Vlad Drakula

Vlad Țepeș (akuarelaz egindako margoa, Alemania, XVI. mendea).

Vlad-ek ikusi zuenean hungariarrek turkiarrak bidali zituztela, Valakiako printze-aulkia zeukan Vladislav II.ari eraso zion (azken honek bere boterea eta vovoida kargua hungariarren, alemaniar jatorriko populazioaren eta turkiarren babespean baitzeukan). Transilvania-ko soldaduekin garaitu zuen eta Târgușor (Valakiako hiriburu zaharra zen Târgoviște edo Târrgovişte-tik gertu dagoen hiria) hiriko enparantza nagusian hilarazi zuen —alegia, bere anaia hil zuten leku berean—. Behin 1456an printze edo vovoida bihurtuta, erresuma kristauek karguan onetsi zuten.

Bere printzealdiaren lehen uneetan, bere aurka zirenak suntsitzen aritu zen: erailez eta nobleziaren indar ekonomikoa gutxituz.

Batez ere bere aita eta anaia nagusia erailarazi zituzten boiardoen aurka aritu zen: ohiko kide ziren boiardoen ordez, berari leial ziren ezezagunen artean hautatu zituen Printzeen kontseiluko kideak (batzuk atzerritarrak). Maila txikiagoko postuetan ere baztertu zituen boiardoak eta zaldunak edota nekazari libreak hautatu zituen.

Gainera, haien aurkako mendeku odoltsua egin zuen. 1459an Pazko-afari erraldoi bat antolatu zuen eta jantzirik onenekin joatera gonbidatu zituen boiardoak. Afaria amaitu zenean, zaharrenak paldoztatu eta gazteenak Târgoviște-ra joanarazi zituen, Arges ibaiaren ondoan zegoen mendi tontor batean zegoen gaztelu erorira. Oinez joanarazi zituen eta asko bidean hil ziren, baina bizirik iritsi zirenak han Drakularen gaztelua eraikitzera behartuak izan ziren eta nekearekin hiltzen joan ziren Vlad Drakularen aurrean eta haren pozerako.

Vlad Drakula / Vlad Țepeș paldoztu batzuen aurrean gosaltzen

Musulman zein kristauen aurka borrokatu zen independente mantentzeko eta guztiek zioten gorroto (bere menpeko musulmanak turkiarren kontra borrokarazten zituen eta bere menpeko katolikoak ortodoxoen kontra).

Valakiako nobleen boterearen beste oinarrietako bat saxoi jatorriko jendea bizi zen Transilvaniako hiri autonomoekin zuten lotura zen. Vlad-ek hiri horiek Valakian zituzten pribilegioak kendu zituen eta eraso ere egin zituen. Era horretan, berari zergarik ordaindu nahi izan ez zioten edo berarekin merkataritzan aritu nahi ez zuten hiriekin oso ankerra izan zen: Kronstadt (Brasov) eta Hermannstadt (Sibiu) hiri transilvaniarretan biztanleak multzoan paldoztatu zituen.

1459an San Bartolome egunez 30.000 kolono saxoi eta ofizial paldoztatu zituen, hots: Brasov hiriko saxoi gehienak. Transilvaniako hiri hau bere aurka altxatu zen Dan II.a laguntzeko, Vald-en aurkako hungariar eta errumaniarrekin batera. Bazkari handi bat ospatu zuen zigortu taldearen erdian eta, bitartean, borrero batek altxamenduaren buruzagiak eta haien familiako kideak zatitzen zituen tarima baten aurrean. Festa iluntzera arte luzatu zenez, Vlad eta bere armadak, argia izateko, hiriari sua eman zion. Paldoztatu ez zituztenak, multzoetan bildu eta odol hotzean hilarazi zituen ezpataz edo labankadaka. Ondoren, Țara Bârsei hiria eraso zuen eta han ere zigorrak egin zituen. [1][2][3]

Hurrengo urtean Amlaș eta Făgăraș hiriak suntsitu zituen eta borrokan hil ez ziren biztanleak paldoztatu zituen edo erre egin zituen, bere aurka altxatu zirelako.

Hiri hauetako batzuk ehun urtez hutsik geratu ziren eta beste batzuek ere belaunaldi bat baino gehiago behar izan zuten populazioa berreskuratzeko. Bakea egiteko Transilvaniari eskatu ziona honakoa izan zen: 15.000 florineko zerga eta etsairik ez onartzea bere lurretan.

Behin barne arazoak konponduta, Hungariako errege zen Matthias Corvinuss-rekin bat egin zuen (Iancu Hunedoara-koaren semea zena) 1459an eta, zergak ordaintzeari lagata, turkiarren kontra egin zuen. Lehen gerra kanpainak arrakastatsuak izan ziren, baina hungariar erregeak laguntza handirik eman ez zionez eta baliabide gutxi zituenez berak, ez zuten asko iraun.

Vlad Drakula Esterházy gazteluko gazteluan dagoen margolan batean (XVII. mendea)

1461ean Drakulak bere gudaldi ezagunenetako bat egin zuen. Konstantinoplako konkistatzailea zen turkiar sultanak, Mehmet II.ak, tranpa bat jarri zion: turkiarren laguna zen Catavolinos greziarra bidali zion enbaxadari Vlad-i eta Giurgiu-n (Bukarest ondoko Danubinoaren portuan) hitzordua jarri zion “mugako arazo txiki bat konpondu asmoz”. Baina sultana ez zen agertu eta, bere ordez, Hamza Beg jeneralak zuzendutako soldadu taldea zuen Vlad Drakulak zain Giurgiun. Vlad-ek, gertatuko zenaren jakinaren gainean egonda, ordaintzeke zituen zergen parte bat eta opariak eraman zituen sultanarentzat, baina baita zalditeriako talde handi xamar bat, zeinekin turkiarrak erraz garaitu zituen. Gudaldiko preso guztiak, Catavolinos eta Hamza Beg barne, Valakiako hiriburura eraman zituen, Târrgovişte-ra, eta han paldoztatu zituen (beste iturri batzuek diote Hamza Beg mugan utzi zuela hankak eta eskuak moztuta, baina oraindik bizirik).

Urte horretan bertan, Mehmet II.ak, Valakia (Valahia, Țara Românească) inbaditzera zihoala, atzera egin zuen botagureak jota eta soldaduak beldurtuta zituela, milaka zigortu ikusi zituenean Danubioaren bi aldeetan hesoletan usteltzen (eta hori oso gizon odolzalea zela). Sultanak ikusi zuenari "paldoztuen basoa" deitu zaio, zigorra gauzatzeko haran bateko zuhaitz guztiak moztu baitzituzten, 23.000 preso turkiar, hungariar, errumaniar, bulgariar eta kolono saxoniar eta haien familiak paldoztu ahal izateko.[4]

Arrakasta hauek bizkortuta, Vlad III.ak Danubioa gurutzatu zuen otomandarren lurretan sartuz eta haien armada garaitu zuen. Hungariako Corvinuss-i 1462ko urtarrilaren 11n bidali zion gutunean, etsaien 24.000 buru jaso zituela esan zion (erretakoak jaso ez zituelarik) eta bi zakuz lagundu zuen gutuna belarriz, sudurrez eta buruz beteta. Hain izu handia zabaldu zuen otomandarren artean, askok Istanbuletik ihes egin zutela, bizantziarren aldekoekin bat eginda, Vlad-ek hiria hartuko zuelakoan.

Haserretuta, Mehmet II.ak 150.000 gizoneko eta Danubioan gora joandako ontziz osatutako armadaz egin zion eraso Vlad Drakulari (horrela adierazi zion bere bisir handiari sultanak berak). Soldadu horien artean, 4.000 zaldun zihoazen Radu ''Ederra'', Vlad III.a Drakularen beraren anaia buru zutela. Ez dakigu zenbat gizon izan zituen Drakulak haiei aurre egiteko, baina iturri batzuen arabera 22.000 eta 30.900 izan ziren. Argi dakiguna da otomandarrek Valakiako hiriburua, Târrgovişte, hartu zutela (1462ko ekainaren 4an) eta berak, bitartean, gerrilla bidez eta lurra eta uztak errez aurre egin ziela udaberri eta udan zehar. Turkiarrei egin zien erasorik handiena ekainaren 16 eta 17an egin zuen, Vlad eta soldadu batzuk turkiarrez mozorrotu eta Mehmet-en kanpalekura sartu zirenean, sultana hil asmoz. Erasotzaileen morala gutxitzeko, Valakiako hiriak hutsarazi zituen (pertsonez eta ondasunez). Otomandarrek alde egin zuten Kilia-ko gotorlekua hartu ezin ostean (Moldavia-ko hegoaldean zena) eta armadan izurritea sartu zelako. Horrela, Radu "Ederra" bakarrik geratu zen bere anaiaren aurrean.

Garaipenak garaipen, noblezia aurka zeukan Vlad Drakulak eta Radu-ri bere babesa eskaini zioten. Radu-k Poenari gotorlekuan inguratu zuen bere anaia Vlad. Turkiarren artean zegoen antzinako zerbitzari batek abisu bat jaurti zien gezi bidez gotorlekukoei (McNally eta Florescu egileen ustez) eta mezua irakurtzean Vlad-en emaztea zen Cnaejna printzesak bere burua Argeş ibaira bota zuen harrapatua ez izateko —harrezkero ibaiari Râul Doamnei deitzen zaio ‘anderearen ibaia’—. Vlad bera preso hartua izan zen eta 1462ko abuztuan Corvinuss-ek Buda hirian kartzelan sar zezala lortu zuen Mehmet II.ak, Istanbuletik bidalitako gutunekin eta dokumentu faltsuekin bere alde jarrita. Horrela Radu bihurtu zen Valakiako printze edo vovoida eta turkiarren eskuetan zegoen txotxongilo papera bete zuen.

Ez dakigu zergatik 1474 inguruan Vlad Drakula libre utzi zuten. Horrela, Vaslui-ko gudaldian parte hartu zuen (Jashi eskualdean, Moldavia), Esteban Bathory Transilvania-ko printzearekin batera. Bien artean Valakia inbaditu zuten Esteban Handia Moldaviakoak (Vlad-en lehengusua zenak) bidalitako transilvanoen, boiardo valakoen eta moldavo gutxi batzuen armadarekin. Printze-aulkia berreskuratu zuen, baina Esteban Bathory Transilvania-ra itzuli zenez, etsaien aurrean ahul geratu zen Vlad.

Aulkia lortu eta hiru egunetara turkiarrak eraso zituen, otomandarrek Valakia erasotzeko asmoz armada prestatuta baitzuten (Basarab Laiota printze-aulkian jarri asmoz). Turkiarrei noble boiardoek laguntzen zieten eta Basarab bera buru zutela eraso zioten Vlad-i eta hil egin zuten bere guardia moldaviarrarekin batera (haietako 10 soldadu atera ziren bizirik bakarrik). Hil ostean, aurpegia eta ilea kendu zioten buruari eta Istanbulera eraman zituzten garaile-oroigarri gisa.

Snagov irlako monasterioan dagoela lurperatua esan izan da tradizioaren arabera. Hantxe bere izena daraman hilobia dago, baina 1932an ireki zutenean, hilobia hutsik edota animalia hezurrekin beteta baino ez zuten aurkitu eta gorpua, berriz, printze gisa jantzita eta buru gabe aurkitu zuten handik hurbil. Dirudienez, geroago monasterioa hartu zuten monje greziarrek ez zuten horrelako pertsona ankerraren hezurrik nahi monasterio barruan eta ate ondoko hilobi batean sartu zuten[5]. 1940.eko hamarkadan galdu zen gorpua (diotenez, lakura erori zen uholde batzuen ondorioz).

Vlad III.a Drakulak bi seme izan zituen Cnaejna printzesarekin: Vlad IV.a Tepelus, 1500ean hil zena, eta Minhea III.a Gaiztoa (1462-1510), Valakiako printze izan zena 1508 eta 1510 artean.

Paldoztea zen bere gogokoena, baina haserrarazten ziotenei bestelako tortura metodoak ere aplikatzen zizkien. Besteak beste: besoak, hankak, sudurra edo belarriak moztea; begiak ateratzea; lepoa estututa hiltzea, sutan erretzea, genitalak moztea, larruazala bizirik kentzea, zigortua eguratsaren aurrean edo animalia basatien aurrean lagatzea, parrillan erretzea, matrailezurrak ateratzea eta emakumeei bularrak eta genitalak hondatzea.

Lapurrak eta bandoleroak hiltzea izan zen bere helburua, biztanleak erasoez kexatzen zirelako. Pobreak ere hil zituen, ez baitzuten ezertarako balio bere ustez. Horretarako, adibidez, bazkari handi bat prestatu zuen hiriburuaren kanpoaldeko etxea batean eta txiroak, lapurrak, hanka edo besoren bat falta zutenak, lepradunak, gaixoak, eskaleak eta abarrak gonbidatu zituen jatera eta edatera. Behin janaldia bukatuta, bere soldaduekin joan zen eta beste horrelako festarik nahi zuten galdetu zien. Haiek beren bizitzako egunik onena izan zela erantzun zioten. Irribarre egin zien, ateak itxiarazi zituen eta sua eman zion etxeari. Denak hil ziren. Hiriz hiri errepikatu zuen eta esaten da 3.600 pertsona hil zituela horrela.

Ijitoak ere ez zituen maite.Eskualde batean 300 bildu zituen. Beren hiru buruzagiak sutan erre zituen eta besteei eman zizkien jateko aginduz edo bestela turkiarren kontrako armadan sartzera behartu zituen. Ijitoek, jakina, armadan sartzea nahiago izan zuten.

Vlad Ţepeş eta turkiar ordezkariak, Theodor Arman-ena (1831-1891)

Behin, Istanbuleko sultanak bidalitako ordezkari batzuk bere aurrera agertu ziren. Ohiko jantzia zeramaten durbantearekin. Vlad-ek esan zien ea zergatik ez zuten bere aurrean kentzen eta haiek erantzun zioten ez zela haien ohitura burutik inoren aurrean durbantea kentzea, ondorioz, eta ohitura “indartzeko” buruari josarazi zizkien eta Istanbulera bidali zituen.

Egun batez, Vlad-en gazteluan Firentzeko merkatari bat agertu zen urrezko txanpondun poltsa lapurtu ziotela eta. Printzeak agindu bezala, hurrengo egunean bueltatu zen eta lapurrak eta haien familiak pladoztuta aurkitu zituen gazteluan. Vlad-en haien aurrean itzuli zion poltsa eta diru guztia zegoen galdetu zion. Merkatariak beldurraren beldurrez, kontu handiz kontatu zituen txanponak eta bat gehiago zegoela erantzun zion. Vlad-ek erantzun zion bere zuzentasunak salbatu zuela, soberako txanponarekin geratu nahi izan balu, hesolarik altuenean sartuko baitzuen.

Beste behin, Serbiatik Hungariara zihoazen merkatari alemaniarrek ez zuten Valakian geratu nahi izan eta Vlad-ekin merataritzan aritu. Valakiarrei eta berari egindako errespetu faltagatik, 600 merkatariak harrapatu zituen eta bi izan ezik, guztiak hil zituen. Bizirik lagatakoei, bati begiak atera zizkion eta besteari mihia moztu zion eta Serbiara bidali zituen besteen buruekin.

Vlad-ek maitale asko izan zituen, seguru asko, denbora gutxi irauten ziotelako bizirik. Haserre zegoen egun batean, bere maitale batek haurdun zegoela esan zion atsegin emateko asmoz. Emagin bat bidali zion ziurtatzeko eta egia ez zela jakitean, sabela ireki zion labanez. Emakume ezkontza-hausle guztiak ere paldoztuz zigortzen zituen.

Egun batean monje batekin ibilaldi bat egiten ari zela, paldoztuen multzo baten ondotik igarotzean, monjeak trufa egin asmoz, usain txarra zegoela esan zion. Vlad-ek haserre, makila altuenean sarrarazi zuen eta handik ea usain hoberik zegoen galdetu zion.

Vlad-ek behin nekazari bat ikusi zuen soroan lanean, itxura txarreko arropekin jantzita. Ezkonduta zegoen galdetu zion eta nekazariak baietz erantzun zionean, emaztea ekarrarazi zuen eta bere zereginak galdetu zizkion. Emakumeak eguna garbitzen, josten eta ogia egiten pasa zuela esan zion. Vlad-ek senarraren arropak erakutsita, ez zion sinetsi eta paldoztatu zuen, senarrak emazte ona zela erregu egin arren. Ondoren, beste emakume bat ezkonarazi zuen nekazari harekin eta zigor berarekin mehatxatu zuen emazte ona ez izanez gero.

1460an, printze-aulkia kendu nahi izan zion Dan voivoidagaia harrapatu zuenean, exekutatu aurretik, bere hilobia zularazi zion eta bere hiletara joanarazi zuen.

Behin herri bat ikuskatzera zihoala bi monjek limosna eskatu zioten. Vlad-ek galdetu zien ea zergatik eskatzen zuten, monasterio batean ondo bizi zitezkeenean. Monjeek esan zioten eskean ibilita Zerua irabazterik ba ote zegoen jakin nahi zutela. Zalantzetatik laster atera zitezen, hantxe bertan paldoztatu zituen.

Hiriburuko iturri batean urrezko edalontzia jarri zuen, denek edan zezaten, baina norbaitek lapurtzen bazuen, bere zigorra jasoko zuela. Vovoida izan zen urteetan inork ez zuen lapurtu, ezta bera hil eta gero ere, sartu zien beldurrarengatik.

Txori edo animalia txikiak torturatzeko edo paldozteko ohitura ere bazeukan, baita erbestean edo preso zegoela.

Literatura eta zinemak terrore generoetako pertsonaia bihurtu dute, paldoztuen aurrean jaten zegoen bitartean, bere zigortuen odola edaten zuela esan izan baita, hortik banpiro izaera eman zaio. Bram Stoker irlandarrak 1897an idatzi zuen bere Drakula izeneko nobelarako eredu hartu zuen. Filma asko egin dira berari buruz, baina beti banpiro gisa eta ezer gutxi benetako pertsonaia historikoaz.

• "Vlad Țepeș". Errumania, 1979.
• "Vlad, The Dark Prince: The True Story of Dracula". AEB, 2000.
• "The Impaler: A Biographical/Historical Look at the Life of Vlad the Impaler, Widely Known as Dracula". 2002 (Dokumentala)
• "Vlad". AEB, 2003.

• "Vlad Țepeș", Black Metal egiten duen taldea.

• Marduk Black Metal-eko talde suediarrak "Nightwing" diskoaren bigarren zatian Vlad Ţepeş-en bizitza kontatzen du. "Opus Nocturne" izeneko hirugarren diskoan ere "Deme Quaden Thyrane" abestia eta "Heaven Shall Burn... When We Are Gathered" diskoan "Dracul Va Domni Din Nou In Transilvania" abestia eskaintzen dizkio.

• Graveland, Black Metal talde poloniarrak 1999.ean egindako "Impaler's Wolves" izeneko EPa du.

• "Gaias Pendulum" gothic doom motako kolonbiar taldearen “Vovoida Dracula” abestia, 2000ko “Vité” diskoan atera zuten.

• "Domus Blasphem" Black metal talde mexikarrak ere "In the earths of Vlad Tepes" (2006) abestia egin zuen, Vlad-en gaztelura hurbiltzean sentitutakoa adieraziz.

• “Carbonized” death metal progresiboko talde suediarrak ere "Vlad Țepeș" izeneko abestia du "Disharmonization" diskoan (1995).

• Necromantia Black metal talde grekoak ere Drakula aipatzen du bere lehen diskoan “Crossing the Fiery Path”.

• "Death Bird" taldeak 1986an Vlad-ez ari zen "Blood Incoming" single-a atera zuen.

• “Theatres Des Vampires” talde italiarrak ere Vlad eta Valakiari buruzko zenbait abesti ditu.

• “Digital Flatulencia” electrogrind taldeak ere "Empalamiento en los Cárpatos" izeneko abestai dauka, Vlad Drakularen zigorrean oinarrituta.
• Akhramort espainiar Black metal taldeak Vlad Țepeș izeneko diska dauka.

• “Valhalla” heavy metal talde bilbotarrak, hirugarren diskoan (“Nightbreed”) “Vlad the impaler” izeneko abestia dauka (“Carpathian tales” epika gaiaren bigarrena, lehena Bathory kondesari eskainia baita).