Utsjoki

Udazkeneko ilunabarra Geavvu edo Kevo aintziran (2013).

Utsjoki Lappi eskualdearen eta Finlandiaren iparraldeko muturrean dago, Ipar Lappi lurraldean, eta Norvegiarekin egiten du muga mendebaldean eta iparraldean. Bizilagunak Inari hego-ekialdean, eta Karasjok, Tana eta Nesseby norvegiar udalerriak dira; eskualdeko Rovaniemi hiriburutik, aldiz, 450 bat km iparraldera dago[9]. Utsjokik, guztira, 5.372 km²-ko azalera du eta, hain zuzen ere, azalera handiena duen herrialde osoko hamabigarren udalerria da[1]. Lurralde zabal honetan, hainbat eremu bereizten dira. Lautada zabaletan klima azpiartikoa eta taiga edo baso boreala nagusitzen dira, eta zuhaizti ohikoenak pinudiak eta urkidiak izaten dira; altuera gutxiko mendi gainetan, berriz, zuhaitzik gabeko tundra eta klima polarra dira bereizgarri nagusiak. Azkenik, aipatzekoak dira landare espezie ez-ohikoak bizi diren inguru zingiratsu eta paduratsuak.

Udalerria zirkulu polar artikoaren gainean dago, 350-500 bat km iparrera[9]; horrenbestez, gauerdiko eguzki eta gau polar fenomenoak urtero izaten dira. Alde batetik, eguzkia edo eguzkiaren argitasuna udalerriko zeruaren jabe izaten da maiatzaren bigarren astetik abuztu hasiera arte; Ohcejohkako edo Utsjokiko elizatean, esaterako, gertakariak 71 egun irauten du (maiatzaren 18an hasi eta uztailaren 28an amaitzen da)[10]. Bestetik, gau polarraren garaia edota iluntasuna nagusitzen den garaia azaroaren 27tik urtarrilaren 17ra izaten da; guztira, 51 egun[11]. Ipar argiak, azkenik, oso ohikoak izaten dira neguko gau ilun eta oskarbietan; irail eta martxo bitartean lau gautatik hirutan izaten den fenomenoa da, urrian eta martxoan bereziki[12].

Klimari dagokionez, azpiartikoa da gailentzen dena eta, ondorioz, tenperaturak leunak izaten dira udan, baina neguak hotzak eta luzeak izan ohi dira. Dena den, neguak ez dira Lappi erdialdean bezain izozgarriak, Ozeano Artikotik iristen den haize epelak neguak leuntzen dituelako. Orokorrean, elurrak udalerriko lurzorua estaltzen du urri amaiera eta maiatza bitartean, gutxi gorabehera 175 egunez[13]; izotzak, bestetik, aintzira eta ibaien gaina hartzen du beste horrenbeste egunetan. Hilabete euritsuenak udakoak dira, uztaila bereziki, eta lehorrena, aldiz, maiatza. Eremu menditsuetan, bestalde, klima polarra da nagusitzen dena, eta horrekin batera, zero azpiko tenperaturak. Samiek antzinetik erabiltzen duten egutegiaren arabera, Lappiko eta udalerriko klima ulertzeko lagungarri diren zortzi garai bereizten dira: Giđđadálvi (udaberri-negua), Giđđa (udaberria), Giđđageassi (udaberri-uda), Geassi (uda), Čakčageassi (udazken-uda), Čakča (udazkena), Čakčadálvi (udazken-negua) eta Dálvi (negua)[14]. Azkenik, aipatzekoa da udalerrian klima aztertzen duen gune garrantzitsua dagoela, Turkuko Unibertsitateak 1956. urtean ireki zuen Kevo Ikerketa Azpiartikoko Institutua[15].

Fiellu ur-jauzia udan.

Ipar Lappi lurraldea ez da oso eremu menditsua; mendi gehienak Sodankyläko ipar- eta hego-ekialdean daude. Dena den, Utsjokin badaude 600 metro goitiko hiru tontor: 619 metroko Kaimioaivi, samientzat sakratua den 620 m-ko Ailigas, eta Ipar Lappiko bigarren eta Finlandiako hamaikagarren goragune altuena den Guivi edo Kuivi, 640 metro neurtzen duena. Bestalde, 500 eta 600 metro arteko hainbat gailur daude udalerrian sakabanatuta; besteak beste, altuenetik baxuenera, Duottarmavnna, Njavgoaivvi, Ruohtir, Avzegasoaivi, Varddoaivi, Nuvvus-Ailigas, Geatgebassi, Orosoaivi eta Birkeoaivi[17].

Ipar argiak Njuorggán/Nuorgam herrian.

Finlandiako gainontzeko udalerriekin alderatuz gero, Utsjoki ez da aintzira handiko udalerria. Zehazki, azalera osoaren %4,2 baino ez da ur-azalera; guztira, 226,02 km²[1]. Hala ere, 1.820 aintzira daude bertan, gehienak ekialdean biltzen diren aintzira txikiak[18]; besteak beste, aipatzekoak dira Veahčajávri edo Vetsijärvi, Norvegiarekin muga egiten duen Buolbmátjávri/Pulmankijärvi, Máttajávri/Máttajávri, Geavojávri/Kevojärvi, Inarirekin muga egiten duten Čárajávrrit eta Juttjávri/Jottijärvi, eta mendebaldeko Luopmošjávrrit edo Luomusjärvet multzoa, Stuorrajávri eta Nuorttahjávri aintzirek osatzen dutena. Ur eremu honen artean, bestalde, nabarmenak dira udalerria zeharkatzen duten ibaiak, batik bat, herrialdearen iparraldeko muga marrazten duten Deatnu edo Teno (250 km-ko luzera du) eta Kárášjohka, eta Anár edo Inari ibaia (152,9 km luzekoa). Beste ibai garrantzitsu batzuk Inaritik iristen den Gámasjohka edo Kaamasjoki, Kevoko arroila sortzen duen Geavojohka edo Kevojoki, Veahčajohka/Vetsijoki, eta udalerriak izenak zor dizkion Ohcejohka edo Utsjoki dira. Azkenik, aipatzekoa da 26 metroko altuera duen eta herrialde osoko erorketa malda altuenetakoa duen Fiellu ur-jauzia[19][20].

Ur eremu honetan, amuarrain arruntak eta laponiakoak, koregonoak, arrain hiruarantzak, ezkailuak, lotak, lutxoak, perkak, timaloak eta fama handiko izokinak bizi dira, urtero milaka arrantzale erakartzen dituztenak[21][22].

Udalerriko natura basatia oso zaindua da, azaleraren %80 inguru babestutako lurraldeek osatzen baitute. Guztira, natura erreserba bat eta hiru eremu basati daude Utsjokin:

• Geavvuko edo Kevoko Natura Erreserba Hertsia: osoki Utsjokin dagoen eta 712 km²-ko eremua hartzen duen erreserba hertsia da. 1956. urtean sortu zen bertako natura berezia babesteko asmoz. Hain zuzen ere, erreserbaren barruan daude, besteak beste, 26 metroko altuera duen Fiellu ur-jauzia, 40 km-ko luzera eta 80 metroko sakonera duen Kevoko arroila, eta pasagune estutik igarotzen den Geavvu edo Kevo ibai meharra. Bisitariek debekatua dute nahierara ibiltzea natura parkean, dena den, badira markatutako bi ibilbide: 64 km-ko luzera duen eta arroila inguratzen duen Geavvu edo Kevo bidea, eta eremu menditsuan barrena doan 78 km luzeko Guivi edo Kuivi bidea. Bi bideak zailtasun handikoak diren arren, urtero milaka naturazale iristen da bertara[4].

Geavvuko edo Kevoko arroila udaran.

• Gálddoaiviko edo Kaldoaiviko, Muotkatunturiko edo Muotkkeduottarreko, eta Paistunturiko edo Pänituoddârreko eremu basatiak: Utsjokiren bereizgarri nagusietako bat dira udalerrian dauden hiru eremu basatiak. Gune hauek natura basatia, eta samien kultura eta bizilekuak babesteko asmoz sortuak izan ziren 1991. urtean. Hertsiki natura erreserbak ez diren arren, arau eta debeku ugari mantentzen dituzte. Hala ere, natura altxor hauek ezagutarazteko helburuarekin basabide eta etxola ugari egin dira azken urteotan, abenturazale asko erakarri dituztenak[23].

Natura eremu horietan ehizatzea erabat debekatua dago; beraz, baso borealaz gain, babestutako animalia ugari ere badago. Ugaztunen artean, aipatzekoak dira altzeak, amerikar bisoiak, azeri gorri eta zuriak, erbinude arrunt eta zuriak, hartz arreak, igarabak, ipar-katamotzak, jatunak, lemingak, lepahoriak, otso arruntak, satitsu txikiak, tundrako otsoak, ur-ipurtatsak, ur-satitsu hankazuriak, eta elur-orein basati eta etxekotuak (basoko elur-oreinak)[4][23].

Bestalde, hegazti espezieei dagokienez, aniztasun handia dago. Elur-berdantzak, elur-hontzak, eper zuriak, eskandinaviako lagopodoak, kaskabeltz handiak, laponiako kaskabeltzak, okil hiruhatzak, txirri lepokodunak eta zapelatz galtzadunak dira bertako negu latzetan bizirautea lortu duten hegazti bakarrak, alegia, urte osoan zehar ikus daitezkeenak. Hala eta guztiz ere, uda pasatzera iristen diren hegazti espezieak dira nagusi; esaterako, aliota txikiak, arrano beltz eta arrantzaleak, belatz gorri, handi eta txikia motako harrapariak, basoilarrak, bernagorri ilunak, birigarro arrunt eta txikiak, luma dotoreko borrokalariak, elur-berdantzak, erroiak, hontz gabiraiak, ipar-antzandobiak, ipar-belatzak, ipar-txioak, istingor arrunt eta txikiak, kukua, kuliska gorri, pikart eta txikiak, kurlinta bekaindunak, laponiako berdantzak, larre-buztanikarak, larreoiloak, mendebal-txori mokomeheak, negu-txirtak, negu-txontak, okil beltzak, papourdinak, pinu-gailupak, siberiar eskinosoak, temminck txirriak, txio horiak, txirri hankalaburrak, ur-zozoak, urre-txirri arruntak, zingira-berdantzak, zingira-hontzak eta zozo paparzuriak. Azkenik, ur-hegazti espezieen artean, aipatzekoan dira ahate txistulariak, ahatebeltz arrunt eta hegazuriak, beltxarga oihulariak, izotz-ahateak, murgilari handi eta mottodunak, zerra ertain eta txikiak, eta antzara hankagorriztak, hankahoriak, muturzuriak eta nanoak[21][4][23].

Lurralde honetara iritsi zen lehen gizarte antolatua, Izotz Aroaren ondoren, iparraldeko klima leuntzen eta glaziarrak urtzen hasi ziren garaian iritsi zela uste da; hain zuzen ere, lehenengo biztanle horien aztarna zaharrenak Veahčajávri edo Vetsijärvi izeneko aintziraren inguruan aurkitu dira eta adituek 9.500 urte inguru dutela ebatzi dute[24]. Veahčajávrikoak Ipar Lappiko historiaurreko arrasto zaharrenak dira. Lehen giza-talde hori iparraldetik etorritako Komsa kulturako gizakiek osatu zuten, ehiza eta fruitu-bilketatik bizi ziren, eta jatorria Ozeano Artikoko kostaldea zenez, Ipar Itsasoko Fonsa kulturako tribuekin harreman estua izango zutela uste da. Nahiz eta oraindik lurralde honen jatorrizko biztanleen, samien jatorriak ezezaguna izaten jarraitzen duen, badirudi tribu horien eta beranduago (k.a. 3. milurtekoan) Eskandinaviara iritsi ziren eta eurekin samiera hizkuntza eraman zuten uraldar herrien nahasketaren ondorio direla[25].

Mantojärviko XIX. mendeko egurrezko etxolak.

Erdi Arora arte egoera antzekoa izan zen. Bertako biztanleria sakabanaturik bizi ziren eta sasoiaren arabera egonlekuz aldatzen zuten hainbat sami herrik edo taldek osatzen zuten; talde horiei batasuna ematen zien lotura kultura antzekotasuna eta lurralde banaketa zen. Euren artean eta mugaz haraindiko beste sami taldeen artean harremana etengabea izango zela pentsatzen dute adituek, elkar trukeak urteetan zehar sendotutako sarea. Dena den, talde edo herri bakoitzak bizirauteko beharrezko guztia lortzen zuen ehizaren, arrantzaren eta bilketaren bitartez; beraz, horrek guztiak kanpotarrekin kontaktua izateko beharra gutxituko zuen. Bestalde, klima hotza dela-eta, aipatzekoa da atzerriko erresumek ez zutela saiakera berezirik egin lurraldea bereganatzeko XIV. mendera arte; ondorioz, bertako biztanleek jatorrizko bizimodu eta kulturari arazo handirik gabe eutsi ahal izan ziotela uste da[24].

XIV. mendean, baina, Ipar Lappi osoa Suediar Erresumako antzinako Laponia probintzia barnean finkaturik gelditu zen. Muga zurrundu egin zen eta lurraldearen mendekotasuna bermatzeko, suediarrek zerga-sistema sendoa jarri zuten martxan. Garai horretan, gaur egun udalerriak hartzen duen eremuan, bi siida edo sami talde bereizten ziren: hego-mendebaldeko Deanu siida eta ipar-ekialdeko Ohcejohka. Banaketa horrek XIX. mendera arte iraungo zuen[26].

Suediarren eragina XVII. mendean hasi zen nabarmentzen; kristautasunaren bultzadaz, lehen elizak eraikitzen hasi ziren Laponia iparraldean. Lurraldearen zabalera eta orografia dela-eta, hainbat eliza finkatu behar izan zituzten eskualdean erlijioa egonkortzeko[25]. Utsjokiko lehena Mantojärvi edo Máttajávri izeneko aintziraren ertzean eraiki zuten 1701. urtean[27]. Hala, kristautasunaren etorrerarekin batera, samiak xamanismoa alde batera uzten hasi ziren. Gainera, iparraldean sektore ekonomiko berria sortzeko helburuarekin, samiak elur-orein zaintzan jarduteko laguntzak jasotzen hasi ziren Suediar Erresumaren eskutik, eta horrek ere euren bizimodua eraldatzea ekarri zuen[24].

Utsjokiko eliza udaran.

Bestalde, XVII. mende bukaeran Izotz Aro Txikia izan zen eta herritarrek hildako asko eragin zituen gosete garai luzea pairatu zuten. Dena den, egonkortasun handiko garai luzea izan zen eta Errusiar Tsarerriaren eta Suediar Erresumaren iparraldeko muga lasaitu egin zen. XVIII. mendean, aldiz, Finlandiaren kontrola izateko guduak hasi ziren. 1751. urtean Strömstadeko Akordioa sinatu zuten Norvegiak eta Suediak, eta iparraldeko muga Teno (edo Kárášjohka) ibaian zehaztu zuten; erabaki horrek ondorio kaltegarriak izan zituen lurraldean, bertako bi sami herriak (Deatnu eta Ohcejohka) bi herrialdetan banatuta gelditu zirelako: Teno ibaiaren iparraldeko ertza Kautokeinoko elizbarrutiak bereganatu zuen eta hegoaldeko ertza, aldiz, Utsjokiko elizatearen inguruan bildu zen, Suediaren eta Sodankyläko elizbarrutiaren barruan[28]. Finlandiako Gerran, azkenik, Errusiar Inperioak herrialdea bereganatu zuen eta Finlandia Inperioko Dukerri Handi bihurtu zen[24].

Jabe aldaketak lurraldeko samien bizimodua hankaz gora jarri zuen. Hain zuzen, elur-orein zaintzan jarduten zuten sami abeltzainek animaliak lekualdatzen zituzten sasoiaren arabera, eta neguan Ozeano Artikoaren kostaldera eramaten zituzten elikagai hobeen bila. Baina, Finlandia Errusiar Inperioak bereganatu zuenean, Norvegiako muga itxi egin zuten 1852an, eta samiak iparralderantz jo ezinik gelditu ziren. Ezintasun horrek kalte handiak eragin zituen ekonomian eta abeltzain askok hegoalderantz jotzeko apustua egin zuen, hartara Inariko samiekin harremanak estutuz. Gorabehera horien ondorioz eta finlandiar kolonoen kokatzea bultzatzeko, eskualdea zerga-sistematik salbuetsia gelditu zen hainbat urtez. Azkenik, 1876. urtean, Utsjokiko elizatearen inguruko herriak Sodankylätik bereizi eta udalerri propioa sortu zuten[24].

XX. mende hasierako Finlandiako sami familia baten irudia (1936).

Errusiaren mende ehun urte igaro ondoren, Finlandiak 1917ko Gerra Zibilean independentzia lortu zuen. Estatus aldaketa hau oraindik errotu eta egonkortu gabe zegoenean, Bigarren Mundu Gerrak eztanda egin zuen kontinente zaharrean. Herrialdeak bere burujabe estatusa mantendu nahian eta SESB bere lurraldetik urruntzeko helburuarekin, Alemania naziarekin bat egin zuen. Norvegiatik iritsitako tropa alemaniarrak udalerriko herrietan egokitu ziren eta Ozeano Artikoaren defentsa antolatzeari ekin zioten. Finlandia astindu zuten Neguko Gerra eta Jarraipenaren Gerraren ondoren, herrialdeak SESBekin bake-akordioa sinatu zuen; akordioa gauzatzeko, finlandiarrek sobietarren baldintza nagusia onartu behar izan zuten, alegia, alemaniarrak finlandiar lurretatik botatzea. Horrela, gutxira arte soldadu nazien kide izandako finlandiarrak horiek jazartzeari ekin zioten eta bizilagun den Norvegiara, Hirugarren Reicharen herrialde satelitera, alde egitea galarazteko, soldaduak mugako udalerrietan kokatu ziren. Laponiako Gerra hasi zen eta eskualdeak ondorio garratzak pairatuko zituen. Alemaniarren XXXVI. armada-gorputzak muga Karigasniemi herritik igarotzea erabaki zuen; hala ere, XXXVI.a Ivalo suntsitu zuen armada-gorputz bera izan arren, Utsjokin ez zuen sarraskirik egin[28][29].

Gerra osteko urteetan, Finlandiak ekonomikoki izugarrizko hazkuntza izan zuen eta gizarte eta politika egonkortasuna lortu zuen. Dena den, hazkunde hori guztia ez zen hain oparoa izan udalerriarentzat, industriak ez baitzituen bere sustraiak errotu Lappin (Kemi, Kemijärvi eta Tornio hirietan izan ezik), eta samiek jatorrizko ekonomiatik bizirauten jarraitu zuten. XX. mendearen bigarren erdian, aldiz, arrantza-turismoaren eskutik azpiegiturak iristen hasi ziren eta natura basatia babesteko apustua egin zen Ipar Lappin. Utsjokin bertan, Kevoko Natura Erreserba Hertsia sortu zen 1956an eta horren inguruan jarduera ekonomiko berriak azaltzen hasi ziren[4].

Gaur egun udalerrian bi talde etniko nagusi daude: samiak (%69,9) eta finlandiarrak[5][30]. Hain zuzen, sami biztanle ehuneko handiena duen udalerria da Utsjoki. Herritar horien ohiturak, hizkuntzak eta lurrak babesten dituen Samien Lurraldea sortu zuen Utsjokik Enontekiö, Inari eta Sodankylä udalerriekin batera 1973. urtean[31].

Mila eta hirurehun biztanlera iristen ez den udalerri hau biztanle gutxien duen Lappiko hirugarren udalerria da, eta bere azalera handiak Finlandia osoko biztanle dentsitate txikiena duen udalerrien artean sartzen du. Utsjoki sami herritar ehuneko altuena duen herrialdeko udalerria da, zehazki, utsjokiarren %69,9 da herri horren kide[5]. Samien hizkuntza (ipar samiera) udalerriko hizkuntza ofiziala da finlandierarekin batera. Azken urteotan ipar samierak babes handia jaso duen arren, hizkuntza nagusia finlandierak izaten jarraitzen du, herritarren %52,7ren lehen hizkuntza baita; ipar samiera, aldiz, %43,1en lehen hizkuntza da, zehazki 523 utsjokiarrena (2020). Udalerriaren izen ofizialak "Ohcejohka" eta "Utsjoki" dira, ipar samieraz eta finlandieraz hurrenez hurren[2][47]. Finlandiarrak, bestetik, batez ere 50eko hamarkadatik aurrera iristen hasi ziren udalerrira. Teno ibaiko izokinen ospea aspalditik ezaguna zen arren, garai hartan geroz eta arrantzale gehiago iristen hasi zen Utsjokira, eta jarduera horren inguruan zerbitzuak garatzen hasi ziren. Arrantza-turismoaren eskutik dendak ireki ziren, hotelak, errepideak, jatetxeak, eta herrialdeko toki guztietatik iritsitako arrantzaleek udalerriko ekonomia piztu zuten. Hain zuzen ere, oparotasun horrekin batera, hegoaldetik finlandiar herritar ugari heldu zen, eta samiek biztanlerian izandako nagusitasuna murriztu zen hein batean[6].

90eko hamarkadaren amaieran, aldiz, mende hasieratik urtez urte etengabe hazten ari zen Utsjokiko biztanleria jaisten hasi zen. Batik bat, lan esparru zabalago baten bila bertatik ateratzen ziren herritarrak ziren biztanle galera horren kausa. Joera horrek jarraitzen duen arren, azkenaldian udalerriko biztanleria egonkor mantendu da.

Bestalde, Europar Batasuneko herrialdeekin eta Finlandiako gainontzeko udalerriekin alderatuta, Utsjokin 15 urte baino gutxiagoko biztanleriaren ehunekoa baxua da: %14,2; eta 64 urte baino gehiago dituztenena, berriz, oso altua: %30,5. Erlijioari dagokionez, herritar gehienak sinesgabeak (%25,2) edo luteranoak (%73,2) dira; sinestunen kopuru handiena samiek osatzen dute[2]. Atzerritarrak, azkenik, biztanleriaren %4,1 dira (2020)[47].

Utsjoki hiru herrigune nagusik osatzen dute: Utsjokiko elizateak (Utsjoki-Mieraslompolo), Nuorgam herriak eta hego-mendebaldeko Karigasniemik. Hiru herri horietan eta inguruko auzuneetan bizi dira udalerriko biztanle gehienak; dena den, utsjokiarren %26,1 baino ez da bizi herriguneetan, gainontzekoa landa-eremuan bizi da[48]. Bestalde, mendebaldean bada beste biztanle-gune garrantzitsu bat, Nuvvus eta Dálvadas sami herriek, eta Outakoskik osatzen dutena; bertan herritarrak sakabanaturik bizi dira[33].

Utsjoki sami idazleen udalerria da. Hain zuzen ere, utsjokiar ezagunenak ipar samieraz idazten duten Inger-Mari Aikio-Arianaick eta Rauni Magga Lukkari olerkariak, Pedar Jalvi, eta Kirsti Paltto eta Jovnna-Ánde Vest idazleak dira. Bestalde, musikarekin lotura estua duten bi artista ere aipatzekoak dira, Inariko Angeli herrian jaio arren Utsjokin bizi den Ulla Pirttijärvi abeslaria, eta Kaamasmukkako Áilu Valle sami raperoa.

Ohcejohkako samien batzarraren, Sámiráđđi-ren egoitza nagusia elurpean (2013).

Lappiko gainontzeko udalerrien antzera, Utsjokiko jarduera ekonomiko nagusia zerbitzu-sektorean dago. Guztira, langileen %76,1ek egiten du lan hirugarren sektorean, bai zerbitzu publikoetan, bai pribatuetan. Hain zuzen, Teno ibaiak erakartzen duen arrantza-turismoa eta mugak ekartzen duen salerosketa dira udalerriko diru-iturri nagusiak. Bestalde, aipatzekoa da samien artean abeltzaintzak betetzen duen funtzioa, izan ere, elur-orein zaintza euren kulturaren bereizgarri garrantzitsua da. Lehen sektoreko langileak %10,6 dira[63]. Langabezia tasa eskualdeko bosgarren baxuena da: %8,6 (2020)[64]; eta udal-tasa, aldiz, %21ekoa[65].

XX. mende erdialdera arte, Utsjoki lehen sektoreko udalerria izan zen. Samien elur-orein etxaldeak ziren herritarren diru-sarrera nagusia, eta arrantzak eta egoera klimatikoak guztiz baldintzatutako nekazaritzak irabazi hauek osatzen zituzten. Dena den, 50eko hamarkadan egoera aldatzen hasi zen. Teno ibaiko izokinen ospea aspalditik ezaguna zen arren, geroz eta arrantzale gehiago iristen zen Utsjokira, eta jarduera horren inguruan zerbitzuak garatzen hasi ziren. Arrantza-turismoaren eskutik dendak ireki ziren, hotelak, errepideak, jatetxeak, eta herrialdeko toki guztietatik iritsitako arrantzaleek udalerriko ekonomia piztu zuten. Oparotasun horrekin batera, finlandiar herritar ugari heldu zen, eta samiek biztanlerian izandako nagusitasuna murriztu zen. Hala, urte gutxiren buruan, Utsjokiren egitura ekonomikoa zeharo aldatu eta hirugarren sektoreko udalerri bihurtu zen[6].

Arrantzaleak Teno ibaian, Boratbokca inguruan (2015).

Bestalde, Teno ibaiko muga igaro eta udalerrira erosketak egitera iristen diren norvegiarrek ere pisu handia dute Utsjokiko ekonomian. Finlandia 1995ean Europar Batasuneko herrialde bihurtu zenean, Norvegiaren eta Finlandiaren egoera ekonomikoa aldatu zen. Nahiz eta 1996. urtean bi herrialdeak Schengen eremuan sartu, 2002an euroa iritsi zenean produktuen prezioek gorabehera handiak izan zituzten. Ordutik, muga zeharkatu eta Utsjokiko dendetan erosketak merkeago egiten dituzten norvegiarrek diru-kopuru handia uzten dute udalerrian. Irabazi gehien dituena Nuorgam eta Karigasniemi herrietan dendak dituen Alko enpresa da[6][66].

Samiei dagokienez, abeltzaintzak eta klimak baldintzatutako nekazaritzak jarduera garrantzitsuak izaten jarraitzen dute. Hain zuzen ere, sami herriaren kultura eta elur-orein zaintza estuki loturik daude aspalditik. Dena den, Utsjokiko langileen hamar lanpostutatik bakarra da lehen sektorekoa[6].

90eko hamarkadaren amaieran, mende hasieratik urtez urte etengabe hazten ari zen Utsjokiko biztanleria jaisten hasi zen. Batik bat, lan esparru zabalago baten bila bertatik ateratzen ziren herritarrak ziren biztanle galera horren kausa. Joera horrek jarraitzen duen arren, azkenaldian udalerriko biztanleria egonkor mantendu da[2].

Azken urteotan turismoaren esparrua zabaltzeko lan handia egin da administraziotik. Besteak beste, 1956. urtean sortu zen Kevoko Natura Erreserba Hertsia eta udalerriko ondasun natural eta kulturalak ezagutzera emateko ekimenak gauzatu dira. Hala, Utsjokiko inguruneak eta gauerdiko eguzkiaz eta ipar argiez gozatzeko aukerak naturazale asko erakartzen ditu gaur egun. Dena den, arrantza turismoak udalerriko ekonomiaren motore izaten jarraitzen du, ingurugiroa babesteko asmoz arrantza lizentzien kopurua murriztu den arren[67][6].

• 
  Kevojärviko 1923ko irudia
• 
  Muotkatunturiko Eremu Basatia
• 
  Kevo ibaia
• 
  Elur-orein taldea
• 
  Inari ibaiko zubia
• 
  Nuorgam
• 
  Leming arrunta Kevon
• 
  Nuorgamgo supermerkatua
• 
  Ipar muturreko oroitarria
• 
  Ruktajávri aintzira
• 
  Kenesjärvi aintzira
• 
  Ke sauna Mantojärviko etxola baten barruan
• 
  Alaköngäs, Teno ibaiko ur-lasterrak
• 
  Mantojärviko etxolak
• 
  Kevoko iluntzea
• 
  Egurrezko etxola
• 
  Pinu gorria
• 
  Arrantzalea Ohcejohka ibaian