLL
Chamoniard, Chamoniardeen francês | ||||
---|---|---|---|---|---|
Noms arpetans | |||||
En CFLL | Shamouni ou Shamni,et pués : Shamoni et Stamouni [θa.mɔ.ˈni]et [sta.mu.ˈni] | ||||
Noms ètrangiérs | |||||
Nom latin (racena) | Campum Munitum | ||||
Nom francês | Chamonix-Mont-Blanc | ||||
Nom étalien | Sciamonì | ||||
Administracion | |||||
Règion culturâla |
![]() | ||||
Règion historica |
Savouè(dens lo Fôcegni) | ||||
Payis | ![]() | ||||
Règion | Ôvèrgne-Rôno-Ârpes | ||||
Dèpartament | Savouè-d’Amont | ||||
Arrondissement | Bônavela | ||||
Entèrcomunalitât | CC Valê de Chamôni-Mont-Blanc | ||||
Sendeco Mandat |
Èric Forniér 2020-2026 | ||||
Code postâl | 74400 | ||||
Code comena | 74056 | ||||
Dèmografia | |||||
Populacion municipâla |
8 648 hab. (2018 ![]() | ||||
Densitât | 74 hab./km2 | ||||
Populacion agllomèracion |
11 624 hab. (2018) | ||||
Geografia | |||||
Coordonâs | 45° 55′ 23″ bise, 6° 52′ 11″ levant | ||||
Hôtior | Min. 995 m Max. 4 809 m | ||||
Supèrficie | 116,53 km2 | ||||
Tipo | Comuna urbèna | ||||
Unitât urbèna | Chamôni (vela-centro) | ||||
Sôl d’atraccion | Chamôni (comuna-centro) | ||||
Èlèccions | |||||
Dèpartamentâles | Canton du Mont-Blanc | ||||
Lègislatives | 6éma circonscripcion | ||||
Localisacion | |||||
Geolocalisacion sus la mapa : Ôvèrgne-Rôno-Ârpes
Geolocalisacion sus la mapa : Savouè-d’Amont
Geolocalisacion sus la mapa : France
Geolocalisacion sus la mapa : France
| |||||
Lims | |||||
Seto Vouèbe | chamonix.fr | ||||
Chamôni[N 1] [θa.mu.ˈni][N 2],[1],[2],[3],[4],[5],[6],[7],[V 1] (Chamonix-Mont-Blanc [ʃa.mɔ.ni.mɔ̃.blɑ̃] ou [ʃa.mo.ni.mɔ̃.blɑ̃] en francês) est na comuna[V 2] francêsa et arpetanna[V 3] du Fôcegni en Savouè, que sè trôve dens lo dèpartamouent[V 4] de la Savouè-d’Amont en règ·ion Ôvèrgne-Rôno-Ârpes.
La comuna z-at dessus son tèrritouèro lo sonjon ples hiôt des[V 5] Ârpes : lo mont Blanc que monte a 4 810 mètros d’hiôt. La comuna de Chamôni z-est pués apelâ « capitâla mondiâla de l’arpinismo ».
Los habitents de la velèta s’apèlont los Chamoniârds [lu θa.mu.ˈɲɑːr] et les Chamoniârdes [le θa.mu.ˈɲɑːr.de][N 3],[1],[3],[2].
G·eografia
Localisacion
Endrêts et cârros
A pârt du bôrg, la comuna de Chamôni rassemble çtos velâjos :
- Lo Tôrn (Le Tour en francês) a 1 453 m d’hiôt
- Mont-Roc (Montroc en francês) a 1 388 m d’hiôt
- Lo Planèt (Le Planet en francês)
- Argentiére[T 1] (Argentière en francês) a 1 250 m d’hiôt
- Los Chosalèts (Les Chosalets en francês) a 1 206 m d’hiôt
- La Jor (La Joux en francês)
- Lo Lavenchiér (Le Lavancher en francês) a 1 209 m d’hiôt
- Les Tenes (Les Tines en francês) a 1 089 m d’hiôt
- Los Bouescs (Les Bois en francês)
- Los Prâts de Chamôni (Les Praz de Chamonix en francês) a 1 060 m d’hiôt
- Los Pècllos (Les Pècles en francês) a 1 052 m d’hiôt
- Les Molyes (Les Mouilles en francês)
- Los Barrats (Les Barrats en francês)
- Los Pèlerins (Les Pélerins en francês)
- Los Galyands (Les Gaillands en francês)
- Los Bouessons[T 2] (Les Bossons en francês) a 1 057 m d’hiôt
Toponimia
Lo nom de la comuna est mencionâ come[V 6] CAMPUM MUNITUM vers 1091, fôrma latina fantèsista du Moyen Âjo, pués Chamonis en 1283, Chamouny en 1581, Chamony en 1652, Chamouni en 1786, Chamonix (en francês) est atèstâ dês 1793, Chamouny u XIXémo siècllo et enfin Chamonix-Mont-Blanc (asse-ben en francês) en 1921[7].
Lo « -x » finâl des fôrmes francêses sè prononce pas. En arpetan, lo nom de la comena est Chamôni (que s’ècrit avouéc Shamouni ou Shamni en grafia de Confllens), et sè prononce [θa.mu.ˈni] ou [θam.ˈni] d’aprés los patouesants chamoniârds[1],[5]. Por los noms multisilabicos, « -x » rensègne l’accentuacion sus la dèrriére silaba que lo difèrencie avouéc lo « -z » finâl que sèrvét a marcar lo paroxitonismo et devrêt pas étre prononciê.
Por los velâjos principâls, los noms trôvont lors origines en arpetan et ant sovent étâ francèyê. Vê-ce les ètimologies:
Lo Tôrn vint de tôrn. Les Tenes de « tena »[8] (los tèrrens crox). Lo Lavenchiér est lo « luè de passâjo de la lavenche ». Los Prâts coment la parola « prât »[9] (Lo champ yô que bouce de l'hèrba, yô qu'on recuelyét du fen). Les Molyes vint de « molye » (n'endrêt humido ou un luè humido). Los Chosalèts de « chesâl » (mêsons en ruines), la Jor de « jor » (joueno bouesc), Los Bouescs de « bouesc », Los Pècllos de « pècllo » (grôssa piérra, roche d'èboulâ), Lo Planèt (un petit « plan »), Buessons de « bosson » (alâgnérs)...
Vér[V 7] asse-ben
Notes et rèferences
Notes
- ↑ Ècrivont « Shamouni » ou « Shamni » et pués « Shamoni » et « Stamouni » en grafia de Confllens.
Des côps, s’emplèye la fôrma francèyenta Chamônix d’aprés lo nom oficièl en francês. - ↑ Prononçont asse-ben [θam.ˈni] d’aprés los patouesants et pués [θa.mɔ.ˈni] en patouès de l’Arbanês et [sta.mu.ˈni] en patouès du vâl d’Arli.
- ↑ Prononçont avouéc [lu θam.ˈɲɑːr] et [le θam.ˈɲɑːr.de] d’aprés los patouesants, pués ècrivont « lou Shamounyâr » et « lé Shamounyârde » ou « lou Shamnyâr » et « lé Shamnyârde » en grafia de Confllens.
Noms d’endrêt
- ↑ Prononciê [ar.ðɛ̃.ˈtiː.re], qu’ècrivont « Arzhintîre » en grafia de Confllens.
- ↑ Prononciê [lu bɔ.ˈsõ], qu’ècrivont « Lou Boson » en grafia de Confllens.
Vocabulèro
- ↑ Varianta chamoniârda [kɔr.ˈdʒja] de « corregiêe » pp f.
- ↑ Varianta chamoniârda [ˈkmu.na] de « comena » f.
- ↑ Varianta chamoniârda [ar.pə.ˈtã.na] de « arpetana » a f.
- ↑ Varianta chamoniârda [de.par.ta.ˈmwɛ̃] de « dèpartament » m.
- ↑ Varianta chamoniârda devant na voyèla [dez] de « de les » art fpl.
- ↑ Varianta chamoniârda [kme] de « coment » prèp.
- ↑ Varianta chamoniârda [vi] de « vêre » v.
Rèferences
- 1 2 3 Prononciacion en arpetan savoyârd du pouent « 967. Chamôni » de l’ALF retranscrita d’aprés la nôrma AFE.
- 1 2 (fr) Rogiér Virèt, « Dikchonéro Fransé - Savoyâ - Dictionnaire Français - Savoyard » [PDF], 8éma èdicion reviua et ôgmentâye, mârs 2021, p. 694.
- 1 2 (fr) Domenico Stich, « Francoprovençal. Proposition d’une orthographe supra-dialectale standardisée » [PDF], Tèsa de doctorat, Univèrsitât Paris-Sorbona, 2001, p. 511 (fôrma corregiê : sen la lètra -x qu’est pas du tot ètimologica).
- ↑ (fr) Domenico Stich, « Dictionnaire francoprovençal-français et français-francoprovençal », Tonon, Le Carré, 2003, p. 163 et 395.
- 1 2 (fr) M. Cllarèt, « Le Patois de Chamonix », Chamôni, chiéz l’ôtor, 1987.
- ↑ (fr) « Histoire des communes savoyardes. Haute-Savoie. Tome II : Le Faucigny », Rouana, Horvath, 1981, p. 140-202.
- 1 2 (fr) Henry Suter, « Chamonix », dedens Noms de lieux de Suisse romande, Savoie et environs, sus lo seto henrysuter.ch, 2000-2009 (viu lo 28 de septembro 2021).
- ↑ tena
- ↑ prât, prâts