William Blake

William Blake
	; (1807) Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Londres eta Broadwick Street (en) , 1757ko azaroaren 28a
Herrialdea	Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua ; Britainia Handiko Erresuma 1801eko urtarrilaren 1a)
Bizilekua	Green Street (en) ; Broadwick Street (en) ; Broadwick Street (en) ; Poland Street (en) ; Hercules Buildings (en) ; Felpham (en) ; South Molton Street (en) ; Fountain Court (en) ; Battersea (en) ; Broadwick Street (en)
Talde etnikoa	Ingelesa
Heriotza	Londres eta Charing Cross, 1827ko abuztuaren 12a (69 urte)
Hobiratze lekua	Bunhill Fields Burial Ground (en)
Familia
Aita	James Blake
Ama	Catherine Hermitage
Ezkontidea(k)	Catherine Blake (1782ko abuztuaren 18a -
Anai-arrebak	ikusi Robert Blake; James Blake; John Blake; Richard Blake; Catherine Elizabeth Blake;
Hezkuntza
Heziketa	Henry Pars Drawing School (en) ; (1767 - ; Royal Academy Schools (en) ; (1779ko abuztua -
Hizkuntzak	ingelesa
Irakaslea(k)	Henry Pars; James Basire; George Michael Moser; James Barry
Ikaslea(k)	ikusi Thomas Trotter (en) ;
Jarduerak
Jarduerak	margolaria, poeta, teologoa, bildumagilea, grabatzailea, ilustratzailea, filosofoa, litografoa, inprimatzailea, arkitektura proiektuen marrazkilaria, idazlea, eskultorea eta libretista
Lantokia(k)	Londres eta Felpham (en)
Lan nabarmenak	ikusi The Marriage of Heaven and Hell (en) ; And did those feet in ancient time; Songs of Innocence and of Experience (en) ; Vala, or The Four Zoas (en) ; Jerusalem The Emanation of the Giant Albion (en) ; Milton (en) ; The Ancient of Days (en) ;
Influentziak	Mary Wollstonecraft, Dante Alighieri, Emmanuel Swedenborg, Ben Jonson, Jakob Böhme, John Milton, William Pars, James Barry, Giulio Romano eta Johann Heinrich Füssli
Kidetza	The New Church (en)
Mugimendua	erromantizismoa; fairy painting (en)
Genero artistikoa	margolaritza historikoa; margolaritza erlijiosoa; allegory (en)

William Blake (Londres, 1757ko azaroaren 28a – ib., 1827ko abuztuaren 12a) poeta, margolari eta grabatzaile ingelesa izan zen. Bere garaian osperik ez izan izan arren, gaur egun Blake Erromantizismoaren irudi sutsu, poetiko eta artistikotzat hartzen da. Batzuen ustez, Blake da Britainia Handiak inoiz emandako artistarik handiena.

Frantziako eta Amerikako Estatu Batuetako iraultzek eragina izan zuten William Blakerengan. Pentsalari eta politikari famatuek, esate baterako Emanuel Swedenborg-ek, eragin itzela izan zuten berarengan. Influentzia ezagun horiek alde batera utzita, Blakeren lanak oso originalak eta klasifikatzeko zailak dira, ordura arte ikusi gabeak.

Bizitza

William Blake 1757ko azaroaren 28an jaio zen, Sohon (Londresen). Zazpi anaietatik hirugarrena zen, baina haietako bi haurtzaroan hil ziren. Aita galtzerdiak eginez ateratzen zuen bizitza. Hamar urte zituelarik eskola utzi zuen idazten eta irakurtzen ikasi ondoren. Geroago, bere ama Catherine Blakek etxean hezi zuen. Hamalau urte zituela, Basire grabatzailearekin hasi zen ikasten; gero Royal Academy erakundean marrazketa eta pintura ikasketak ere egin zituen; irizpide oso propioak zituen artea ulertzeko eta lantzeko. Catherine Boucher izeneko batekin ezkondu zen 1784an, eta Blake arduratu zen irakurtzen eta idazten irakasteaz, emakume analfabetoa baitzen ezkondu zenean; elkarrekin bizi izan ziren Blake hil arte. Blakek txikitatik haluzinazioak eta ikuskariak izan zituen, edo haiei erreferentzia egiten die bere idazkietan (aingeruak, izaki zerutiarrak, fraideak …).

1783an, bere lehen poema liburua argitaratu zuen, lirismo bizikoa eta ikuskariz betea. 1789an Songs of Innocence ospetsua argitaratu zuen, berak grabatu eta koloreztatu zuen liburu saileko lehena. Ondoren Songs of experience (1794) eta liburu profetiko zenbait (Prophetic books) argitaratu zituen bere teknika bereziez baliatuz. Zortzi urtez ahaztua eta miserian bizi izan ondoren Londresa itzuli zen eta ehun marrazki landu zituen Joben liburua eta La divina commedia irudiztatzeko.

Blake ingeles erromantizismo aurreko pertsonaiarik interesgarrienetakoa da. Iragarle da estiloan. Ideal iraultzailearekiko atxikimendua zuen eta kristau moralaren izaera zapaltzailea kritikatu; erlijio-dogmatismoari aurka eginez, humanismo sakonez kutsaturiko mitologia bere-berea osatu zuen (Biblia eta Swedenborgen irakurketak inspiratua).

Blakek azken egunak Fountain Courten pasatu zituen. 1827ko abuztuaren 12an hil zen emazteari betirako elkarrekin egongo direla esan eta gero.

Politika

William Blakek ez zuen militantziarik inolako alderdi politikotan. Bere poesiaren bitartez boterearen kritika eta klase sozialen diferentzien aurkako jarrera erakusten zuen. Garai hartako gudek eta industria iraultzak kezkatzen zuten, baita esklabotza ere. Izan ere, berdintasuna aldarrikatzen zuen, bai arrazari, bai generoari dagokionean. Gainera, leporatu zioten monarkiaren aurkako jarrera izatea, baina geroago Chichester-eko epaiketa saioetan absolbitua izan zen 1803an. Bere ustez askatasuna lortzeko bide bakarra estatu oligarkikoarekin, elizaren inposizioekin eta inperioekin bukatzea da. Hala ere, oso jarrera espirituala zuen, dogmatismorik gabekoa, eta Bibliaren pasarteak askotan izan ziren bere inspirazio iturri.

Sexualitatea

William Blakek sexualitate askearen defendatzaile sutsua izan zen. Blake oso kritikoa zen garai hartan zeuden ezkontza-arauekin, batez ere maitasunik gabeko ezkontza behartuekin. Gainera emakumeak bere bizitzaren inguruko erabakiak hartzeko eskubidea duela adierazten zuen. Erlijio kristauaren eta ohitura sozialen agindu ugari kritikatu zituen, askatasunaren murrizketa jasangaitzak zirelakoan. Azkenik, pentsatzen zuen fidelitateak maitasuna murrizten zuela soilik betebeharra bazen, eta ez benetako afektibitatea.

Influentzia kulturala

William Blaken lana ahaztua izan zen hurrengo belaunaldietan, baina Alexander Gilchrist-ek ezagutzera eman zuen, bere biografian lan egiten hasi eta Life os William Blake argitaratu zuenean. Blakeren garrantzia areagotu egin zen 1860ko hamarkadatik aurrera. Oso eragin garrantzitsua izan zuen artearen eta poesiaren famatu batzuengan, esate baterako, Rossettirengan. Eragin hau modernismoaren garaian gauzatu zen eta hortik aurrera talde zabalago batean. Adibidez, bere poesia eredu hartuta, Britania Handiko musikagile modernoek idatzi zuten. Ospetsuenak, Benjamin Britten eta Ralph Vaugham Williams, zeintzuek Blaken obrak bateratu zituzten, edota John Tavener, zeinek “The Lamb” eta “The Tyger” olerkietan oinarritu zen.

Pintura

Blakeren pintura Miguel Angelen pinturan oinarrituta dago ( gorputzen muskulatura eta menderatutako eskortzotan). Pintura aplikatu zuen bere edo besteen lanak ilustratzeko: Miltonen "Paradiso galdua” edo “Gauak” (Edward Young-en testua). Ilustrazioen eta poemen arteko erlazioa oso zaila da eta imajinazio handia eskatzen du, askotan sentsazioetan oinarrituta dagoelako, eta ez gaiaren erlazioan.

Obrak

Liburu irudizkatuak

Songs of Innocence and of Experience (1794an editatua)
Songs of Innocence (1789an editatua)
The Book of Thel (1788-1790 bitartean idatzia, 1789-1793an editatua)
The Marriage of Heaven and Hell (1790-1793 bitartean idatzia)
Visions of the Daughters of Albion (1793an editatua)
Continental Prophecy
America a Prophecy (1793an editatua)
Europe a Prophecy (1794-1821 bitartean editatua)
The Song of Los (1795ean editatua)
There is No Natural Religion (1788an idatzia, 1794-1795 bitartean seguraski editatua)
The First Book of Urizen (1794-1818 bitartean editatua)
All Religions are One (1788an idatzia, 1795ean seguraski editatua)
The Book of Los (1795ean editatua)
The Book of Ahania (1795ean editatua)
Milton (1804-1810 bitartean idatzia)
Jerusalem The Emanation of the Giant Albion (1804-1820 bitartean idatzia, 1820-1827 bitartean editatua)

Liburu ez-irudizkatuak

● Poetical Sketches (1769-1977 bitartean idatzia, 1783an editatua)

● An Isalnd in the Moon (1784an idatzia, bukatu gabea)

● The French Revolution (1791an editatua)

● A Song of Liberty (1792ean editatua, publikatua The Marriage of Heaven and Hell)

● The Four Zoas (1797-1807 bitartean idatzia, bukatu gabea)

● Tiriel (1789an idatzia, 1874an editatua)

Liburu ilustratuak

● Mary Wollstonecraft, Original Stories from Real life (1791)

● John Gay, Jonh Gayren fabulak autorearen bizitzarekin, John Stockdale (1793)

● Gottfried August Bürger, Leonora (Berak ez zuen grabatu) (1796)

● Edward Young, Night-Thoughts (1797)

● Robert Blair, The Grave (1805-1808 bitartean)

● John Milton, Paradise Lost (1808)

● John Varley, Visionary Heads (1819-1820 bitartean)

● Robert John Thornton, Virgil (1821)

● The Book of Job (1823-1826 bitartean)

● John Bunyan, The Pilgrim’s Progress (1824-1827 bitartean, bukatu gabea)

● Dante, The Divine Comedy (1825-1827 bitartean). Blake 1827an hil zen liburu honetako ilustrazioak bukatu gabe. 102 akuareletatik, 7 hautatu zituzten grabatzeko.

Ikus, gainera

Ingelesezko literatura.

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: William Blake

(Ingelesez) "The William Blake Archive" webgunea

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Datuak: Q41513
Multimedia: William Blake / Q41513

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.