Urizaharra

Urizaharra (ofizialki Peñacerrada / Urizaharra) Arabako hegoaldeko udalerri bat da, Mendialdeko eskualdekoa. Gasteiztik 25 bat kilometrora dago, Trebiñu eta Errioxa artean. Izen bereko herria udalerriaren erdialdeko eremuan dago, Jugalez ibaiaren ezker bazterrean.

Urizaharra kokatuta dagoen muinoaren ikuspegia
Urizaharra
 Araba, Euskal Herria
Urizaharrako harresiko hego-ataria

Urizaharreko armarria

Administrazioa
EstatuaEspainia
ErkidegoaEuskal Autonomia Erkidegoa
LurraldeaAraba
EskualdeaArabako Mendialdea
Izen ofiziala Peñacerrada / Urizaharra
AlkateaJuan Jose Betolaza Pinedo (Agrupacion Municipal Independiente)
Posta kodea01212
INE kodea01044
Herritarraurizahartar
Kokapena
Koordenatuak42°38′39″N 2°42′49″W
Map
Azalera57,06 km2
Garaiera755 metro
Distantzia25 km Gasteiza
Demografia
Biztanleria302 (2023)
−8 (2022)
alt_left 109 (%36,1) (%50,3) 152 alt_right
Dentsitatea5,7 biztanle/km²
Hazkundea
(2003-2013)[1]		% 1,51
Zahartze tasa[1]% 24,41
Ugalkortasun tasa[1]‰ 0
Ekonomia
Jarduera tasa[1]% 91,67 (2011)
Genero desoreka[1]% -6,49 (2011)
Langabezia erregistratua[1]% 4,14 (2013)
Euskara
Euskaldunak[1]% 15,95 (2010)
Kaleko erabilera [2]%  (2016)
Etxeko erabilera[3]% 5.13 (2016)
Datu gehigarriak
Sorrera dataXIII. mendea

Geografia

Ingurune naturala eta klima

Urizaharra Trebiñuko Konderriko mendiek iparraldean eta Kantabria mendilerroak hegoaldean mugatua dago. Udalerrian Artxabal mendia dago, 1.172 metroko garaiera duena.

Bestela, Herrera mendateak udalerria lotzen du Errioxarekin.

754 metroko garaieran kokaturik dago[4].

Historia

Urizaharreko Erdi aroko hiribildua XIII. mendean sortu zen[5].

Herritik gertu lau gazteluren hondarrak daude, Urizaharra, Mendiluzea, Herrera eta Villamonte, hain zuzen ere.

1838ko ekainaren 20 eta 22 artean bertan Lehen Gerra Karlistako gudua izan zen.

Banaketa administratiboa

Urizaharra udalerria 7 herriz osatua dago:

Haietatik guztiak kontzejuetan antolatzen dira. Baroja eta Zumentu kontzeju bakarra osatzen dute. Besteek herri bakar bateko kontzejuak osatzen dituzte[4].

Demografia

2022ko urtarrilaren 1eko erroldaren arabera, Urizaharra herriak 144 biztanle zituen[4].

2023ko urtarrilaren 1eko Eustateko datuen arabera, 151 biztanle horietatik, 88 gizonezko eta 63 emakumezko ziren. Adin taldeei dagokionez, biztanleriaren %17,2a 0 eta 19 urte bitartean zuen, %62,9a 20 eta 64 urte bitartean zuen eta azkenik %19,9a 65 urte baino gehiago zuen[6].

Urizaharreko biztanleria

Politika
Urizaharreko udaletxea
Sakontzeko, irakurri: «Hauteskundeak Urizaharran»

2023-2027 legegintzaldia

2023ko hauteskundeen ondorengo Urizaharreko udalbatza

Alderdia

2023ko maiatzak 28

Zinegotziak Boto kopurua
Agrupacion Municipal Independiente (AMI)
5 / 7
124 (% 65,96)
Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ)
2 / 7
49 (% 26,06)
Euskadiko Alderdi Sozialista-Euskadiko Ezkerra (PSE-EE)
0 / 7
11 (% 5,85)
Alderdi Popularra (PP)
0 / 7
4 (% 2,13)
Datuen iturria: Hauteskunde emaitzak. Eusko Jaurlaritza (Gaztelaniaz)

Alkateak

Hauek izan dira Urizaharreko azken alkateak:

Alkatea Agintaldi hasiera Agintaldi amaiera Alderdia[7]
Adolfo Samaniego Samaniego[7][8] 1979 1983 Zentro Demokratikoaren Batasuna
Jose Luis Alonso Fernandez[7][8] 1983 1987 Euzko Alderdi Jeltzalea
Jose Luis Salazar Roa[7] 1987 1991 Euzko Alderdi Jeltzalea
Jose Luis Alonso Fernandez[7][8] 1991 1995 Euzko Alderdi Jeltzalea
Eduardo Gonzalez Lopez de Lacalle[7] 1995 1999 Euzko Alderdi Jeltzalea
Domingo Luis Montoya Campo[7] 1999 2003 Euzko Alderdi Jeltzalea
Luisa Maria Alonso Pinedo[7] 2003 2007 Agrupacion Municipal Independiente
Luisa Maria Alonso Pinedo[7][9][10][11] 2007 2011 Agrupacion Municipal Independiente
Edorta Alonso Pinedo[7][12] 2011 2015 Agrupacion Municipal Independiente
Juan Jose Betolaza Pinedo[7][13][14] 2015 2019 Agrupacion Municipal Independiente[14]
Juan Jose Betolaza Pinedo[7][14][15][16] 2019 2023 Agrupacion Municipal Independiente[14]
Juan Jose Betolaza Pinedo[15][16][17] 2023 Jardunean Agrupacion Municipal Independiente[18]

Garraioa

Araba Bus sareko  lineak zerbitzua ematen dio udalerri honi:

 Araba Bus
 Zerbitzua  Hasiera  Ibilbidea  Amaiera ⁠
9Gasteiz
(geltokia)		Gasteiz (Bastiturri) • Gasteiz (epaitegiak) • Gasteiz (unibertsitatea) • Armentia Trebiñu • Argote • Albaita • Baxauri • Obekuri • Navarrete • Bernedo • Meanuri • Meano • Ekora • Oion • Logroño (Portales)
Gasteiz (Bastiturri) • Gasteiz (epaitegiak) • Gasteiz (unibertsitatea) • Armentia Trebiñu • Urizaharra • Leza (ospitalea) • Guardia • Guardia (hotel-gasolindegia) • Logroño (Portales)		Logroño
(geltokia)

Gainera, Eskualdeko Garraioa sareak 2 linea ditu udalerrian:

 Eskualdeko Garraioa
 Zerbitzua  Hasiera  Ibilbidea  Amaiera ⁠
16Armentia T.
Trebiñu		Arluzea • Markiz • Saseta • Urarte • Paritza • Lañu • Albaita • Fuidio • Faidu • Mesantza • Samiano • San Martin Galbarin • Torre • Argote • Axarte • Agilu • Marauri • Ogeta • Saratsu • Pedruzo • San Vicentejo • Imiruri • UzkioArmentia T.
Trebiñu⁠
20Urizaharra
Armentia T.
Trebiñu		Faidu • Pipaon • Lotza • Montoria • Pagoeta • Moraza • Baroja • Taravero • Sanmartinzar • AranaUrizaharra
Armentia T.
Trebiñu

Kultura

Jaiak

Ondasun nabarmenak

Urizahartar ezagunak

Argazki galeria

Erreferentziak
  1. Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
  2. «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  3. «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  4. «Arabako Toki Erakundeak» Arabako Foru Aldundia (Noiz kontsultatua: 2023-11-04).
  5. «Urizaharra: Hegoaldeko atariaren herria» Alea (Noiz kontsultatua: 12/07/2019).
  6. (Gaztelaniaz) «Población por entidades de población de Álava, según sexo, grupos de edad y nacionalidad.» Eustat (Noiz kontsultatua: 2023-10-30).
  7. (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2020-03-21).
  8. «Peñacerrada-Urizaharra» Auñamendi Eusko Ikaskuntza (Noiz kontsultatua: 2020-04-13).
  9. (Gaztelaniaz) «La localidad alavesa de Peñacerrada acoge este domingo la Feria del Caballo» Europa Press 2009-09-02 (Noiz kontsultatua: 2023-09-14).
  10. (Gaztelaniaz) «La Plataforma contra la línea de 400 kV alega que la información del anteproyecto es "insuficiente"» Diario de Noticias de Navarra 2010-05-14 (Noiz kontsultatua: 2023-09-14).
  11. (Gaztelaniaz) «La nueva carretera de Peñacerrada da ya servicio a mil vehículos cada día» Diario de Noticias de Álava 2011-03-16 (Noiz kontsultatua: 2023-09-14).
  12. (Gaztelaniaz) «Movistar 'cuelga' a Peñacerrada» Diario de Noticias de Álava 2013-12-06 (Noiz kontsultatua: 2023-09-14).
  13. (Gaztelaniaz) «Nexo común en las alturas del Toloño» Diario de Noticias de Álava 2016-06-04 (Noiz kontsultatua: 2023-09-14).
  14. (Gaztelaniaz) «Encaje de bolillos municipal» Diario de Noticias de Álava 2019-06-10 (Noiz kontsultatua: 2023-10-08).
  15. (Gaztelaniaz) «Amado Martínez de Iturrate gana en Erriberabeitia con Ribera Baja Bizirik» Gasteiz Hoy 2023-05-28 (Noiz kontsultatua: 2023-05-30).
  16. «EH Bilduk irabazi du Lagranen eta independenteek garaipena sendotu dute» Alea 2023-05-29 (Noiz kontsultatua: 2023-05-31).
  17. (Gaztelaniaz) «Todos los alcaldes y alcaldesas de Álava, pueblo a pueblo» Diario de Noticias de Álava 2023-06-18 (Noiz kontsultatua: 2023-09-22).
  18. (Gaztelaniaz) «Estos son los partidos que se presentan en cada pueblo de Álava el 28M» Gasteiz Hoy 2023-04-26 (Noiz kontsultatua: 2023-10-07).
  19. «Prestamero Sodupe, Diego Lorenzo» Auñamendi Eusko Ikaskuntza (Noiz kontsultatua: 2020-04-12).
  20. «Ramírez de la Piscina, Pedro Manuel» Auñamendi Eusko Ikaskuntza (Noiz kontsultatua: 2020-04-13).
  21. «[GONBIDAPENAK AGORTUTA Haizea»] Oihaneder Euskararen Etxea (Noiz kontsultatua: 2023-08-19).

Ikus, gainera

Kanpo estekak
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Euskal Wikiatlasa
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.