Y kromosoma

Y kromosoma animalia heterogametikoetan dauden kromosoma sexualetako bat da (bestea X kromosoma izanik), ugaztunen kasuan animalia arrengan besterik ez dagoena. Animalia erruleengan, aldiz, Y kromosomak emetasuna eragiten du. Beste animalia askorengan ez dago Y kromosomarik, eta sexua X kromosomaren kopuruak erabakitzen du (intsektuetan, esaterako, XX konbinazioak emetasuna eragiten du, eta XO konbinazioak arrak sortzen ditu).

Gizakiaren Y kromosoma

Giza zelula guztietan kromosomak bikoteka daude (kromosoma homologoetaz mintzatzen da). Arrek eta emeek, baina, aldeak dituzte kromosoma bikote batean, kromosoma sexualetan, hain zuzen ere: emeek bi kromosoma sexual berdinak dituzte, baina arrengan kromosoma sexual bat (Y kromosoma) bestea baino askoz txikiagoa da. Gainontzeko kromosomak, ar eta emeengan berdinak direnak, autosoma deritzonak dira.

Ugaztunen kasuan emeek beti bi kromosoma sexual berdinak dituzte (XX), eta arrek desberdinak (XY). Y kromosoma X baino txikiagoa da, eta azken honetatik mutazio baten ondorioz eratorrikoa dela uste da (mutazio horrek X kromosomaren delezioa eragin zuen, hots, zati baten galera).

Ugaztunen Y kromosomak SRY izeneko genea du, sexua erabakitzeko funtsezkoa, TDF proteina sortzen duena. Proteina honek berebiziko garrantzia du enbrioiaren bilakaeran, bera baita enbrioian barrabilen agerpena eragiten duena (ez dago antzeko generik obarioak sortzeko, beraz SRY genearen ezean enbrioia emakumezkoena izango da beti).

Gizakiaren Y kromosoma 58 milioi base-bikoteak ditu, eta 400 gene inguru besterik ez, beste kromosomek dituztenak baino askoz gutxiago.