Zainzuri

Zainzuria edo frantses-porrua Asparagaceae familiako barazki luzea eta haritsua da, zuri edo berde kolorekoa eta lodiera desberdinetakoa.

Zainzuri
Iraute egoera

Arrisku txikia  (IUCN 3.1)
Sailkapen zientifikoa
ErreinuaPlantae
OrdenaAsparagales
FamiliaAsparagaceae
GeneroaAsparagus
Espeziea Asparagus officinalis
Datu orokorrak
Gizakiak ateratzen dizkion produktuakesparrago
Genomaren kokapenaplants.ensembl.org…
Zainzuri berdeak beurre blanc saltsan.
Zainzuriak urdaiazpikoarekin.

Gurean, Nafarroako Erriberakoa preziatua da.

Historia

Zainzuria Afrikatik eta Ekialde Hurbiletik etorritako landarea da[1]. Duela 6.000 urte baino gehiago lantzen zuten egiptoarrek, eta horien bidez iritsi zen Greziara eta Erromara.

Deskribapena

Urteko landare belarkara bat da. 100-150 cm-ko altuera hartzen duena. Hostoek orratz itxura hartzen dute, kimu moldatuak dira. Loreek kanpai itura dute eta berde argiak edo horixkak izaten dira. Handik sortzen den fruitua baia gorri bat da, gizakientzako toxikoa[2]. Sustraiak koroa baten antzera zabaltzen dira.

Nutrizio balioa

Elikaduraren ikuspuntutik, oso kaloria gutxi dituen janaria dugu (10-20 kcal 100 g-ko): ez du koiperik eta karbohidratoak ere gutxi, proteinetan barazki aberatsenetako bat bada ere (% 2,28). Zuntz dezente du (% 2,1), A, C eta E bitaminak ere bai, eta B taldekoetan azido foliko ugari du. Gatz mineraletan, potasioa, fosforoa, burdina eta magnesioa ditu batik bat.

Kimuek asparagina eta tironina (aminoazido usaintsu bat) dauka. Asparagina gernura pasatzen da eta usain nabarmena ateratzen du pixa egiterakoan. Nitrogenoa, sufrea, koniferina deritzan glukosido bat, bainilina, azido sukzinikoa, azukrea, etab ere baditu[3].

Laborantza

Bi motatako esparrago fresko daude: zuriak eta berdeak. Udaberrian eta uda-hasieran hazten dira, eta 30 cm inguru dutenean biltzen dira.

Ekoizpena

Txina da zainzuri ekoizle nagusia diferentzia handiz gainera. Ameriketan ere zainzuria ekoizten da[4].

2017ko ekoizpena
# Herrialdea Tonak
1  Txina 7.845.162
2  Peru 383.098
3  Mexiko 245.681

Sukaldean
  • Zainzuri-krema
  • Zainzuri-tortilla
  • Zainzuriak arrozarekin
  • Zainzuriak urdaiazpikoarekin

Erreferentziak
  1. (Ingelesez) «Asparagus officinalis L. | Plants of the World Online | Kew Science» Plants of the World Online (Noiz kontsultatua: 2022-11-14).
  2. (Ingelesez) «GardenGrow - Growing Asparagus» gardengrow.co.nz (Noiz kontsultatua: 2022-11-14).
  3. Zainzuriak. Venusen belarrak, Antxon Aguirre Sorondo.
  4. «FAOSTAT» www.fao.org (Noiz kontsultatua: 2022-11-14).

Kanpo estekak
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.