Uraren kutsadura Zaldibarko zabortegiaren hondamendian

Otsailaren 6ko luiziak zabortegiaren lixibiatu eta dekantazio baltsak hondatu ez bazituen ere (honek hondamendia larriagoa bihurtuko baitzuen), eroritako sektoreetatik baltsa horietara zihoazen ubideak suntsitu ziren.[1]

Aixolako urtegia; zabortegi azpitik igarotzen den Aixola erreka baino gorago egotean, otsaileko luiziaren ondorioz ez zen kutsatu

Eitzagako zenbait baserritako iturri propioetan uraren kutsadura detektatu zen; beste baserrietako iturrietako eta Zaldibarko, Ermuko eta Eibarko sare orokorreko uraren parametroak ontzat eman baziren ere, otsailaren 11an Jaurlaritzako osasun teknikariek Eitzaga eta Sallabente auzoetako biztanleei iturriko urik ez erabiltzea gomendatu zieten: ez edateko, ez sukalderako, ez animalientzat.[2][3]

Otsailaren 11an Ego ibaian ura zuri agertzen hasi zen.[4] Adituen esanetan, honek zabortegian hondatutako ubideekin lotuta egon zitekeen, baina ez lixibiatu eta dekantazio baltsa nagusiekin (hauek ez baitziren otsailaren 6ko luizian hondatu).[1] Egun honetara arte egindako emaitzek kutsadura erakutsi zuten, baina ez oso maila altuan.[5]

Otsailaren 17an, informeek adierazi zuten Aixola errekara eta Ego ibaira[6] ez zela lindano aztarnarik iritsi, bai ordea amonioa, disolbagarri organikoak, hidrokarburoak, kadmioa, nikela eta selenioa, eta lixibiatu isuria igotzen ari zela, baina 3 l/s baino gutxiagokoa zela.[7]

Zabortegitik etorritako lixibatuak biltzeko biltegi bat eraikitzeko asmoa zegoen, araztegira bideratzeko. «Aixolako ubideko uraren kalitatea bikaina da, amonioaren kantitatean izan ezik. Hori ahalik eta azkarren jaso behar da». [8]

Otsailaren 19an, URA Agentziatik, adierazi zuten zabortegi azpiko ubideak bi astetan berregiteko esperantza zutela; eta, dena den, honek ez ziola eragiten edateko uraren kalitate onari,[9] hau Aixolako urtegitik hartzen baita (Aixola erreka eta Ego ibaia baino garaiera altuagoan).[10] Gipuzkoako Basozainen Elkarteak, berriz, uraren afektazio maila ikusteko euri denboretara itxaron beharko zela ohartarazi zuten.[11]

Otsailaren 20an:

• Zaldibarko eta Berrizko Udalek iruzurgile batzuen gaineko abisua eman zuen: herrian zebiltzaten, uraren kalitate-neurketak eta filtroak saltzen, Osakidetzaren izenean.[12][13]
• URA Agentzia lixibatuak kamioi xurgatzaileen biltzen hasi zen, gero saneamendu sarera isuriz.[14] Hau behin betiko soluzio bezala abiatu zen, ubideak konpondu artean Aixola erreka eta Ego ibaira ailegatzen zen kutsadura gutxitzeko.[15]

Ahateak Ego ibaiean, Zaldibarko zabortegiak kutsatutako eremuan.

Otsailaren 26ean:

• URAk eginiko neurketen emaitzek[16] kutsadura parametroen igoera esanguratsua adierazi zuten (zianuroa, kromoa, selenioa, kadmioa, beruna).[17]
• Halere, otsailaren 20tik aurrera Ego errekan gora eginiko laginketek ere amonioak OEB5-eta OEK-" kontzentrazio altua erakutsi zuten; beraz, ondorioztatu zen parametro hauen igoera ezin zela lotuta egon Aixola errekatik behera zetozen Eitzagako lixibiatuekin, baizik eta lehendik "kolektore nagusiarekin lotzeko dauden hiriko hondakin-uren isurketarekin". [14]
• Egun honetara arte punpaketa kamioiek 615 m³ lixibiatu jasoak zituzten, Elgoibarko araztegira bideratuz.[18]

Martxoaren 2ra arte, URA Agentziak 1.093 m³ lixibatu jaso zirela jakinarazi zuen.[19]

Martxoaren 5ean, Pedro Luis Ariasek (injeniari katedraduna, eta Eusko Jaurlaritzaren Unibertsitate eta Ikerketa Sailburuordea Patxi Lopezen lehendakaritzan[20]) iragarri zuen lixibatuek denborarekin lurra kutsatzen amaituko zutela, eta ondoren lurpeko urak.[21]

Martxoaren 6ean, Zaldibar Argitu plataformak ur analisiak agentzia independiente baten esku uztea eskatu zuen, URA Agentziari parte interesatua izatea egotziz.[22] Egun honetan, URAk Aixola errekan bi lixibatu-foku berri aurkitu zirela adierazi zuen, aurreko egunetako euriarekin lotuak.[23]

Martxoaren 11an:

• Martxoaren 11n, B2 eremuan lixibiatuen kutxatilaren estalkiaren bilaketan eta lixibiatuak kanalizatzeko sistema berri baten eraikuntzan aritu ziren.[24]
• Elgoibarko EH Bilduk San Antolingo ur araztegiaren inguruko biztanleen kexen berri eman zuen: "bazirela egunak urak tratatzeko azpiegituratik gasak ateratzen zirela, arnasa hartzeko zailtasunak zituztela, begiak gorrituak dituztela, ahotsa hausten zitzaiela, eztarriak behartuz". Hori zela eta, hainbat informazio eskatu zuten: ea araztegia arriskutsuak izan zitezkeen substantziekin lan egiteko egokituta zegoen, ea araztegian sartzeko eta irteteko kontrolak zeuden, ea araztegiak zerbitzurik ematen ez dien beste udalerri batzuetako urak har zitzakeen, ea aldian-aldian airearen eta uraren kalitatearen kontrolak egiten ziren", baita "araztegiko uren sarrera- eta irteera-kontrolen emaitzak, inguruko airearen kalitatearen kontrolen emaitzak eta Deba ibaiko uraren kalitatea aztertzea". [25]
• URA Agentziaren analisiek merkurioa detektatu zuten Eitzagaetxebarria baserriaren inguruan.[26]

Martxoaren 12ra arte 2.748 m3 lixibatu jasoak ziren.[27] Martxoaren 23ra arte, 5.210 m3.[28] Martxoaren 31era arte, 5.728 m3.[29]

Apirilaren 4ean, Ingurumen Saileko Aitor Zuluetak adierazi zuen lixibatuen bilketa eta bideraketa lanak "praktikoki amaituak" zeudela.[30]