Ximun Haran
Ximun Haran (Arrangoitze, Lapurdi, 1928ko apirilaren 13a[1] - Luhuso, 2013ko abenduaren 9a[2]) Ipar Euskal Herriko pilotari, farmazialari eta politikaria izan zen. Euzko Alderdi Jeltzalearen militante historikoa, horren buru ere izan zen Ipar Euskal Herrian.
Ximun Haran | |||
---|---|---|---|
1990 - 1996 ← baliorik ez - Q119981071 → | |||
Bizitza | |||
Jaiotza | Arrangoitze, 1928ko apirilaren 13a | ||
Herrialdea | Lapurdi, Euskal Herria | ||
Heriotza | Luhuso, 2013ko abenduaren 9a (85 urte) | ||
Familia | |||
Ezkontidea(k) | Béatrice Molle | ||
Hezkuntza | |||
Hizkuntzak | euskara frantsesa gaztelania | ||
Jarduerak | |||
Jarduerak | pilotaria, farmazialaria, politikaria eta abeslaria | ||
Pilota | |||
Sinesmenak eta ideologia | |||
Alderdi politikoa | Eusko Alderdi Jeltzalea Enbata |
Biografia
Farmaziako ikasketak egin zituen eta Hendaian egon zen botikari. Enbata mugimenduaren sortzaileetako bat izan zen. Baita euskal musikaren bultzatzaile nagusietariko bat. Horrela gogoratzen du Mixel Labéguerieren semeak, Eneko Labéguerie, Ximunen etxean aitak diskoak grabatu baitzituen: «Simun Haran pilotari ona izana da, onenetarikoa, eta magnetofono zahar batekin grabatzen ibiltzen huen herrietan. Magnetofono horrekin grabatu zioan aitari ere, garai hortako ez zegok gaizki grabazioa. Ikusten dizkiat oraindik, etxean, Kanboko koruko hamar tipo, Simun Haranen magnetofonoarekin, aitak Gu gira Euskadiko abesten, eta errepikatzerakoan korukoek abesten zuten».[3]
Pilotan 1968. urtera arte jokatu zuen eta joko berri izeneko pilota aldaeraren asmatzailea izan zen.[4] 1980ko hamarkadan EAJ alderdiarekin harremanak estutu eta Ipar Euskal Herrian alderdi horren presentzia sustatzeko Ager aldizkaria sortu zuen.
Béatrice Molle kazetariaren senarra izan zen.[5]
Politika
1999. urtean, aldizkari horretan argitaratutako artikulu batean, kritiko agertu zen bere alderdiaren joera ofizialarekin, bere ustez Lizarrako Ituna izenpetzean ezkerrerako urratsa egin baitzuen alderdiak, PP eta PSOEtik urrunduz eta EHra gehiegi hurbilduz. Izan ere, 1998an Abertzaleen Batasuna koalizio abertzalearen alde azaldu zen.
2013ko abenduak 9an Lapurdiko Luhuso herrian hil zen. Bere etxean, handik hiru urtera, Béatrice emaztearen kolaborazioarekin, Bakearen Artisauek ETA-ren armen lehen deuseztatze saioa burutuko zuten.[6]
Urtero hark asmatutako joku berriaren txapelketa jokatzen da; txapelketa horrek "Ximun Haran Torneoa" izena du.[7]
Erreferentziak
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2013/12/09 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
- (Frantsesez) Décès de Ximun Haran, figure de l'autonomisme basque
- Aitor RENTERIA: Ximun Haran zendu da Berria.info
- Pako Aristi (1985): Euskal Kantagintza Berria, 1961-1985, 978-84-9109-498-2 Erein.
- http://paperekoa.berria.info/kirola/2006-10-06/032/004/gaur_jokatuko_dira_ximun_haran_joko_berri_torneoko_finalerdiak_donibane_lohizunen.htm%5B%5D
- Berria. «Beatrice Molle. (Hendaia, Lapurdi, 1956)» Berria (Noiz kontsultatua: 2020-01-08).
- «‘Atxiloketen egunean oso lasai geunden, denok uste genuelako zilegia zela’» www.eitb.eus (Noiz kontsultatua: 2020-01-08).
- http://paperekoa.berria.info/kirola/2006-09-27/032/903/gaurko_aurkeztuko_dute_ximun_haran_joko_berri_torneoa.htm%5B%5D
Kanpo estekak
- Aitor Renteria: "Aberriaren ametsa bidelagun". Berria, 2013ko abenduaren 10, 20-21 or. http://paperekoa.berria.info/harian/2013-12-10/020/001/Euskaltasunak_bidegile_bat_galdu_du.htm%5B%5D
- Jokin Sagarzazu: "Aintzindaria eta irakasle". Berria, 2013ko abenduaren 10, 21 or.
- Eneko Bidegain: "Hegoaldeak ez digu gauza handirik ekarriko". Berria, 2013ko abenduaren 10, 20-21 or. 2007ko ekaimnaren 17. www.berria.info/dokumentuak/dokumentua1224.pdf
- Aitor Renteria: "Arrangoitzeko eliza mukuru bete da Ximun Harani agurra emateko". Berria, 2013ko abenduaren 14. https://web.archive.org/web/20131214172450/http://paperekoa.berria.info/harian/2013-12-14/013/001/arrangoitzeko_eliza_mukuru_bete_da_ximun_harani_agurra_emateko.htm