Uztailaren 16
Uztailaren 16a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta laurogeita hamazazpigarren eguna da, 198.a bisurteetan. 168 egun falta dira urtea amaitzeko.
|
|
|
.jpg.webp)
FXD.jpg.webp)
Gertaerak
Euskal Herria
- 1985 – Fernando Egilioren kotxean bonba bat jarri zuten Angelun.
- 1998 – Egin egunkariko kazetari talde batek behin-behineko egunkaria sortu zuten polizia operazioak itxitako Egin ordezkatzeko, Euskadi Informacion egunkaria.
- 2010 – BBK porrot egindako Cajasur aurrezki kutxaren jabe egin zen, Espainiako Bankuak egindako enkantea irabaztean.
Mundua
- 1212 – Navas de Tolosako gudua.
- 1950 – Koreako Gerran, Tumaneko sarraskia gertatu zen.
- 2006 – Hezbolak jaurtitako misilek zortzi hildako eragin zituzten Haifako hiri Israeldarrean.
Arte eta kultura
Mundua
- 1948 – Key Largo ("Largo lurmuturra") filma estreinatu zen, John Hustonek zuzendu eta Humphrey Bogart, Lauren Bacall, Edward G. Robinson eta Claire Trevor aktoreek antzeztu zutelarik.
- 1970 – Cromwell filma estreinatu zen, Ken Hughesek zuzendu eta Richard Harris eta Alec Guinness aktoreek antzeztu zutelarik.
- 1973 – Enter the Dragon ("Sartuarazi Herensugea") filma estreinatu zen, Robert Clousek zuzendu eta Bruce Lee, John Saxon, Ahna Capri, Robert Wall, Shih Kien eta Jim Kelly aktoreek antzeztu zutelarik.
- 1999 – Eyes Wide Shut ("Ongi Irekitako Begiak") filma estreinatu zen, Stanley Kubrickek zuzendu eta Nicole Kidman eta Tom Cruise aktoreek antzeztu zutelarik.
Zientzia eta teknologia
Kirolak
Mundua
- 1950 – Maracanazoa: 1950eko Munduko Futbol Txapelketako finalean Uruguaiko futbol selekzio nazionalak Brasilgo futbol selekzio nazionala 1-2ko emaitzaz irabazi zion.
Jaiotzak
Euskal Herria
- 1566 – San Martin Loinazkoa, beasaindar misiolari eta martiria (h. 1597).
- 1896 – Fausto Arotzena, Gipuzkoako Aldundiko artxibozaina (h. 1980).
- 1902 – Andoni Urrestarazu, Umandi, euskal idazlea (h. 1993).
- 1916 – Carmen Albisu, gipuzkoar euskaltzale aitzindaria (h. 2007)
- 1929 – Carmelo Bernaola, euskal konpositorea (h. 2002).
- 1931 – Ignacio Egibar, gipuzkoar arraunlari ohia.
- 1937 – Felix Beristain, bizkaitar margolaria.
- 1952 – Karmelo Landa, euskal herritar politikaria eta EHUko irakaslea.
- 1960 – Carmelo Barrio, arabar politikaria.
- 1962 – Juan Tomás Martínez, Barakaldoko sumendia, bizkaitar txirrindularia.
- 1964 – Miguel Indurain, nafar txirrindularia, historiako kirolari onenen artean sailkatua.
- 1968 – Eba Gaminde Egia, Deustuko Unibertsitateko irakaslea eta ikertzaile bizkaitarra.
- 1969 – Joseba Permach, gipuzkoar atleta ohia eta Batasunaren bozeramaile ohia.
- 1971 –
- Jon Bakero, nafar futbolari ohia.
- Begoña Pro, nafar kazetari eta idazlea.
- 1974 – Espido Freire, euskal idazle eta zutabegilea.
- 1979 – Zugaitz Ayuso, gipuzkoar ziklo-kros eta mendi bizikletako txirrindulari ohia.
- 1991 – Irati Mogollón, gipuzkoar soziologoa.
- 1992 – Ander Plazaola, bizkaitar txirrindulari ohia.
- 1993 –
- Ainhoa Artetxe, euskal aktorea.
- Iñigo Orozko, gipuzkoar futbolaria.
Mundua
- 1194 – Klara Asiskoa, italiar santu katolikoa, klaratar moja ordenaren fundatzailea (h. 1253).
- 1486 – Andrea del Sarto, italiar margolaria.
- 1660 – Jakob Prandtauer, austriar arkitekto eta eskultorea (h. 1726).
- 1723 – Joshua Reynolds, ingeles pintorea (h. 1792).
- 1773 – Josef Jungmann, txekiar olerkari, itzultzaile eta hizkuntzalaria (h. 1847).
- 1796 – Camille Corot, frantziar margolaria (h. 1875).
- 1805 – Sarah Yorke Jackson, Ameriketako Estatu Batuetako Lehen Dama (h. 1887).
- 1806 – Vicente de Santa María, nafar misiolari frantziskotarra (j. 1742).
- 1821 – Mary Baker Eddy, estatubatuar erlijio berritzailea (h. 1910).
- 1831 – Naser al-Din Xah Qajar, Qajar dinastiako Irango xah (h. 1896).
- 1855 – Georges Rodenbach, belgikar olerkaria (h. 1898).
- 1858 – Eugène Ysaÿe, belgikar biolinista, musikagile eta orkestra-zuzendaria (h. 1931).
- 1860 – Otto Jespersen, daniar hizkuntzalaria (h. 1943).
- 1862 – Ida B. Wells, estatubatuar kazetaria, eskubide zibilen mugimenduko lider aitzindaria eta NAACP erakundearen sortzaileetako bat (h. 1931).
- 1863 – Alfons Sala, kataluniar industrialari, abokatu eta politikaria, Kataluniako Mankomunitatearen presidentea (h. 1945).
- 1866 – Edwin Brant Frost, estatubatuar astronomoa (h. 1935).
- 1872 – Roald Amundsen, norvegiar esploratzailea (h. 1928).
- 1883 – Charles Sheeler, estatubatuar margolari eta argazkilaria (h. 1965).
- 1886 – Pierre Benoit, frantses idazlea eta Frantziako Akademiako kidea (h. 1962).
- 1888 – Frits Zernike, herbeheretar fisikaria, 1953ko Fisikako Nobel Saria (h. 1966).
- 1895 – Katia Granoff, ukrainar-frantziar idazle eta arte-merkataria (h. 1989).
- 1896 – Trygve Lie, norvegiar politikaria, Nazio Batuen Erakundeko idazkari nagusia (h. 1968).
- 1901 – Leon Shamroy, estatubatuar zinema argazkilaria (h. 1974).
- 1904 – Goffredo Petrassi, italiar musikagilea (h. 2003).
- 1907 – Barbara Stanwyck, estatubatuar aktorea (h. 1990).
- 1911 – Ginger Rogers, estatubatuar aktore, dantzari eta abeslaria (h. 1995).
- 1919 – Choi Kyu-hah, Hego Koreako presidentea (h. 2006).
- 1921 – Miguel Labordeta, gaztelaniaz idazten zuen aragoitar poeta (h. 1969).
- 1926 – Irwin Rose, estatubatuar biokimikaria, 2004ko Kimikako Nobel Saria (h. 2015).
- 1928 – Anita Brookner, ingeles eleberrigile eta arte-historiagilea (h. 2016).
- 1930 – Guy Béart, frantziar abeslaria eta kantautorea (h. 2015).
- 1932 –
- Christopher Koch, australiar eleberrigilea (h. 2013).
- Oleg Protopopov, errusiar patinatzaile-artistikoa (h. 2023).
- Dick Thornburgh, estatubatuar legelari eta politikaria (h. 2020).
- 1936 – Yasuo Fukuda, Japoniako 91. lehen ministroa.
- 1939 –
- Dave Kunst, Lurrari bira oinez eman zuela independenteki ziurta daitekeen lehen pertsona.
- Ruth Perry, Liberiako presidentea (h. 2017).
- Ryozo Suzuki, japoniar futbolaria.
- 1941 –
- Desmond Dekker, jamaikar ska eta reggae musika abeslari eta musikagilea (h. 2006).
- Gloria Montenegro, txiletar botanikaria.
- 1942 – Margaret Court, australiar tenislari ohia, urte berean Grand Slameko lau txapelketak irabazten lehenengo emakumea.
- 1943 – Reinaldo Arenas, kubatar nobelagile, poeta eta antzerki idazlea (h. 1990).
- 1947 – Assata Shakur, Pantera Beltzak alderdi ezkertiarreko estatubatuar aktibista.
- 1948 –
- Rita Barberá, Valentziako alkatea (h. 2016).
- Rubén Blades, panamar abeslari, musikagile, musikari, aktore, abokatu eta politikaria.
- 1949 – Marika, kataluniar ilustratzailea eta komikigilea.
- 1950 – Lee Wan-koo, Hego Koreako lehen ministroa (h. 2021).
- 1951 – Dan Bricklin, estatubatuar informatikaria.
- 1957 – Faye Grant, estatubatuar zinema, telebista eta antzerkiko aktorea.
- 1958 –
- Michael Flatley, estatubatuar-irlandar dantzari, aktore, koreografo, musikari eta telebistako aurkezlea.
- Laura Freixas, kataluniar idazle feminista.
- Miguelanxo Prado, galiziar marrazkilari eta komikigilea.
- 1959 –
- Ángeles Caso, espainiar idazlea.
- Bob Joles, estatubatuar ahots-aktorea.
- 1962 – Sandra Guida, argentinar aktorea, abeslaria eta dantzari profesionala (h. 2022).
- 1966 - Ana Redondo, espainiar legelaria, irakaslea eta politikaria, Espainiako gobernuko Berdintasunerako ministroa.
- 1967 – Will Ferrell, estatubatuar aktore, komediante, zinema ekoizle eta gidoigilea.
- 1968 – Larry Sanger, estatubatuar filosofoa, Jimmy Walesekin batera Wikipedia sortu zuenetako bat.
- 1971 – Carlos Núñez, galiziar musikaria.
- 1973 – Stefano Garzelli, italiar txirrindulari ohia.
- 1979 – María Escoté, kataluniar jostun eta arropa diseinatzailea.
- 1980 – Adam Scott, australiar golfaria.
- 1981 – Angelica Ross, estatubatuar enpresaburu, aktorea eta transgeneroen eskubideen aldeko ekintzailea.
- 1982 – André Greipel, alemaniar txirrindularia.
- 1983 – Katrina Kaif, Bollywoodeko britainiar aktorea eta modeloa.
- 1985 – Dejan Jakovic, kanadar futbolaria.
- 1988 – Sergio Busquets, kataluniar futbolaria.
- 1989 – Gareth Bale, galestar futbolaria.
- 1990 –
- Eddie Hassell, estatubatuar aktorea (h. 2020).
- C. Tangana, espainiar rap abeslaria.
- Aleksandr Dziuba, errusiar hizkuntzalari eta itzultzailea.
- 1992 – Jarosław Zyskowski, poloniar saskibaloi jokalaria.
Heriotzak
Euskal Herria
- 1670 – Bartolome Salazar, arabar epaile eta funtzionarioa, Liman.
- 1741 – Jose Urrutia, esploratzaile eta kolono euskalduna, San Antonion (j. c. 1678).
- 1912 – Serafin Baroja, euskal idazlea (j. 1840).
- 1982 – Alberto Lopez-Jauregizar, bizkaitar politikaria, ETAk eraila (j. 1939).
- 1986 – José María Busca Isusi, gaztelaniaz idatzi zuen gipuzkoar idazlea (j. 1916).
- 1990 –
- Tomás Blanco, bizkaitar aktorea (j. 1910).
- Bedita Larrakoetxea, bizkaitar idazlea eta itzultzailea (j. 1894).
- 2010 – Filomena Matute Merino, 108 urte, 11 hilabete eta 5 egun bizi izan zen Euskal Herritarra (j. 1901).
- 2018 – Miguel Ángel Alegría, nafar pilotaria (j. 1933).
- 2023 – Javier Elkoro, gipuzkoar futbolaria (j. 1948).
Mundua
- 947 – Fujiwara no Tadabumi, japoniar shogun eta jenerala (j. 873).
- 1216 – Inozentzio III.a, Aita santua (j. 1160/1161).
- 1342 – Karlos I.a Hungariakoa, Hungariako eta Kroaziako erregea (j. 1288).
- 1487 – Karlota Ziprekoa, Zipreko erregina (h. 1444).
- 1557 – Ana Cleveskoa, Ingalaterrako erregina ezkontidea (j. 1515).
- 1691 – François Michel Le Tellier de Louvois, frantziar estatugilea (j. 1641).
- 1740 – Mariana Neoburgekoa, Espainiako erregina ezkontidea (j. 1667).
- 1747 – Giuseppe Maria Crespi, italiar pintorea (j. 1665).
- 1764 – Ivan VI.a Errusiakoa, Errusiako tsarra (j. 1740).
- 1882 – Mary Todd Lincoln, Ameriketako Estatu Batuetako lehen dama (j. 1818).
- 1884 – Manuel Milà i Fontanals, kataluniar jakintsua (j. 1818).
- 1923 – Louis Couperus, herbeheretar idazlea (j. 1863).
- 1924 – Hannie Lips, Herbeheretako telebista aurkezlea (h. 2012)
- 1931 – Alice Pike Barney, Washington Hiriko margolaria, hiria arteen erdigune bihurtzeko lan egin zuena (j. 1857).
- 1950 – Paulina Luisi, uruguaiar mediku, irakasle, sufragista eta ekintzaile feminista (j. 1875).
- 1953 – Hilaire Belloc, frantziar jatorriko ingeles idazle, historialari eta politikaria (j. 1870).
- 1960 –
- Albert Kesselring, alemaniar mariskala (j. 1885).
- John P. Marquand, estatubatuar idazlea (j. 1893).
- 1981 – Jacob Wolfowitz, poloniar-estatubatuar estatistikaria (j. 1910).
- 1982 –
- Patrick Dewaere, frantziar aktorea (j. 1947).
- Charles Robberts Swart, Hegoafrikako azken gobernadore orokorra eta lehendabiziko presidentea (j. 1894).
- 1983 – Michel Micombero, Burundiko presidentea (j. 1940).
- 1985 –
- Heinrich Böll, alemaniar idazlea, 1972ko Literaturako Nobel Saria (j. 1917).
- Robert Siohan, frantziar musikagilea (j. 1894).
- 1989 –
- Nicolás Guillén, kubatar poeta (j. 1902).
- Herbert von Karajan, austriar orkestra-zuzendaria (j. 1908).
- 1991 – Robert Motherwell, estatubatuar margolaria, espresionismo abstraktuaren sortzaileetako bat (j. 1915).
- 1994 – Julian Seymour Schwinger, estatubatuar fisikaria, 1965eko Fisikako Nobel Saria (j. 1918).
- 1995 –
- Charles Bruck, Errumanian jaiotako frantziar musikagilea (j. 1911).
- Stephen Harold Spender, ingeles poeta eta kritikaria (j. 1909).
- 1997 – Dora Maar, frantziar argazkilari, margolari eta olerkaria (j. 1907).
- 1999 –
- John Fitzgerald Kennedy Jr., John F. Kennedyren semeetako bat, hegazkin istripuan (j. 1960).
- André Martinet, frantziar hizkuntzalaria eta euskalaria (j. 1908).
- Alfred Raoul, Kongoko Errepublikako presidentea (j. 1938).
- 2001 – Maurice de Bevere, Morris, belgikar komikigilea, Lucky Luke pertsonaiaren sortzailea (j. 1923).
- 2003 – Celia Cruz, kubatar abeslaria (j. 1925).
- 2005 – John Ostrom, estatubatuar paleontologoa, 1960ko hamarkadan dinosauroak ulertzeko modua aldatu zuena (j. 1928).
- 2010 - Alice Colonieu, frantziar artista, margolari, eskultore eta zeramikaria (j. 1924).
- 2011 – Geraint Bowen, galestar poeta (j. 1915).
- 2012 – Jon Lord, ingeles konpositore, piano jotzailea eta Hammond organo jotzailea (j. 1941).
- 2014 – Johnny Winter, estatubatuar blues eta rock gitarra-jotzailea (j. 1944).
- 2016 – Evelyn Pielou, britainiar zientzialaria (j. 1924).
- 2017 – George A. Romero, estatubatuar zinemagilea (j. 1940).
- 2018 – Gabriel Caruana, zeramikan berezitutako maltar artista ezagunetakoa (j. 1929).
- 2019 –
- Johnny Clegg, hegoafrikar musikari eta antropologoa (j. 1953).
- Claude-Hélène Perrot, frantziar historialari eta afrikazalea (j. 1928).
- 2021 – Josep Maria Gay de Liébana, kataluniar ekonomialaria, dibulgatzailea eta kirol arloko ekonomia aholkularia (j. 1953).
- 2023 –
- Jane Birkin, britainiar abeslari eta antzezlea (j. 1946).
- Franz Hinkelammert, alemaniar ekonomialari eta teologoa (j. 1931).
- Kevin Mitnick, estatubatuar hackerra (j. 1963).
Jaiak eta urteurrenak
- Sehaska egutegiko izendegia: Karmele/Karmel/Karla eta Igotz.
- Kristauentzat Karmengo Amaren jaia. Euskal Herriko herri askotan jai egun nagusia, besteak beste:
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.